rozwiń >

Nowe przepisy – równość i stabilność w pracy nauczyciela

Nowelizacja Karty Nauczyciela powstała w ścisłej współpracy z organizacjami związkowymi i po konsultacjach społecznych. Celem zmian jest zakończenie nierównego traktowania nauczycieli w różnych typach szkół i samorządach oraz zapewnienie jednolitych zasad wynagradzania, awansu i uprawnień zawodowych. Dzięki tym przepisom nauczyciele zyskają większą przewidywalność w pracy, a także jasność co do swoich praw w zakresie godzin ponadwymiarowych.

Najważniejsze zmiany w Karta Nauczyciela

Nowelizacja wprowadza szereg korzystnych rozwiązań dla nauczycieli, które mają poprawić zarówno warunki pracy, jak i wynagrodzenie. Zmiany obejmują podwojenie wysokości odprawy emerytalnej oraz wprowadzenie nagrody jubileuszowej po 45 latach pracy. Pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu zostało ujednolicone z pensum nauczycieli przedmiotowych, co kończy wieloletnie dysproporcje w obciążeniu dydaktycznym. Skrócono także okres, po którym nauczyciel początkujący może uzyskać umowę na czas nieokreślony – z dwóch lat do jednego.

Nowe przepisy rozszerzają także grupę nauczycieli i wychowawców uprawnionych do świadczeń kompensacyjnych, eliminują przydzielanie doraźnych zastępstw bez dodatkowego wynagrodzenia, a od 1 września 2025 roku zlikwidowano tzw. godziny czarnkowe. Wszystkie te zmiany mają na celu wprowadzenie sprawiedliwego i przewidywalnego systemu wynagrodzeń w oświacie.

Rozliczanie godzin ponadwymiarowych – jednolite zasady

Zgodnie z nowelizacją, nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe zarówno w szkołach samorządowych, jak i rządowych. Dotychczas brak takich przepisów prowadził do różnych praktyk wynikających z rozbieżnych interpretacji Kodeksu pracy oraz orzecznictwa sądowego.

Zasadniczo wynagrodzenie przysługuje za przydzielone i zrealizowane zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze. Jednocześnie wprowadzono dwa wyjątki: nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia, jeśli w tym samym dniu realizował inne zajęcia opiekuńcze lub wychowawcze na polecenie dyrektora albo jeśli nie mógł zrealizować indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub nauczania z przyczyn niezależnych od siebie, pozostając gotowym do pracy.

Praktyczne przykłady zastosowania nowych zasad

Pierwszy wyjątek dotyczy sytuacji, gdy nauczyciel opiekuje się uczniami podczas wyjść, wycieczek, zawodów sportowych czy imprez szkolnych, zamiast realizować przydzielone zajęcia dydaktyczne. Drugi przypadek obejmuje sytuacje, gdy nieobecność ucznia lub choroba dziecka uniemożliwia zrealizowanie zajęć indywidualnych, a nauczyciel był gotowy do pracy.

Dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego uznawało, że nauczyciel nie otrzymuje wynagrodzenia, jeśli nie wykonał pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy. Nowelizacja wprowadza korzystniejsze rozwiązania, które uznają gotowość nauczyciela do pracy za wystarczającą podstawę do zachowania prawa do wynagrodzenia.

Rozliczenia w tygodniach z nieobecnościami i dniami wolnymi

Nowe przepisy regulują także rozliczanie godzin ponadwymiarowych w tygodniach z dniami usprawiedliwionej nieobecności, dniami ustawowo wolnymi od pracy oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w trakcie tygodnia. Podstawą ustalenia liczby godzin jest pensum nauczyciela pomniejszone odpowiednio o 1/5 lub 1/4 wymiaru za każdy dzień wymieniony powyżej.

Dialog ze związkami zawodowymi i dalsze prace MEN

Na wniosek Związku Nauczycielstwa Polskiego przyspieszono termin wejścia zmian z 1 września 2026 na 1 września 2025 roku. Ministerstwo Edukacji Narodowej analizuje obecnie możliwość rozszerzenia katalogu zajęć, które nauczyciel może realizować zamiast nieodbytych godzin ponadwymiarowych, zachowując prawo do wynagrodzenia, w tym inne prace statutowe szkoły.