Oddasz krew, stracisz pieniądze. Rządzący dbają o krwiodawców, ale trzynastkę trzeba obniżyć

Szczególne uprawnienia krwiodawców – tytuł, odznaka i utracone zarobki

Krwiodawstwo odgrywa szczególną rolę społeczną. Aby ją podkreślić i zachęcić obywateli do oddawania krwi, ustawodawca przewidział w obowiązujących przepisach szereg zasad, które regulują sytuację krwiodawców i nadają im określone uprawnienia. Z jednej strony mają one wymiar symboliczny, jak np. w przypadku tytułów i odznak Honorowego Dawcy Krwi i Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi, a z drugiej wymiar materialny przybierający postać np. zwrotu utraconego zarobku, zwrotu kosztów przejazdu, czy posiłków regeneracyjnych. Jest jednak sfera, w której krwiodawcy wciąż tracą, i to jak najbardziej wymiernie, mimo wielokrotnego podejmowania prób zwrócenia uwagi ustawodawcy na ten problem. Dlaczego tak się dzieje? Zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje m.in. zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi. Przysługuje mu również zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy. Oznacza to, że krwiodawstwo co do zasady nie wpływa na wysokość bieżącego wynagrodzenia przysługującego krwiodawcy. Jednak inaczej jest w przypadku prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, czyli tzw. trzynastki.

Obliczając podstawę trzynastki trzeba stosować wiele zasad

Choć prawo do trzynastki może przyznać pracownikom każdy pracodawca, to jednak w praktyce jest ono domeną pracodawców ze sfery budżetowej. Zasady nabywania go oraz obliczania jego wysokości wynikają z przepisów ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Przewidziano w nich m.in., że ustala się je wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając:
1) wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także
2) wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz
3) wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.
Z regulacji tej jasno wynika, że przy obliczaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia uwzględnia się m.in. inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a więc zastosowanie znajdują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop oraz w odniesieniu do nauczycieli rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli. Jednak aby prawidłowo zastosować ich regulacje, trzeba również posiłkować się zasadami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.

Na trzynastce krwiodawcy tracą

Analiza wskazanych regulacji prowadzi do wniosku, że przy obliczaniu podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego, czyli trzynastki wyłączeniu podlega m.in. wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Taką nieobecnością jest m.in. nieobecność związana z krwiodawstwem, co oznacza, że obliczając wysokość wynagrodzenia za miesiąc, w którym pracownik korzystał ze związanego z tym zwolnienia od pracy, należy miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin nieobecności. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc. Oznacza to więc, że dodatkowe wynagrodzenie roczne przysługujące krwiodawcy będzie niższe od tego, które otrzymałby, gdyby nie oddał krwi.