Jak poinformował PAP rzecznik Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNISW) Bartosz Loba, wśród polskich uczelni, które najaktywniej starają się o finansowanie badań naukowych, są m.in. Politechnika Warszawska, Uniwersytet Warszawski, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Jagielloński oraz Politechnika Wrocławska.
Według Loby, przystąpienie Polski do UE pozwoliło Polsce czynnie uczestniczyć w kształtowaniu treści 7.áProgramu Ramowego. "Obecnie polscy delegaci i eksperci uczestniczą w spotkaniach komitetów programowych, przygotowujących programy pracy. Dzięki temu możliwe będzie podjęcie starań o ogłaszanie konkursów w tematach, w których polskie zespoły mają największą szansę na sukces" - uważa Loba.
Jednak - jak zastrzegł rzecznik - polskie grupy badawcze zdobywają w UE najmniej pieniędzy, licząc w stosunku do wartości PKB. Np. w latach 2002-2006 z naszego wkładu do budżetu UE polscy uczeni "odzyskali" jedynie 53,6 proc. środków. Dla porównania, w przypadku Czech było to 75 proc., Węgier - 96 proc., a Słowenii - 155 proc.
Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej z 1 kwietnia 2009 r., po zamknięciu 110 konkursów 7. Programu Ramowego, 652 polskie zespoły stanowiły 2,18 proc. ogółu uczestników, a przyznane dofinansowanie - 115,9 mln euro - 1,27 proc. dotychczas rozdysponowanego budżetu.
Unijne pieniądze polskie uczelnie w dużej mierze wykorzystują na modernizację budynków. Np. w Toruniu na rozbudowę Wydziału Matematyki i Informatyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika przeznaczono ponad 14 mln zł z funduszy UE.
Koncepcja rozbudowy tego wydziału nawiązuje do oryginalnych planów budynku z 1936 r. Powstały trzy budynki na zapleczu starego gmachu wydziału. Znalazły się w nich m.in. sala wykładowa na 350 miejsc, sala szkoleniowo-konferencyjna, 10 laboratoriów komputerowych i 40 pokoi dla pracowników dydaktyczno-naukowych.
W ciągu ostatnich pięciu lat z unijnych funduszy kilka swoich obiektów odnowiły uczelnie w Łodzi. Prawie 16 mln zł kosztowała adaptacja pofabrycznych budynków na nową siedzibę Centrum Kształcenia Międzynarodowego Politechniki Łódzkiej. To jeden z najnowocześniejszych budynków uczelni. Większość środków, ponad 11 mln zł, pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Z kolei w województwie świętokrzyskim z unijnego dofinansowania skorzystał Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. Uczelnia zrealizowała projekt inwestycyjny o wartości 40 mln zł, dzięki któremu powstał na nowym kampusie pierwszy budynek Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego.
Jak powiedział PAP prorektor kieleckiej uczelni odpowiedzialny za fundusze unijne, prof. Jacek Semaniak, "dzięki inwestycji studenci mogą korzystać ze specjalistycznego sprzętu laboratoryjnego bez konieczności przemieszczania się po całych Kielcach - wcześniej instytuty były zlokalizowane w różnych budynkach".
W modernizację budynków zainwestowała także Politechnika Świętokrzyska, która w latach 2005-2007 dzięki unijnym środkom zrealizowała projekt "Modin". Umożliwił on termomodernizację czterech budynków dydaktycznych uczelni oraz hal laboratoryjnych. W akademikach powstała także strukturalna sieć internetowa. W 2009 r. na kontynuację tego projektu uczelnia uzyskała 125 mln zł, które posłużą do sfinansowania budynku nowej auli, modernizacji wnętrz budynków dydaktycznych i wyposażenia uczelni w laboratoria badawcze.
Unijne wsparcie dotyczy jednak nie tylko inwestycji, ale także przedsięwzięć naukowych. 2 mln euro Komisja Europejska przeznaczyła na badania z zakresu informatyki kwantowej w ramach grantu, którego głównym koordynatorem stał się Instytut Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Całkowity budżet uczelni w projekcie wynosi ponad 527 tys. euro. Do czerwca 2011 r. toruńscy naukowcy będą badać możliwości wykorzystania praw fizyki kwantowej do przyspieszenia pracy komputerów, pracować będą również nad zwiększeniem bezpieczeństwa łączności i odporności kwantowego przetwarzania informacji.
"Sukces Instytutu Fizyki UMK - bo szanse na uzyskanie podobnego grantu wynoszą zaledwie kilka procent - jest konsekwencją prowadzenia od kilku lat badań na światowym poziomie w dziedzinie inżynierii kwantowej" - podkreślił Andrzej Romański z Biura Informacji i Promocji uniwersytetu w Toruniu.
Z kolei Uniwersytet Medyczny w Łodzi, dzięki unijnym środkom, zrealizował projekt "Super Nurse" (Super Pielęgniarka). 90 pielęgniarek i położnych przez pół roku podnosiło swoje kwalifikacje, szkoląc się w zakresie obsługi komputera i programów komputerowych, nauki języków obcych i umiejętności komunikacji z pacjentem.
Za unijne pieniądze uczelnie w Polsce uruchamiają także nowe kierunki studiów. Np. Politechnika Świętokrzyska za 5 mln zł realizuje projekt "Kształcenie na miarę sukcesu", dzięki któremu od października 2008 r. na uczelni uruchomiono dwa kierunki studiów: architekturę i urbanistykę oraz transport. W kolejnym roku akademickim uczelnia otworzy na elektronice i telekomunikacji oraz na studiach podyplomowych nowy kierunek - audyt energetyczny.
Według MNISW, obecność w Unii powoduje, że ciągle wzrasta mobilność studencka w ramach programu Erasmus, zarówno w zakresie liczby uczelni uczestniczących w programie, jak również liczby studentów. "Ten widoczny wzrost osiągnięto nie tylko z powodu wysokiego zainteresowania studentów możliwością odbycia części studiów w uczelni partnerskiej za granicą, ale także dzięki lepszemu zrozumieniu mechanizmów uznawalności wykształcenia i ulepszonej jakości usług oferowanych studentom wyjeżdżającym, jak i przyjeżdżającym" - tłumaczył Loba.
Jednym z krajowych liderów w dziedzinie wymian studenckich jest Akademia Ekonomiczna w Katowicach, która z unijnych pieniędzy na wsparcie wyjazdów studentów na zagraniczne uczelnie korzystała jeszcze przed akcesją w 2004 r. "Dzięki temu setki studentów mogły uczestniczyć w programach stypendialnych Socrates-Erasmus i w programach praktyk zawodowych Leonardo da Vinci" - podkreślił rzecznik uczelni, Marcin Baron.
Katowicka uczelnia była także pierwszym polskim podmiotem, który skorzystał ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, kierując konsorcjum 9 regionów UE przy realizacji projektu wymiany doświadczeń w zakresie prowadzenia polityki wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw. Budżet projektu o nazwie E-teams wyniósł ponad 1,2 mln euro.
Wiele inwestycji polskich uczelni, które są finansowane z UE, nie zostało jeszcze zakończonych. Np. na Śląsku do 2012 r. ma powstać Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Chorzowie. Centrum ma połączyć możliwości badawcze i dydaktyczne śląskich uczelni: Uniwersytetu Śląskiego, Politechniki Śląskiej, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego oraz instytucji partnerskich - Głównego Instytutu Górnictwa, Centrum Onkologii w Gliwicach, a także Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu.
Wartość inwestycji to ponad 103 mln zł. Dużą część funduszy pozyskano ze środków UE, natomiast niezbędną aparaturę oraz wyposażenie pracowni dydaktycznych i naukowych sfinansowano dzięki aktywności naukowej kadry Uniwersytetu Śląskiego.
Wśród wspólnie prowadzonych studiów znajdą się między innymi: fizyka medyczna i bioinżynieria medyczna. Makrokierunki pozwolą szkolić specjalistów w dziedzinach, które dotychczas obejmowały materiał z kilku pokrewnych kierunków.
W ocenie twórców projektu, Centrum umożliwi koncentrację kadry naukowo-badawczej, infrastruktury, materiałów badawczych oraz unikatowej bazy aparaturowej. Ośrodek rozplanowany został na 11 budynków laboratoryjnych oraz dwa dydaktyczne na powierzchni użytkowej obejmującej prawie 17 tys. m kwadratowych.
