Miesiąc wcześniej tempo spadku przekroczyło 12 proc., a dwa miesiące wstecz – nawet 17 proc.
Czy rosyjska gospodarka najgorsze ma już za sobą? Na odpowiedź jest zdecydowanie za wcześnie. Po trwającej 10 lat silnej ekspansji, wyrażającej się około 7-proc. średnim rocznym tempem przyrostu PKB, w I połowie 2009 r. nastąpiło najgłębsze załamanie od początku lat 90. ubiegłego stulecia. W pierwszych trzech miesiącach 2009 r. rosyjski PKB zmniejszył się o blisko 10 proc., a w następnym kwartale – prawie o 11 proc. Wspomniane na wstępie spowolnienie tempa spadku produkcji przemysłowej może oznaczać, że w całym 2009 roku gospodarka rosyjska skurczy się nie o ponad 10 proc., ale np. o 8,5 proc. – tak przewidują ostatnio eksperci rządowi.
Poza eksportem, którego rozmiary w ostatnim okresie wyraźnie powiększyły się wskutek wzrostu światowych cen ropy naftowej i innych podstawowych surowców, wszystkie pozostałe składniki rosyjskiego PKB notują od początku bieżącego roku silny spadek.

Czerpanie z funduszy

Reklama
Reakcją rosyjskich władz na załamanie koniunktury była redukcja podatku dochodowego od przedsiębiorstw aż o 4 pkt proc. (do 20 proc.), czterokrotna obniżka stóp procentowych przez bank centralny w celu obniżenia kosztów kredytu, dokapitalizowanie sektora bankowego oraz wpompowanie w gospodarkę od początku 2009 r. ponad 2,5 bln rubli, czyli około 80 mld dol. Jedynym efektem tych działań jest spowolnienie tempa spadku PKB i produkcji przemysłowej.
Kontynuacja tej polityki, a zwłaszcza zwiększanie wydatków na pobudzanie gospodarki, może w dość krótkim czasie doprowadzić do gwałtownego wzrostu deficytu budżetowego. Według najnowszych prognoz już w 2009 roku deficyt ten może przekroczyć 6 proc. PKB.
W celu doprowadzenia do większej równowagi finansów publicznych rząd będzie mógł wykorzystać środki zgromadzone w okresie nadzwyczajnej prosperity na światowym rynku ropy naftowej w dwóch funduszach: rezerwowym i dobrobytu narodowego. Do tych funduszy rząd odprowadzał znaczną część ogromnych wpływów z eksportu ropy naftowej i gazu ziemnego.
W szczytowym okresie (II połowa 2008 r.) łączna wartość zgromadzonych w nich środków przekraczała 220 mld dol. i miała być w znacznej części wykorzystana do zmodernizowania rosyjskiej gospodarki. Przy obecnym tempie transferu środków do budżetu może okazać się, że wspomniane fundusze będą puste już za dwa, trzy lata, a struktura gospodarki pozostanie niezmieniona. Szansą jest szybki wzrost cen ropy i gazu wskutek poprawy światowej koniunktury, co doprowadziłoby do odbudowania zasobów funduszy.

Kryzys sprzyja konsolidacji

W takiej sytuacji stałyby się bardziej aktualne plany inwestycji, liczone w setkach miliardów dolarów, na modernizację infrastruktury oraz zwiększenie udziału przemysłowego przetwórstwa (m.in. rolno-spożywczego, przerobu drewna) w strukturze przemysłowej kraju.
W realizację tego programu mogłyby się wpisać polskie przedsiębiorstwa, takie jak Pfleiderer Grajewo.
– W realizacji strategii naszej firmy rynek rosyjski odgrywa kluczową rolę. Jego udział w łącznej sprzedaży firmy wynosi około 20 proc. Oczekujemy, że udział ten w przyszłości znacząco wzrośnie. W ostatnich latach rynek płyt drewnopochodnych w Rosji wzrastał corocznie o kilkanaście procent. Spadek popytu na meble w Rosji, wynikający z globalnego spowolnienia gospodarczego, nie zakłóci długofalowego trendu – mówi Rafał Karcz, dyrektor ds. finansowych Pfleiderer Grajewo.
Prowadzenie interesów w Rosji wymaga zrozumienia lokalnej kultury i zwyczajów. Współpraca z miejscowymi władzami, poszanowanie lokalnego prawa oraz dobra jakość obsługi klienta to filary sukcesu. Teraz większą uwagę należy zwracać na płynność finansową klientów.
– Z dzisiejszego punktu widzenia jest to chyba największa przeszkoda i największe ryzyko w prowadzeniu działalności na tym rynku. Ale trzeba pamiętać, że kryzys stwarza możliwości konsolidacji rynku i poprawy pozycji konkurencyjnej w przyszłości – ocenia Rafał Karcz.
8,5 proc.
ma wynieść, według najnowszych prognoz spadek PKB Rosji w 2009 roku
VADEMECUM INWESTORA

Podatek dochodowy od osób fizycznych

W Rosji obowiązuje liniowy podatek dochodowy od osób fizycznych – rezydentów. Stawka wynosi 13 proc. Wyjątek stanowią dochody rezydentów z dywidend, opodatkowane według stawki 9 proc., oraz dochody z nagród, obciążone podatkiem 35 proc. Stawka podatku dochodowego od nierezydentów wynosi 30 proc.

Podatek dochodowy od przedsiębiorstw

Stawka podatku dochodowego od przedsiębiorstw została z początkiem 2009 roku obniżona aż o 4 pkt proc. i wynosi 20 proc. Władze regionalne mogą ustalać niższą stawkę, ale musi ona być nie mniejsza niż 13,5 proc. Jeśli uwzględnić inne rodzaje podatków, płatności na ubezpieczenia społeczne, opłaty administracyjne itp., to obciążenia finansowe są zdecydowanie większe.

VAT

Standardowa stawka wynosi 18 proc. Istnieje stawka obniżona 10 proc., odnosząca się do ograniczonej liczby towarów (m.in. lekarstw i produktów dla dzieci) oraz stawka zerowa. Obowiązek rejestracyjny dotyczy przedsiębiorstw, które w poprzednim roku uzyskały dochody przekraczające 2 mln rubli.

Inne podatki

Z innych obowiązujących w Rosji podatków należy wymienić przede wszystkim: podatek akcyzowy, od nieruchomości, gruntowy, od majątku, od gier hazardowych, transportowy, od majątku przedsiębiorstw, opłaty stemplowe.

Ubezpieczenia społeczne

Składki na ubezpieczenia społeczne, płacone przez pracodawców oraz osoby samozatrudniające się, wynoszą maksymalnie 26 proc. (obowiązuje skala regresywna). Pracownicy nie płacą tego rodzaju składek.

Rejestracja firm

Rejestracją osób prawnych w Rosji zajmują się urzędy skarbowe regionów. Dokonuje się jej na podstawie złożonego wniosku i innych dokumentów rejestracyjnych. Rejestracja następuje w ciągu pięciu dni od momentu złożenia tych dokumentów. Rejestr jest jawny, każdy ma do niego dostęp.

Formy prawne firm

Jedną z najczęściej stosowanych form prawnych firm w Rosji jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Minimalna wartość kapitału założycielskiego stanowi 100-krotność najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Nie ma określonej minimalnej liczby udziałowców.
Podobną konstrukcją, niemającą jednak odpowiednika w prawie polskim, jest spółka z dodatkową odpowiedzialnością. Od spółki z o.o. różni ją to, że w przypadku niewypłacalności wspólnicy odpowiadają własnym majątkiem za jej zobowiązania proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów, lecz do kwoty nie większej niż suma gwarancyjna określona w umowie spółki.
W ustawodawstwie rosyjskim występują dwie formy spółki akcyjnej. Otwarta spółka akcyjna: posiadacz akcji może je zbyć bez zgody pozostałych akcjonariuszy. Spółka ma prawo ogłaszać publiczny zapis na akcje i jest zobowiązana publikować coroczne sprawozdanie finansowe. Spółka akcyjna zamknięta może oferować akcje tylko swym założycielom lub uprzednio określonej kategorii osób.
Spółka jawna nie ma ustalonej wysokości minimalnego kapitału założycielskiego ani liczby wspólników.
Średnia miesięczna płaca brutto w Rosji w I kwartale 2009 r. wyniosła równowartość 510 dol., a płaca minimalna – około 80 dol.

Rozstrzyganie sporów

Rozstrzyganie sporów handlowych trwa w Rosji zdecydowanie krócej niż średnio w państwach regionu (281 dni), wymaga przeprowadzenia 37 procedur, a koszt stanowi średnio 13,4 proc. wartości zadłużenia (średnia w regionie wynosi ok. 23 proc.).

Terminy płatności

W formie przedpłaty regulowane jest w Rosji 33 proc. zobowiązań finansowych wynikających z zawarcia kontraktów handlowych. Płatności dokonywane w momencie dostawy towarów stanowią 15 proc., do 10 dni po dostawie – również 15 proc., a 10 dni po dostawie – aż 37 proc.
W prawie 70 proc. przypadków opóźnienia w płatnościach w Rosji nie przekraczają jednego miesiąca, w 16 proc. – poniżej trzech miesięcy, a w 16 proc. – ponad trzy miesiące.