Staż pracy i wiek emerytalny - zwykle są niezbędne do nabycia prawa do emerytury
Zasadą jest, że aby nabyć prawo do emerytury, trzeba osiągnąć odpowiedni wiek i uzyskać wymagany w przepisach staż pracy. Wymagany minimalny staż pracy to 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Powszechny wiek emerytalny wynosi natomiast dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Jednocześnie w przepisach uregulowano szereg przypadków, w których ubezpieczeni mogą skorzystać ze szczególnych uprawnień nazywanych potocznie wcześniejszą emeryturą czy emeryturą pomostową, jednak możliwość ta jest wyjątkiem od reguły i dotyczy tylko niektórych grup zawodowych. Istnieje jednak również jeszcze inna szczególnie korzystna możliwość – przejście na emeryturę mimo braku wymaganego, czy nawet jakiegokolwiek stażu pracy, nawet jeśli nigdy nie odprowadzano składek. I wbrew temu, co kojarzy się w takiej sytuacji jako pierwsze, nie chodzi tylko o matki czworga i więcej dzieci, choć faktycznie – ten szczególny przypadek jest najbardziej medialny i najlepiej znany.
Matki z rodzin wielodzietnych nie będą musiały się martwić o pieniądze
Od 2019 roku matki i ojcowie mają możliwość ubiegania się o rodzicielskie świadczenie uzupełniające, nazywane inaczej Mama 4+. Jest ono wypłacane z budżetu państwa i przysługuje osobom, które wychowały co najmniej czworo dzieci, osiągnęły wiek emerytalny i nie posiadają niezbędnych środków utrzymania. To świadczenie ma charakter nieskładkowy i mogą uzyskać je osoby mieszkające w Polsce, które przez co najmniej 10 lat miały po ukończeniu 16 lat tzw. ośrodek interesów życiowych na terytorium kraju. Wymogiem nie jest w tej sytuacji posiadanie obywatelstwa polskiego. Jak już wspominano, jest to świadczenie nieskładkowe, a więc do uzyskania prawa do niego nie jest wymagane wcześniejsze opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne. Wysokość przyznanego świadczenia może być różna i jest zależna od sytuacji wnioskującego. Jeżeli pobiera on świadczenie niższe od najniższej emerytury, to otrzyma jedynie uzupełnienie do jej wysokości. Jeżeli jednak nie ma prawa do żadnego świadczenia, rodzicielskie świadczenie uzupełniające będzie odpowiadało wysokości najniższej emerytury.
Szczególne okoliczności i wyjątkowe prawo do świadczenia
Kolejny przypadek, w którym można uzyskać emeryturę pomimo braku wymaganego stażu pracy, to sytuacja, gdy zostanie ona przyznana w drodze wyjątku przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest możliwe w sytuacji, gdy z uwagi na szczególne okoliczności spełnienie standardowych wymagań uprawniających do emerytury nie jest możliwe. Chodzi tu o szczególne okoliczności związane z wiekiem lub sytuacją życiową. W takim przypadku, aby wdrożenie procedury było możliwe, konieczne jest złożenie w pierwszej kolejności wniosku o przyznanie emerytury w standardowym trybie i uzyskanie odmownej decyzji od ZUS. Otwiera to drogę do złożenia do Prezesa ZUS wniosku o przyznanie emerytury w drodze wyjątku. Wniosek ten należy odpowiednio uzasadnić, a Prezes ZUS może emeryturę przyznać lub odmówić jej przyznania – jest to zależne od jego uznaniowej decyzji.
Szczególne zasługi mogą zostać docenione tylko przez premiera
Następny przypadek, w którym można uzyskać prawo do emerytury mimo niespełnienia wymaganych warunków, to sytuacja, gdy wnioskujący legitymuje się szczególnymi zasługami społecznymi, kulturalnymi lub sportowymi albo jego działalność była związana z obronnością kraju lub z utrzymaniem jego niepodległości. W takim przypadku emeryturę przyznaje Prezes Rady Ministrów. Może zrobić to na wniosek zainteresowanego lub z własnej inicjatywy. Co więcej, wysokość świadczenia przyznawanego zgodnie z tą procedurą nie jest w żaden sposób regulowana w obowiązujących przepisach. Oznacza to, że jest ona uzależniona wyładcznie od decyzji premiera.