Masz któreś z tych L4? ZUS wchodzi z kontrolą jak burza

Kiedy ZUS od razu kontroluje L4? 5 sytuacji pod szczególnym nadzorem
ZUS kontroluje coraz dokładniej: co sprawdzają inspektorzy?
Jakie są konsekwencje nadużycia L4?
Jakie zachowania wzbudzają podejrzenia ZUS?
Nowe przepisy od 2025 roku: ZUS zapłaci od pierwszego dnia L4
Zakazy podczas L4 – nie tylko wyjście z domu
Dane i ciekawostki: Polacy i zwolnienia lekarskie

rozwiń >

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyspiesza kontrole zwolnień lekarskich. Już w 2025 roku planowane są zmiany, dzięki którym ZUS będzie wypłacał zasiłki chorobowe od pierwszego dnia. To oznacza więcej kontroli i większe konsekwencje dla pracowników. Kiedy ZUS najczęściej sprawdza L4? Jakie błędy mogą kosztować cię świadczenie? Wyjaśniamy szczegółowo.

Reklama

Kiedy ZUS od razu kontroluje L4? 5 sytuacji pod szczególnym nadzorem

ZUS coraz częściej analizuje zwolnienia lekarskie w czasie rzeczywistym. Kontrole są uruchamiane automatycznie, jeśli system wykryje schematy mogące sugerować nadużycie. Istnieją pewne typy zwolnień lekarskich, które budzą szczególną czujność kontrolerów. Najczęściej pod lupę brane są:

L4 na jeden dzień — zwłaszcza w piątki lub poniedziałki - brany zwykle jako wydłużenie weekendu
Zwolnienia "mostkujące" dni wolne — np. 2 maja, dzień po Bożym Ciele (piątek), 24 grudnia (od 2025 roku dzień ten będzie ustawowo wolny od pracy, co może skutkować zmniejszeniem liczby zwolnień w tym dniu),
Nagminne zwolnienia od różnych lekarzy, szczególnie przy zmianie diagnozy,
L4 po odmowie urlopu przez pracodawcę,
Zwolnienia wystawione zdalnie z lekkimi objawami – np. „ból głowy”, „stres”, „zmęczenie” (choć trzeba podkreślić, że na e-ZLA nie ma informacji, czy zwolnienie zostało wystawione podczas teleporady czy stacjonarnie).

ZUS ma już algorytmy typujące takie przypadki do priorytetowej kontroli. Jak pokazuje raport firmy Conperio, aż 34 proc. skontrolowanych L4 w 2024 r. zawierało nieprawidłowości.

Rekordowe L4 w 2025: ZUS płaci nawet 722 zł za dzień. Tyle dostaniesz z umowy o pracę i zlecenia

ZUS kontroluje coraz dokładniej: co sprawdzają inspektorzy?

Kontrole ZUS nie ograniczają się dziś do wizyt domowych. Urzędnicy mają szerokie uprawnienia, a w 2025 roku mają zyskać kolejne. Obecnie inspektorzy sprawdzają:

Czy pracownik przebywa pod wskazanym adresem,
Czy nie wykonuje pracy zarobkowej (w tym „na czarno” lub w rodzinnej firmie),
Czy przestrzega zaleceń lekarza – np. zakazu wychodzenia z domu (kod 1),
Aktywność w mediach społecznościowych – relacje z imprez, zdjęcia z wakacji,
Transakcje finansowe i logowania bankowe.

ZUS może też przeprowadzić niezapowiedzianą wizytę kontrolną oraz zażądać wyjaśnień. Pracodawcy zatrudniający powyżej 20 osób również mają prawo kontrolować zwolnienia swoich pracowników.

Jakie są konsekwencje nadużycia L4?

Choć Polacy nagminnie nadużywają L4, to skutki wykrycia nieprawidłowości mogą być poważne. Pracownik może:

Stracić prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia - podstawą prawną do cofnięcia świadczenia jest art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (link do ISAP).
Zostać zwolniony dyscyplinarnie,
W skrajnych przypadkach – zostać pozwanym o odszkodowanie przez pracodawcę.

Trzeba jednak przyznać, że najsurowsze konsekwencje są rzadkością, a system kontroli wciąż kuleje, co zachęca wiele osób, do nadużywania zwolnień lekarskich.

ZUS zablokuje L4 od 15 czerwca? Problem może dotyczyć tysięcy lekarzy

Jakie zachowania wzbudzają podejrzenia ZUS?

Nierzadko media rozpisują się o pracownikach, którzy w ramach pobytu na L4 urządzają sobie wakacje lub odpoczywają w górach podczas ferii zimowych. Ale nie tylko wyjazdy na narty z L4 budzą wątpliwości. ZUS coraz częściej kwestionuje:

Uczestnictwo w imprezach rodzinnych i weselach,
Robienie zakupów poza najbliższą apteką,
Prowadzenie aktywności fizycznej (bieganie, siłownia, basen),
Udział w szkoleniach lub webinariach,
Publikowanie zdjęć lub relacji na Instagramie czy TikToku.

Przykład: kobieta przebywająca na L4 z powodu „zaburzeń lękowych” opublikowała filmik z koncertu w innym mieście. Zasiłek został cofnięty, a sprawą zajęło się postępowanie dyscyplinarne.

Nowe przepisy od 2025 roku: ZUS zapłaci od pierwszego dnia L4

Zmiana systemu finansowania zwolnień lekarskich jest już procedowana. Od 1 stycznia 2025 roku ZUS ma przejąć wypłatę zasiłków od pierwszego dnia niezdolności do pracy. Obecnie obowiązuje zasada:

Pracodawca płaci przez pierwsze 33 dni (lub 14 po 50. roku życia),
Potem wypłatę przejmuje ZUS.

Zmiana oznacza większą motywację ZUS do szybkiej i dokładnej weryfikacji każdego zwolnienia. Kontrole mogą być jeszcze bardziej zautomatyzowane.

Czternastka wyższa o 213 zł? Wystarczy złożyć ten wniosek do ZUS [FORMULARZ]

Zakazy podczas L4 – nie tylko wyjście z domu

Podczas zwolnienia obowiązują konkretne zakazy. Wbrew powszechnej opinii, kod 1 (leżeć) to nie tylko „nie wychodź z domu”. Przykłady złamanych zasad: