Łatwiej będzie o receptę na każdy lek? Te zmiany mają odciążyć system ochrony zdrowia. Na czym konkretnie będą polegały?

Pielęgniarki i pielęgniarze wystawiają recepty

W ostatnich latach uprawnienia pielęgniarek i pielęgniarzy uległy istotnym modyfikacjom. Zakres ich kompetencji został rozszerzony, a celem tych działań było przede wszystkim odciążenie systemu ochrony zdrowia i ułatwienie pacjentom dostępu do usług medycznych. Jednak jak się okazuje, wprowadzone zmiany mają istotne wady. W dniu 20 maja 2025 roku do Minister Zdrowia Izabeli Leszczyny i Wiceminister Zdrowia Urszuli Demkow trafiła petycja, która została również przesłana do wiadomości Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka. Jej autorem jest Ogólnopolska Izba Zaawansowanej Praktyki Pielęgniarskiej, a petycja dotyczy wystawiania przez zaawansowaną praktykę pielęgniarską recept na wszystkie leki za wyjątkiem substancji psychotropowych i środków odurzających.

Lek to substancja czy preparat handlowy?

W petycji wyrażono sprzeciw wobec obowiązujących obecnie ograniczeń w zakresie preskrypcji leków przez pielęgniarki i pielęgniarzy posiadający wykształcenie na poziomie magistra pielęgniarstwa oraz ukończoną specjalizację. O co chodzi? Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów osoby, o których mowa mają możliwość wystawiania recept jedynie na kilka konkretnych preparatów handlowych, a nie na konkretne substancje czynne. Znacząco utrudnia to realizację świadczeń zdrowotnych, a dodatkowo jest oceniane jako absurd. Ograniczenie możliwości preskrypcji do konkretnych preparatów handlowych ogranicza możliwość stosowania, a tym samym ogranicza pacjentom dostęp do wielu popularnych i skutecznych preparatów. To dlatego w petycji postuluje się, aby pielęgniarki i pielęgniarze zaawansowanej praktyki, czyli posiadający tytułu magistra oraz specjalizację, otrzymali pełne prawo do samodzielnego przepisywania pacjentom wszystkich leków, z wyłączeniem substancji psychotropowych i środków odurzających. Taka zmiana miałaby ograniczyć czas oczekiwania pacjentów na terapię lub receptę, a tym samym jeszcze bardziej odciążyć system ochrony zdrowia, ale również zwiększałaby efektywność wykorzystania kompetencji zawodowych pielęgniarek i pielęgniarzy. Byłaby też zgodna z kierunkiem rozwoju nowoczesnych systemów zdrowia nie tylko w Europie, ale i na świecie.

Obecnie uprawnienia pielęgniarek i pielęgniarzy w zakresie preskrypcji leków

Przypomnijmy, jakie regulacje obowiązują obecnie w tym zakresie. W ramach samodzielnego wykonywania świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych pielęgniarka i położna posiadające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa mają prawo samodzielnie:
1) ordynować leki zawierające określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiać na nie recepty,
2) ordynować określone wyroby medyczne, w tym wystawiać na nie zlecenia albo recepty
- jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie.
Pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:
1) ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 120-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania;
2) ilość produktu leczniczego antykoncepcyjnego przeznaczoną do 60-dniowego stosowania - wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.
W przypadku recepty w postaci elektronicznej pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, w tym w przypadku produktu leczniczego antykoncepcyjnego wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego. Pielęgniarka i położna może wystawić do 4 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 120 dni.