Program pomocy dla miejscowości, w których były PGR-y, zapowiedział w połowie września premier Mateusz Morawiecki podczas III Ogólnopolskiego Święta "Wdzięczni polskiej wsi" w Bralinie. "Jeszcze w tym roku ruszymy z programem wsparcia dla miejscowości popegeerowskich. To jest ważne, aby wyrównać szanse tych, którzy zostali tak boleśnie dotknięci niesprawiedliwością polskiej transformacji" - mówił szef rządu.
W poniedziałek został opublikowany projekt uchwały Rady Ministrów w tej sprawie. Za jego opracowanie odpowiedzialny był sekretarz stanu w MSWiA Paweł Szefernaker. Zgodnie z propozycją do gmin, na których funkcjonowały PGR-y, skierowane zostanie dodatkowe wsparcie finansowe w wysokości 250 mln zł. Źródłem finansowania ma być Fundusz Przeciwdziałania COVID-19. Projekt swym zasięgiem obejmuje ok. 600 gmin, a jego efekty może odczuć ok. 6 mln mieszkańców.
W ocenie skutków regulacji czytamy, że pieniądze, za pośrednictwem wojewodów, mają trafić na rachunki samorządów najpóźniej w grudniu 2020 r. Zostaną one przeznaczone na konkretne inwestycje proponowane przez samorządy.
Każda gmina będzie mogła złożyć maksymalnie trzy wnioski o wsparcie maksymalnie trzech inwestycji. Wartość jednej inwestycji nie może być mniejsza niż 50 tys. zł ani większa niż 5 mln zł. Również łączna wartość inwestycji, w przypadku złożenia przez gminę więcej niż jednego wniosku, nie może przekroczyć 5 mln złotych.
W uzasadnieniu do projektu wyjaśniono, że wsparcie w szczególności obejmować będzie m.in. rozbudowę infrastruktury kanalizacyjnej czy drogowej, budowę centrów umożliwiających integrację i aktywizację mieszkańców czy termomodernizację budynków. Pieniądze mogą też być przeznaczone na finansowanie zadań rewitalizacji oraz na przedsięwzięcia niskoemisyjne.
Wskazano ponadto, że preferowane będą inwestycje zainicjowane przez mieszkańców gminy, sołtysów, rady sołeckie, zarządy osiedla, a także innych przedstawicieli lokalnej społeczności oraz podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe.
Wnioski składane przez gminy będą opiniowane przez właściwą jednostkę terytorialną Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa pod kątem spełnienia wymogów formalnych i oceny oddziaływania społecznego. Następnie opiniować będą je wojewodowie. Dalej wnioski pod kątem merytorycznym oceniać będzie komisja powołana przy premierze, w skład której wejdą przedstawiciele poszczególnych resortów. Jej rekomendacje zostaną przekazane prezesowi Rady Ministrów, który rozstrzygnie o złożeniu dyspozycji wypłaty środków wojewodzie. Ten przekaże je gminom.
"Po likwidacji PGR-ów mieszkańcy miejscowości, w których funkcjonowały te podmioty, najczęściej doświadczyli strukturalnego bezrobocia, które miało kluczowy wpływ na ich negatywną sytuację społeczną. Wieloletnie zaniedbania i brak odpowiedniej interwencji państwa pogłębiły degradację ekonomiczną tych obszarów. Tym boleśniej będzie odczuwalny dla mieszkańców tych terenów - będący skutkiem epidemii Covid-19 - spadek produktu krajowego brutto" - zauważono w uzasadnieniu do projektu.
Jak wyjaśniono w OCR, ubytek dochodów i wzrost kosztów gmin spowodowały znaczne zagrożenie niewykonania planów inwestycyjnych na rok 2020 r. przez samorządy, a co za tym idzie - dalszy brak inwestycji na terenach popegeerowskich. To natomiast wpływa na pogłębianie się nierówności społecznych i ekonomicznych na tych terenach.
Autorzy projektu liczą, że propozycja przyczyni się m.in. do przeciwdziałania nierównościom, a także do poprawy życia mieszkańców.
Projekt uchwały, który przewiduje wsparcie dla popegeerowskich miejscowości, został opublikowany 29 lat po uchwaleniu ustawy, na mocy której PGR-y zostały zlikwidowane.
