Darowizna wolna od podatku? Od jakiej kwoty i której grupy podatkowej obejmuje?

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu nie podlega nabycie majątku (np. środków pieniężnych) o wartości nieprzekraczającej:

  • 36 120 zł – w przypadku I grupy podatkowej (małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, teściowie, pasierbowie, zięć, synowa itp.),
  • 27 090 zł – w przypadku II grupy podatkowej (wujostwo, bratankowie, szwagrowie itp.),
  • 5 733 zł – w przypadku III grupy podatkowej, obejmującej wszystkie inne osoby.

Partnerzy żyjący w związkach nieformalnych, nawet jeśli prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, są kwalifikowani do III grupy podatkowej. W związku z tym obowiązuje ich najniższy limit zwolnienia – 5 733 zł. Po jego przekroczeniu, konieczne jest zapłacenie podatku według następującej skali:

  • 12% – gdy nadwyżka nie przekracza 11 833 zł,
  • 1 420 zł + 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł – przy kwocie 11 833–23 665 zł,
  • 3 313,20 zł + 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł – przy kwocie powyżej 23 665 zł.

Czy osoby żyjące w związkach partnerskich mogą skorzystać ze zwolnienia podatkowego?

Zerowa grupa podatkowa, uprawniona do całkowitego zwolnienia z podatku (przy spełnieniu warunków formalnych), obejmuje:

  • małżonka,
  • wstępnych (rodziców, dziadków),
  • zstępnych (dzieci, wnuki),
  • rodzeństwo,
  • ojczyma i macochę
  • pasierba i pasierbicę.

Aby skorzystać ze zwolnienia, należy:

  • Zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego (formularz SD-Z2) w ciągu 6 miesięcy od dnia jej otrzymania,
  • Udokumentować przekazanie środków – np. przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.

Zwolnienie to nie obejmuje partnerów, którzy nie zawarli małżeństwa – nawet jeśli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.

Jak uniknąć sankcyjnego podatku 20%?

Jako że partnerzy należą do III grupy podatkowej, wszystkie przekazy pieniężne między nimi przekraczające 5 733 zł mogą zostać uznane za darowiznę, jeśli nie posiadają oni dowodów, że środki te były wykorzystywane na potrzeby wspólnego gospodarstwa.

Limit ten dotyczy nie tylko pojedynczej transakcji, ale wszystkich przekazań w ciągu 5 lat poprzedzających ostatnią transakcję oraz w roku jej dokonania (do dnia przekazania). Brak dokumentacji może skutkować obowiązkiem zapłaty podatku oraz nałożeniem sankcyjnej stawki 20%, jeśli fiskus uzna darowiznę za niezgłoszoną.

W orzeczeniu NSA z 10.10.2013 r. (sygn. II FSK 2770/11) wskazano, że gołosłowne twierdzenia o wspólnym gospodarstwie domowym, niepoparte dokumentacją (np. paragonami, fakturami), nie wystarczą, aby uniknąć opodatkowania.

Partnerzy powinni zatem starannie dokumentować wszystkie wspólne wydatki oraz transakcje między sobą. W przeciwnym razie – po przekroczeniu limitu – grozi im nie tylko standardowy podatek, ale i sankcja 20%.

Nadchodzą zmiany: projekt ustawy o związkach partnerskich

30 kwietnia 2025 r. do Stałego Komitetu Rady Ministrów skierowano dwa projekty ustaw:

  • projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (UD87),
  • projekt ustawy wprowadzającej tę ustawę (UD88).

Nowe przepisy przewidują możliwość zawarcia związku partnerskiego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, przez osoby pełnoletnie – bez względu na płeć. Z instytucji będą mogły skorzystać zarówno pary jednopłciowe, jak i różnopłciowe, które nie chcą lub nie mogą zawrzeć małżeństwa.

Zgodnie z art. 19 projektu wprowadzającego:

  • partnerzy oraz dzieci drugiej osoby w związku partnerskim zostaną zaliczeni do zerowej grupy podatkowej (art. 4a ust. 1 ustawy) oraz
  • do pierwszej grupy podatkowej (art. 14 ust. 3 pkt 1) – w przypadku dzieci partnera.

Po wejściu przepisów w życie, partnerzy będą mogli korzystać z takich samych zwolnień podatkowych, jak najbliższa rodzina – pod warunkiem spełnienia warunków formalnych.

Podstawa prawna:

Ustawa z 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 596),

Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (UD87),

Projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich (UD88).