Prawo do 800 plus na dziecko a obowiązek świadczenia pracy

Świadczenie Rodzina 800 plus jest podstawowym świadczeniem wspierającym rodziców w wychowaniu dzieci. Choć katalog świadczeń pełniących taką rolę jest z roku na rok coraz szerszy, to jednak to właśnie 800 plus jest tym świadczeniem, które trafia do największej liczby rodzin, choćby dlatego, że jest przyznawane bez kryterium dochodowego. Prawo do niego mają również legalnie przebywający w Polsce obcokrajowcy posiadający dzieci. I choć zasada ta obowiązuje od dawna, to jednak większą uwagę zaczęto poświęcać jej dopiero wówczas, gdy liczba obcokrajowców przebywających w Polsce i pobierających świadczenie znacząco wzrosła po wybuchu wojny na Ukrainie. W związku z wieloma doniesieniami o tym, że obywatele Ukrainy nadużywają prawa do świadczenia, podjęto decyzję o wprowadzeniu zmian w przepisach ustawy z 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw. Polegają one na tym, że wypłata świadczeń 800 plus i Dobry start (świadczenie przyznawane w związku z rozpoczęciem nowego roku szkolnego) będzie uzależniona od tego, czy dziecko, na które świadczenia miałyby być przyznane, realizuje obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny, obowiązek nauki w przedszkolu lub szkole należącej do polskiego systemu edukacji. Choć przepisy weszły w życie w lipcu 2024 roku, to zastosowanie znajdą dopiero do świadczeń przyznawanych na kolejny okres rozliczeniowy, czyli od czerwca 2025 roku.

Nie tylko Ukraińcy stracą prawo do świadczenia

Tymczasem pojawiają się głosy, że taka zmiana to zdecydowanie za mało. Świadczenie 800 plus pobiera ponad 500 tys. obcokrajowców, z czego ponad 400 tys. to Ukraińcy. Wypłata nie jest powiązana z obowiązkiem pracy, a zdaniem obywateli i coraz większej części rządzących, powinna być. O potrzebie wprowadzenia takiego rozwiązania mówi się coraz częściej i głośniej. Oczywiście zmiany miałyby dotknąć nie tylko Ukraińców, ale wszystkich obcokrajowców przebywających legalnie na terenie Polski, w tym np. dużą grupę Wietnamczyków. Choć nie powstał jeszcze projekt przepisów, które miałyby wprowadzić tego rodzaju zmianę zasad przyznawania świadczenia, to wydaje się, że uszczelnienie systemu jest tylko kwestią czasu. Powstaje jednak pytanie, które również coraz częściej wybrzmiewa w przestrzeni publicznej – co z niepracującymi Polakami? Czy oni również stracą prawo do świadczenia? Na to pytanie nie znamy na razie odpowiedzi, jednak coraz większa część społeczeństwa uważa, że tak właśnie powinno być i że słusznie takie rozwiązanie jest stosowane w innych europejskich państwach, np. w Niemczech.

Podstawa prawna

ustawa z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 810 ze zm.)