Nowi specjaliści na NFZ bez skierowania w 2025 roku. Sejm przyjął ustawę

Nowe przepisy przyjęte przez Sejm w sierpniu 2025 roku zwiększają bezpośredni dostęp pacjentów do trzech kluczowych specjalistów: psychologa, optometrysty i lekarza medycyny sportowej. Do tej pory, aby skorzystać z porady w ramach NFZ, wymagane było skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Teraz się to zmienia. Sprawdź, co dokładnie wprowadzono, jak wyglądało tło polityczne tych zmian, jakie korzyści mają pacjenci oraz czy faktycznie dostępność specjalistów się poprawi.

NFZ znosi skierowania do tych lekarzy. Nowelizacja ustawy: co się zmieniło?

5 sierpnia 2025 roku Sejm przyjął nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zmiana dotyczy art. 57 ustawy i zakłada, że:

• Porady psychologa,
• Konsultacje optometrysty,
• Wizyty u lekarza medycyny sportowej

będą dostępne bez potrzeby uzyskania skierowania od lekarza pierwszego kontaktu.

To oznacza realne uproszczenie ścieżki diagnostycznej i szybszy dostęp do potrzebnej pomocy. W przepisach doprecyzowano również, że optometrysta zatrudniony u świadczeniodawcy z kontraktem z NFZ będzie miał prawo wystawiania skierowań do okulisty.

Dlaczego zniesienie skierowań do lekarzy jest ważne?

Zniesienie skierowań do tych trzech specjalistów to nie tylko oszczędność czasu, ale też odciążenie lekarzy POZ i skrócenie kolejek. Dotychczas pacjent, który potrzebował pomocy psychologa czy optometrysty, musiał najpierw umawiać się do lekarza rodzinnego tylko po to, by uzyskać skierowanie. W praktyce opóźniało to proces leczenia i diagnozy, a także powodowało dodatkowe frustracje i koszty organizacyjne po stronie systemu.

Dodatkowo, w wielu przypadkach lekarz POZ i tak wypisywał skierowanie „z automatu”, bez realnego wpływu na decyzję diagnostyczną, co czyniło ten etap formalnością niepotrzebnie obciążającą pacjentów i system ochrony zdrowia.

Psycholog bez skierowania: szybsza pomoc w kryzysie

W dobie narastających problemów psychicznych, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, ułatwienie dostępu do psychologa jest strategicznie ważne. Od 2025 roku pacjent nie będzie musiał uzyskiwać skierowania do psychologa. Może zapisać się bezpośrednio do poradni psychologicznej finansowanej przez NFZ.

To zmniejsza barierę psychologiczną przed podjęciem pierwszego kontaktu ze specjalistą, przyspiesza czas uzyskania wsparcia i pozwala szybciej rozpoznać potencjalne zaburzenia. W praktyce oznacza to, że w sytuacji kryzysu pacjent będzie mógł sam podjąć decyzję o konsultacji, bez czekania na termin u lekarza POZ i bez dodatkowej biurokracji.

Warto dodać, że według danych GUS z 2024 roku, aż 31% Polaków zgłaszało objawy depresji lub zaburzeń lękowych, a ponad połowa nie otrzymała specjalistycznej pomocy. Ułatwienie dostępu do psychologa może pomóc w odwróceniu tego trendu.

Lekarz medycyny sportowej: ważny nie tylko dla sportowców

Zniesienie skierowania do lekarza medycyny sportowej ma szczególne znaczenie w przypadku dzieci i młodzieży uprawiających sport, a także osób dorosłych aktywnych fizycznie. To właśnie lekarz sportowy kwalifikuje do udziału w zawodach, wystawia zaświadczenia zdrowotne i diagnozuje przeciążenia organizmu.

Od 2025 roku pacjent będzie mógł zapisać się na wizytę u lekarza sportowego w ramach NFZ bez skierowania, co skróci czas procedur i zachęci do bardziej regularnej kontroli zdrowia wśród osób aktywnych. Ułatwi to również uzyskanie potrzebnej dokumentacji np. do klubów sportowych, szkół czy organizacji sportowych.

Eksperci wskazują, że to ważna zmiana w kontekście prewencji urazów i wczesnego wykrywania schorzeń związanych z aktywnością fizyczną.

Optometrysta bez skierowania + nowe uprawnienia

Optometrysta to specjalista zajmujący się m.in. diagnostyką wad wzroku i doborem korekcji optycznej. Nowe przepisy zakładają, że:

• Do optometrysty nie będzie już potrzebne skierowanie,
• Optometrysta będzie mógł wystawiać skierowania do okulisty (jeśli jest zatrudniony w placówce mającej umowę z NFZ).

To oznacza, że w przypadku problemów ze wzrokiem pacjent szybciej trafi do właściwego specjalisty, a ścieżka diagnostyczna zostanie znacznie uproszczona. W dłuższej perspektywie zmiana może odciążyć poradnie okulistyczne i skrócić czas oczekiwania na wizytę.

Dodatkowo, rola optometrystów w Polsce z roku na rok rośnie – w 2024 roku w kraju pracowało ich już ponad 1800. Uznanie ich kompetencji przez NFZ to krok ku lepszej profilaktyce chorób wzroku.

Bez skierowania do nowych specjalistów. Kiedy przepisy wejdą w życie?

Zgodnie z zapisami ustawy, nowe przepisy wejdą w życie po 14 dniach od ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw. Biorąc pod uwagę termin uchwalenia ustawy przez Sejm (5 sierpnia 2025 r.), można się spodziewać, że nowe zasady będą obowiązywać już w drugiej połowie sierpnia lub na początku września 2025 r.

Warto monitorować stronę Ministerstwa Zdrowia oraz ISAP w celu potwierdzenia daty wejścia w życie aktu prawnego.

Co jeszcze warto wiedzieć? Dwa dodatkowe konteksty

Psycholog na NFZ a psychoterapia

Warto pamiętać, że porada psychologiczna to co innego niż psychoterapia. Nowe przepisy dotyczą ułatwienia dostępu do porady psychologicznej. Natomiast żeby skorzystać z psychoterapii w ramach NFZ, nadal konieczne jest skierowanie od lekarza psychiatry. W praktyce może to oznaczać, że pacjent rozpocznie kontakt z psychologiem, ale będzie musiał przejść dalszą procedurę, by otrzymać psychoterapię finansowaną z NFZ.

Ten niuans często jest mylący dla pacjentów – wielu zakłada, że skoro mogą pójść do psychologa, to automatycznie uzyskają kompleksową pomoc psychologiczną i psychoterapeutyczną, co nie zawsze jest możliwe bez dodatkowych kroków formalnych.

Liczba lekarzy specjalistów a realny dostęp

Choć ustawa znosi obowiązek skierowania, realny dostęp do specjalistów może być ograniczony przez liczbę poradni i ich kontrakty z NFZ. W wielu regionach Polski brakuje poradni psychologicznych czy optometrycznych z finansowaniem publicznym. Dlatego eksperci podkreślają, że reformie powinno towarzyszyć zwiększenie środków na zakontraktowanie dodatkowych świadczeń.

Z danych NFZ wynika, że w 2024 roku tylko 54% gmin miało dostęp do poradni psychologicznej finansowanej z funduszy publicznych. Oznacza to, że zniesienie skierowań to ważny krok, ale nie rozwiązuje problemu nierównego dostępu do opieki.

Nowi lekarze specjaliści bez skierowania. Podstawa prawna

Zmiany zostały wprowadzone ustawą z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Nowelizacja dotyczy art. 57 i zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw (numer pozycji zostanie uzupełniony). Pełny tekst ustawy można śledzić na ISAP.