Nie ma w Polsce drugiego takiego budynku. Ikona PRL-u skończyła 50-lat

Dworzec Centralny w Warszawie miał być sztandarowym przykładem ambitnej polityki modernizacji kraju realizowanej przez Edwarda Gierka. W 1971 r. Dworzec Centralny został wskazany przez nowe władze partyjne, z Edwardem Gierkiem na czele, jako jedna z najważniejszych inwestycji w stolicy - razem z odbudową Zamku Królewskiego i budową Trasy Łazienkowskiej.

Ekspresowe tempo budowy. Musiał być gotowy na wizytę Breżniewa

Rok później podjęto decyzję o skróceniu planowanego czasu budowy niemal o połowę, aby w grudniu 1975 r. móc powitać na nowym dworcu delegatów na zjazd PZPR. Nieoficjalnie mówiono, że chodzi o przyjazd Leonida Breżniewa, który wolał podróżować pociągiem niż samolotem. Dlatego podczas budowy nie liczono się z kosztami.

5 grudnia 1975 r. nowo otwarty Dworzec Centralny w Warszawie był najnowocześniejszym obiektem użyteczności publicznej w Polsce.

Obchody 50-lecia. Weekend świętowania

„Dworzec Warszawa Centralna to nie tylko symbol współczesnej Polski i kluczowy węzeł komunikacyjny. To serce stolicy – miejsce, które było świadkiem niezliczonych ludzkich historii, a zarazem ikona popkultury bliska wielu pokoleniom Polaków. Jako Polskie Koleje Państwowe dbamy o to, by Warszawa Centralna zachowała rangę miejsca godnego swojej roli – bramy do stolicy i jednego z najważniejszych symboli polskie kolei” – powiedział cytowany w komunikacie prezes zarządu PKP S.A Alan Beroud.

Oficjalne otwarcie obchodów rozpoczęły się 5 grudnia o godz. 10.00 w hali głównej dworca. W tej części obiektu znalazły się strefy z atrakcjami. Na odwiedzających czekała m.in. kawa serwowana przez WARS, słodkości, interaktywna gra poświęcona historii kolei i PKP, a także koncert gwiazdy.

W hali głównej dworca można było również zobaczyć wyjątkową wystawę „50 lat Dworca Centralnego w Archiwach Państwowych”. Podczas jej otwarcia, 5 grudnia, zaplanowano oprowadzanie kuratorskie dla osób zainteresowanych historią obiektu i unikatowymi materiałami archiwalnymi. Ekspozycję przygotowano na podstawie zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Archiwum Państwowego w Warszawie oraz Archiwum Akt Nowych.

Na antresoli dworca powstała „strefa wspomnień”, gdzie emitowane są współczesne i archiwalne nagrania dokumentujące życie tego miejsca. Natomiast 6 grudnia program obchodów wzbogacony został o atrakcje przygotowane specjalnie z myślą o najmłodszych w związku z Mikołajkami. Obchody jubileuszu 50-lecia Warszawy Centralnej zakończą się 7 grudnia.

Zachodnia technologia. Koszty nie grały roli

Gmach Dworca Centralnego miał kubaturę 600 tys. metrów sześciennych, a jego powierzchnia wynosiła ok. 90 tys. metrów kwadratowych. Bryła dworca była nowoczesna i estetyczna, z dużymi przestrzeniami, marmurowymi ścianami, szeroko zastosowanym aluminium przy zabudowie wnętrz i dużymi przeszklonymi powierzchniami. Wnętrza wyposażono w nowoczesne oświetlenie.

Nowoczesne wyposażenie dworca było w większości sprowadzone z Zachodu - m.in. tablice i automaty informacyjne, nowoczesne zegary klapkowe, nagłośnienie i system monitoringu obiektu, schowki na bagaż, schody i pochylnie ruchome na każdy peron, wyposażenie punktów usługowych, maszyny czyszczące. Obok infrastruktury kolejowej na dworcu stanęło również ok. 200 obiektów handlowych i usługowych. Symbolem nowoczesności były też telewizory licznie umieszczone w hali głównej, barach i poczekalniach, a także 16 kas, w których sprzedawczynie miały do dyspozycji kalkulatory. Centralny jako pierwszy w Polsce został wyposażony w klimatyzację i ogrzewanie każdego pomieszczenia za pomocą urządzeń sprowadzonych z Zachodu. To wszystko było wówczas poziomem nowoczesności niespotykanym nigdzie indziej w Polsce. Nawet lotnisko na Okęciu było dużo skromniej wyposażone.

Plan filmowy i atrakcja turystycznych

Dworzec Centralny bardzo polubili filmowcy. Zanim jeszcze został oddany do użytku, teren budowy Dworca Centralnego stał się miejscem akcji serialu „Czterdziestolatek”. Później na Centralnym rozgrywała się akcja niektórych wątków filmowych, m.in. „Bruneta wieczorową porą” (1976), „Wesołych świąt” (1979), „Wielkiej majówki” (1981), „Pory na czarownice” (1993), „Szczura” (1994). W serialu „Złotopolscy” (1997-2010) Dworzec Centralny pojawiał się prawie w każdym odcinku - jednym z wątków rozbudowanej sagi rodzinnej była praca policjantów w komisariacie dworcowym. Centralny pojawił się też w kilku odcinkach seriali „07 zgłoś się”, „Zmiennicy”, „Dekalog”.

Przez pierwsze kilkanaście lat funkcjonowania Centralny był również jedną z głównych atrakcji turystycznych Warszawy.

Dziś niektóre części Dworca Centralnego zostały zmodernizowane lub zlikwidowane, np. parking od strony galerii handlowej Złote Tarasy i prowadzący do niego tunel. Modernizacje były podyktowane rozwojem specyfiki transportu kolejowego i jego obsługi.

Dworzec Centralny w Warszawie w rejestrze zabytków

W lipcu 2019 r. Dworzec Centralny w Warszawie został wpisany do rejestru zabytków. „Chronimy miejsce ważne dla polskiej kultury i tożsamości. Zachowujemy dla kolejnych pokoleń obiekt, z którym emocjonalnie związani są nie tylko mieszkańcy Warszawy” – mówiła wówczas generalna konserwator zabytków Magdalena Gawin. „Ochrona Dworca Centralnego to również wyraz dbałości o dorobek powojennego pokolenia architektów. Należy chronić najlepsze obiekty polskiego powojennego modernizmu, gdyż w ten sposób popularyzujemy dzieła tego stylu” – dodała Gawin.

Rocznie obsługuje ponad 20 mln pasażerów

Z Warszawy Centralnej można podróżować do wielu miast w Polsce oraz za granicę – w ponad 110 kierunkach. Stacja obsługuje pociągi dalekobieżne i regionalne. Według danych Urzędu Transportu Kolejowego z 2024 r., Warszawa Centralna to 4. największy dworzec w kraju pod względem liczby obsługiwanych pasażerów – rocznie obsługuje ponad 20 mln pasażerów.