W 2022 r. władze Hiszpanii przejęły należący do Czemiezowa jacht Valerie, którego wartość szacuje się na 140 mln dolarów.
Bez metali ziem rzadkich samoloty nie polecą?
Rzecznik Airbusa tłumaczy konieczność importu metali ziem rzadkich z Rosji wzrostem „komercyjnej produkcji samolotów”, ale obiecuje, że międzynarodowy koncern zmniejszy swoją zależność od Moskwy. Airbus przypomina, że firma przestrzega zasad ustanowionych przez EU, a tytan rosyjski, podobnie jak wszystkie surowce krytyczne, nie podlega sankcjom.
Vsmpo-Avisma korzysta również z zamówień od francuskiej grupy Safran, której państwo francuskie jest udziałowcem. Od lutego 2022 r. do marca 2023 r. ten producent broni i silników lotniczych zaimportował rosyjski tytan o wartości 25 mln dolarów.
Disclose podaje, że od 2022 r. sprowadzono do Europy metale ziem rzadkich o wartości 13 mld euro. Według niepublikowanych danych celnych, przeanalizowanych przez Disclose i Investigate Europe (IE), pomiędzy 24 lutego 2022 r. a 14 marca 2023 r. Airbus zakupił rosyjski tytan o wartości 22,8 mln dolarów. To czterokrotnie więcej niż w poprzednich 13 miesiącach.
Amerykański Boeing przestał kupować od Vsmpo-Avisma w marcu 2022 – przypomina Disclose.
Konieczne są nowe sankcje?
„Światowa aeronautyka jest uzależniona od produkcji rosyjskiej” – zauważa ekspert rosyjskiego sektora wydobywczego, proszący o zachowanie anonimowości. Dopóki nie zostaną nałożone sankcje na tytan, producenci samolotów będą nadal gromadzić zapasy w oczekiwaniu na możliwe ograniczenia – wskazuje Disclose.
„Mieliśmy wystarczająco dużo czasu, aby zareagować” – ubolewa ekspert ds. nielegalnych przepływów finansowych Roland Papp z Transparency International. „Aneksja Krymu datuje się na rok 2014, inwazja na Gruzję – na rok 2008, czyli 15 lat temu. I co zrobiliśmy? Zwiększyliśmy naszą zależność od Rosji. To był poważny błąd” – podkreśla Papp.
USA i Wielka Brytania nie wspierają rosyjskich firm
Oprócz Vsmpo-Avism tytan do UE sprzedają inne firmy. Niektóre, jak Nornickel, są objęte międzynarodowymi sankcjami. W wypadku Nornicklu są to sankcje brytyjskie i amerykańskie. Nornickel od czasu inwazji na Ukrainę odnotował obrót w wysokości 7,6 mld dolarów, związany z eksportem niklu i miedzi do UE – wskazuje Disclose.
Z kolei rosyjski gigant aluminiowy Rusal wykorzystuje swoje oddziały w rajach podatkowych. Za pośrednictwem podmiotów w Szwajcarii i na Jersey Rusal wyeksportował do UE aluminium o wartości co najmniej 2,6 mld dolarów. W Europie grupa nadal posiada odlewnię w Szwecji i największą europejską rafinerię aluminium w Irlandii, mimo iż jej główny akcjonariusz - miliarder Oleg Deripaska, podlega sankcjom Brukseli, to firma wymyka się sankcjom – wskazuje Disclose.
UE przygotowuje się do przyjęcia kolejnego pakietu sankcji wobec Rosji, jednak surowce są pominięto w negocjacjach. Decyzja UE kontrastuje z decyzjami USA i Wielkiej Brytanii, które zdecydowały się na bezpośrednie nałożenie sankcji na przedsiębiorstwa wydobywcze – podsumowuje Disclose.
Z Paryża Katarzyna Stańko (PAP)
