Z roku na rok zwiększa się intensywność ekstremalnych zjawisk pogodowych, a ich skutki są coraz bardziej niebezpieczne i trudne do przewidzenia dla przyrody i ludzi w każdym zakątku świata. Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu ONZ (IPCC) ustalił, że ze względu na stale rosnące emisje gazów cieplarnianych na świecie, potrzeba zwiększyć wysiłki na rzecz utrzymania globalnego ocieplenia na poziomie 1,5 stopnia C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowe, czytamy w raporcie.
Granica bez powrotu
Próg temperatury 1,5 stopnia C jest powszechnie uznawany za kluczowy, gdyż po jego przekroczeniu nawet niewielkie zmiany, tak zwane punkty krytyczne, mogą prowadzić do dramatycznych perturbacji w całym systemie podtrzymywania życia na Ziemi. Aby do tego nie dopuścić globalne emisje powinny już zacząć spadać i będą musiały zostać zmniejszone prawie o połowę do 2030 roku, czytamy w raporcie IPCC.
„Włączenie skutecznych i sprawiedliwych działań na rzecz klimatu do głównego nurtu nie tylko zmniejszy straty i szkody dla przyrody i ludzi, ale także zapewni szersze korzyści” – powiedział przewodniczący IPCC Hoesung Lee w oświadczeniu. „Niniejsze sprawozdanie podsumowujące podkreśla pilną potrzebę podjęcia bardziej ambitnych działań i pokazuje, że jeśli podejmiemy działania teraz, nadal możemy zapewnić wszystkim zrównoważoną przyszłość zdatną do życia”.
"Klimatyczna bomba tyka"
Raport podsumowujący IPCC jest pierwszym kompleksowym sprawozdaniem przygotowanym przez ONZ-owski panel ds. klimatu od czasu porozumienia paryskiego z 2015 roku. Informacje wyciągnięte z ponad 10 000 stron badań i z sześciu raportów oceniających, posłużą jako podręcznik do radzenia sobie z kryzysem klimatycznym.
„Klimatyczna bomba zegarowa tyka. Ale dzisiejszy raport IPCC jest przewodnikiem, jak rozbroić klimatyczną bombę zegarową. To przewodnik przetrwania dla ludzkości” – powiedział w poniedziałek sekretarz generalny ONZ António Guterres. Dodał: „Krótko mówiąc, nasz świat potrzebuje działań na rzecz klimatu na wszystkich frontach – wszystkiego, wszędzie i jednocześnie”.
Jak pokonać opór decydentów?
Przemawiając na konferencji prasowej, szef ONZ ogłosił plan „zwiększenia” wysiłków na rzecz klimatu poprzez wezwanie „wszystkich rąk na pokład”. Guterres powiedział, że poszczególne rządy muszą „nacisnąć przycisk szybkiego przewijania do przodu”. Wezwał przy tym bogate kraje do zobowiązania się do osiągnięcia zerowej wartości emisji netto do 2040 roku, a gospodarki wschodzące do osiągnięcia zerowej wartości netto do 2050 roku.
Zdaniem naukowców z IPCC problemem nie jest brak pieniędzy, bo globalnie jest wystarczająco dużo, ale bariery polityczne i mentalne, które nie pozwalają szybko zredukować emisji gazów cieplarnianych. Autorzy raportu twierdzą, że rola decydentów na całym świecie jest kluczowa w zmniejszaniu tych trudności. Pomóc im mogą także inwestorzy, banki centralne i organy nadzoru finansowego.
Wszyscy tracą
Wyniki raportu podkreślają również szkody, które świat już doświadcza i prawdopodobnie nadal będzie się z nimi borykać jeśli zabraknie skutecznych działań na rzecz klimatu.
„Sprawiedliwość klimatyczna ma kluczowe znaczenie, ponieważ ci, którzy w najmniejszym stopniu przyczynili się do zmian klimatu, są nimi nieproporcjonalnie dotknięci”, powiedziała Aditi Mukherji, jedna z 93 autorek i autorów niniejszego raportu podsumowującego. „Prawie połowa światowej populacji żyje w regionach bardzo narażonych na zmiany klimatu. W ostatniej dekadzie liczba ofiar śmiertelnych spowodowanych powodziami, suszami i burzami była w nich 15 razy wyższa.” – dodała.
Zamknąć kopalnie? To się nie uda
Spalanie paliw kopalnych, takich jak węgiel, ropa naftowa i gaz jest głównym motorem kryzysu klimatycznego. Naukowcy twierdzą, że po ponad stuleciu spalania paliw kopalnych oraz nierównego i niezrównoważonego użytkowania energii i gruntów świat ocieplił się już o około 1,1 stopnia C. Aby zatrzymać globalne ocieplenie na poziomie 1,5 stopnia C, Międzynarodowa Agencja Energii niejednokrotnie apelowała do inwestorów, by ci nie finansowali kolejnych nowych projektów wydobycia i dostaw paliw kopalnych. Dodatkowo badania naukowe sugerują, że prawie połowa istniejących miejsc produkcji węglowodorów powinna zostać już wkrótce wycofana z eksploatacji.
W międzyczasie Big Oil odnotował rekordowe roczne zyski w 2022 roku , gdy ceny paliw kopalnych poszybowały w górę po inwazji Rosji na Ukrainę. Podczas branżowego eventu w Houston w Teksasie w zeszłym miesiącu dyrektorzy gigantów energetycznych wzmocnili argumenty za dalszym korzystaniem z paliw kopalnych, powołując się na znaczenie bezpieczeństwa energetycznego w okresie przejściowym. Niemniej jednak klimatolodzy ostrzegają, że rok, w którym przekroczymy poziom 1,5 stopnia C może nadejść szybciej niż ktokolwiek się tego spodziewa.