Koniec z relacjonowaniem sytuacji na granicy. Straż Graniczna zyskuje nowe uprawnienia. Zmiany wchodzą w trybie natychmiastowym ze względu na „ważny interes państwa"

Zakaz fotografowania – nie tylko obiekty strategiczne

W polskim prawie od dawna istnieje zakaz fotografowania, filmowania i w inny sposób utrwalania obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa. Wynika on z art. 616a ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. Co istotne – dotyczy to nie tylko strategicznych obiektów wojskowych, ale także tych mniej istotnych, jeśli zostaną oznaczone specjalnym znakiem „zakaz fotografowania”.

Przepisy obejmują m.in.:

• Obiekty szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa.
• Obiekty resortu obrony narodowej, które formalnie nie mają statusu strategicznych, ale zostały oznaczone zakazem fotografowania.
• Obiekty infrastruktury krytycznej (np. elektrownie, stacje przesyłowe, instalacje gazowe) – jeśli oznaczono je stosownym znakiem.
• Osoby lub mienie znajdujące się w takich obiektach.

Wzór znaku zakazu fotografowania oraz sposób jego umieszczania określa rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 27 marca 2025 r. O tym, czy obiekt zostanie oznaczony takim znakiem, decyduje organ odpowiedzialny za jego ochronę – na podstawie oceny zagrożeń. Wygląda on następująco:

Zakaz dotyczy nie tylko miejsc oczywiście strategicznych, takich jak bazy wojskowe czy magazyny broni. Może obejmować również np. obiekty administracyjne resortu obrony, niektóre mosty, tunele czy przeprawy wodne – jeśli zostały wpisane do odpowiednich wykazów lub oznaczone znakiem.

Pełna lista obiektów chronionych - które miejsca są objęte zakazem fotografowania?

Rozporządzenie Rady Ministrów z 21 kwietnia 2022 r. określa, co zalicza się do „obiektów szczególnie ważnych”. To m.in.:

• zakłady produkujące lub magazynujące uzbrojenie,
• magazyny rezerw strategicznych, paliw, gazu,
• strategiczne mosty, tunele, lotniska i porty,
• obiekty energetyczne i telekomunikacyjne,
• zapory wodne,
• instytucje finansowe o znaczeniu państwowym,
• zakłady wykorzystujące materiały niebezpieczne,
• elektrownie i elektrociepłownie,
• inne obiekty, których zniszczenie mogłoby poważnie zagrozić ludziom, środowisku lub funkcjonowaniu państwa.

Lista jest długa, a po doliczeniu obiektów oznaczonych znakiem „zakaz fotografowania” – obejmuje naprawdę wiele miejsc w przestrzeni publicznej. Nietrudno jest więc o nieświadomie zarejestrowanie chronionego obiektu.

Co się zmienia? Więcej uprawnień dla Straży Granicznej

Dotychczas Straż Graniczna nie mogła samodzielnie karać mandatami za naruszenie zakazu fotografowania obiektów chronionych – sprawa trafiała do innych służb. Teraz ma się to zmienić.

Projekt nowelizacji zakłada, że funkcjonariusze Straży Granicznej będą mogli od razu wystawiać mandaty za naruszenie art. 683a ustawy o obronie Ojczyzny. Dotyczy to m.in. infrastruktury Straży Granicznej, przejść granicznych oraz innych obiektów związanych z realizacją jej ustawowych zadań, o ile będą oznaczone znakiem zakazu fotografowania.

Dzięki temu służba ma szybciej reagować na wykroczenia, bez konieczności angażowania policji czy innych organów.

Sankcje za złamanie zakazu

Za sfotografowanie, nagranie lub utrwalenie w inny sposób – bez zezwolenia – obiektu chronionego lub znajdujących się w nim osób czy mienia grożą:

• grzywna do 5 000 zł,
• kara aresztu,
• przepadek przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia (np. aparatu, telefonu, drona).

Dlaczego rozporządzenie wchodzi w trybie natychmiastowym?

Nowe przepisy mają wejść w życie dzień po ogłoszeniu. Uzasadnieniem jest „ważny interes państwa” – chodzi o natychmiastowe umożliwienie Straży Granicznej nakładania mandatów nie tylko za złamanie zakazu fotografowania, ale również w odniesieniu do innych naruszeń przepisów dotyczących cudzoziemców.

Prawo dopuszcza taki tryb wejścia w życie, jeśli wymaga tego bezpieczeństwo państwa i nie stoi temu na przeszkodzie zasada demokratycznego państwa prawnego.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 11.03.2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 825)
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27.03.2025 r. w sprawie trybu oraz terminów wydawania zezwoleń na fotografowanie, filmowanie lub utrwalanie w inny sposób obrazu lub wizerunku obiektów, osób lub ruchomości, o których mowa w art. 616a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, wzoru znaku zakazu fotografowania oraz sposobu jego uwidocznienia, utrwalenia i rozmieszczenia (Dz.U. z 2025 r., poz. 432)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21.04.2022 r. w sprawie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa oraz ich szczególnej ochrony (Dz.U. z 2022 r., poz. 880)
• Projekt Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykroczeń, za które funkcjonariusze Straży Granicznej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego