Fiskus musi się domyślać… na twoją korzyść

Do tej pory zasada „in dubio pro tributario” („w razie wątpliwości – na korzyść podatnika”) dotyczyła wyłącznie niejasności w interpretacji przepisów. Jeśli prawo było trudne do zrozumienia – podatnik mógł liczyć na łagodniejszą interpretację. Teraz ochrona ta zostaje poszerzona o sytuacje, w których nie da się jednoznacznie ustalić faktów. Jeśli urząd nie będzie miał pewności, co się wydarzyło – będzie musiał przyjąć wersję zdarzeń korzystniejszą dla podatnika. Wprowadzony zostanie następujący przepis:

Art. 122 § 2 Ordynacji podatkowej (obowiązuje od 4 listopada 2025 r.):

„W postępowaniu podatkowym wszczętym z urzędu niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego rozstrzyga się na korzyść strony, z wyjątkiem przypadków gdy:

1) w postępowaniu uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy innych osób;

2) przepisy prawa wymagają od strony wykazania określonych faktów;

3) sprzeciwia się temu ważny interes publiczny, w tym istotny interes państwa.”

Co to oznacza w praktyce? Jeśli nie da się jednoznacznie udowodnić, że podatnik zrobił coś niezgodnie z prawem – urzędnik nie może przyjąć wersji niekorzystnej dla obywatela.

Nowelizacja wzmacnia pozycję podatnika

Dodanie tej zasady do ogólnych reguł postępowania podatkowego to nowy poziom ochrony praw obywatela. Resort finansów zapewnia, że to krok w stronę bardziej sprawiedliwego traktowania podatników. Co ważne, nowe przepisy obejmują nie tylko postępowania podatkowe, ale też kontrole, czynności sprawdzające oraz kontrole celno-skarbowe.

Ale uwaga: nie zawsze urząd będzie musiał ci uwierzyć. Zasada „na korzyść podatnika” nie zadziała w każdej sytuacji. Jeśli:

  • sprawa dotyczy kilku stron o sprzecznych interesach,
  • prawo wymaga, byś sam udowodnił określony fakt,
  • lub rozstrzygnięcie wpływa na ważny interes publiczny –

wówczas fiskus nie musi działać na twoją korzyść.

To oznacza, że podatnik nadal musi zadbać o dokumentację i dowody – ale gdy urząd ma wątpliwości, nie może zakładać najgorszego scenariusza.

WAŻNE: Przepis dotyczy też spraw już trwających

To, co szczególnie istotne, to tzw. przepis przejściowy. Ustawodawca zdecydował, że nowa zasada nie obejmie wyłącznie nowych spraw.

Zgodnie z przepisem przejściowym:

„Art. 122 § 2 ustawy zmienianej w art. 1 ma zastosowanie także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.”

Co to oznacza? Jeśli twoja sprawa z urzędem skarbowym już trwa, ale nie została jeszcze zakończona, również możesz powołać się na nową zasadę. To ogromna zmiana dla wielu podatników, których postępowania ciągną się miesiącami – teraz mają realną szansę na korzystniejsze rozstrzygnięcie.

Więcej jasności, mniej stresu w kontaktach z fiskusem

Ta nowelizacja to kolejny krok w stronę bardziej obywatelskiego prawa podatkowego. Zmniejsza dysproporcję sił między urzędnikiem a obywatelem i wprowadza zasadę, która w praktyce może ochronić wielu podatników przed niesprawiedliwymi decyzjami. Jeśli masz otwartą sprawę teraz warto ją uważnie przeanalizować. Może się okazać, że zmiana prawa działa na twoją korzyść.