rozwiń >

Cisza wyborcza – co oznacza i gdzie jest uregulowana?

Pojęcie ciszy wyborczej reguluje art. 107 § 1 kodeksu wyborczego, zgodnie z którym:

W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem prowadzenie agitacji wyborczej, w tym zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych jest zabronione.

Przez agitację wyborczą rozumie się publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób lub na konkretnego kandydata.

Celem ciszy wyborczej jest zapewnienie obywatelom czasu na spokojne, wolne od presji i wpływów politycznych podjęcie decyzji wyborczej.

Co grozi za złamanie ciszy wyborczej?

Cisza wyborcza to istotny element procesu demokratycznego, który ma zapewnić wyborcom spokojne warunki do podjęcia przemyślanej decyzji. Jej złamanie wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawnymi. W zależności od charakteru przewinienia, grożą różne sankcje – od grzywny aż po karę pozbawienia wolności.

Najczęściej stosowaną formą kary jest grzywna, której wysokość może wynosić od 20 zł do nawet 5000 zł – w zależności od rodzaju wykroczenia. Przykładami naruszeń ciszy wyborczej są:

  • agitacja w intrenecie – m.in. udostępnianie postów o charakterze wyborczym, polubienie wpisu kandydata, komentowanie lub promowanie treści związanych z kampanią (np. komentarz pod filmem na YouTube),
  • agitacja w przestrzeni publicznej – rozwieszanie plakatów, rozdawanie ulotek, organizowanie wieców, a także wygłaszanie przemówień popierających kandydatów.

Kodeks karny przewiduje ponadto karę od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności za zakłócanie przebiegu wyborów przy użyciu przemocy, groźby lub podstępu. Przykładami zakłócenia przebiegu wyborów jest np. utrudnianie swobodnego wykonywania prawa do głosowania lub ingerowanie w proces liczenia głosów.

Czy zawieszenie plakatu na swoim ogrodzeniu może być traktowane jako złamanie ciszy wyborczej?

To zależy. W czasie ciszy wyborczej zakazanie jest prowadzenie agitacji wyborczej, m.in. poprzez rozdawanie ulotek, organizowania wieców czy publikowanie materiałów promujących kandydatów. Plakaty i banery rozwieszone przed rozpoczęciem ciszy wyborczej mogą pozostać. Ich samo istnienie nie jest traktowane jako agitacja, o ile nie dochodzi do ich przemieszczania, poprawiania, lub ponownego zawieszania. Tego rodzaju działania mogą zostać uznane za naruszenie ciszy wyborczej i skutkować nałożeniem grzywny.

Przypadkowe złamanie ciszy wyborczej

Niestety, prawo nie przewiduje taryfy ulgowej – nawet nieświadome lub przypadkowe złamanie ciszy wyborczej, również może skutkować nałożeniem kary. Dlatego, w czasie jej trwania, warto zachować szczególną ostrożność, zwłaszcza korzystając z mediów społecznościowych.

Publikowanie sondaży wyborczych podczas trwania ciszy wyborczej

Kodeks wyborczy przewiduje szczególnie surowe kary za publikowanie sondaży wyborczych w trakcie trwania ciszy wyborczej. Zgodnie z art. 500 kodeksu wyborczego:

Kto, w związku z wyborami w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, podaje do publicznej wiadomości wyniki przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych lub przewidywanych wyników wyborów, lub wyniki sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania – podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 złotych.

Zakaz obejmuje nie tylko publikację wyników sondaży w mediach tradycyjnych, ale również intrenecie, w tym w mediach społecznościowych lub na forach internetowych.

Ważne

Warto pamiętać, że udostępnianie linku do takiego sondażu może zostać uznane za naruszenie prawa i skutkować wysoką karą finansową.

Gdzie zgładzać złamanie ciszy wyborczej?

Jeśli byłeś świadkiem złamania ciszy wyborczej, taki incydent można zgłosić do Państwowej Komisji Wyborczej (PKW), która odpowiada za nadzór nad prawidłowym przebiegiem wyborów.

W zależności od charakteru naruszenia, zgłoszenia może również kierować do:

  • policji – w przypadku wykroczeń,
  • prokuratury – w sytuacji poważnych lub uporczywych naruszeń przepisów.

W zależności od powagi i charakteru naruszenia, organy te mogą samodzielnie rozwiązywać sprawę lub jeśli zajdzie taka potrzebna - przekazać dalej do sądu.

Zgłoszenie powinno zawierać możliwie jak najwięcej informacji: miejsce, czas, opis zdarzenia, dokumentację (np. zdjęcia czy zrzuty ekranu).

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny