Kobiety podbijają miasta i kolejne branże

Kobiety stanowią w Polsce 47,3 proc. ogółu pracujących w gospodarce narodowej, jednak stale przybywa miejscowości, w których ten odsetek przekracza 50 proc. Wprawdzie wciąż jest wyraźny podział na branże „kobiece” i „męskie”, ale w ostatnich kilku latach przyspieszyły zmiany i panie zwiększają swój udział w sektorach gospodarki i profesjach będących od dekad domeną mężczyzn – tak wynika z analiz GUS zawartych w opublikowanym pod koniec lutego raporcie „Pracujący w gospodarce narodowej w Polsce we wrześniu 2024 r.”.

Warszawa jest kobietą. Kraków też

W największych miastach liczba kobiet jest od wielu dekad większa niż mężczyzn i oscyluje między 107 a 114 pań na 100 panów. W ostatnich latach dominacja kobiet w miastach jeszcze wzrosła, m.in. za sprawą napływu Ukrainek i odpływu Ukraińców, nigdy wcześniej jednak ta przewaga nie przekładała się tak silnie na rynek pracy. Działo się tak za sprawą zdecydowanie niższej aktywności zawodowej kobiet. Ale to już przeszłość: najnowsze dane GUS dowodzą, że bardzo szybko przybywa na mapie Polski miejsc, w których kobiety dominują także wśród pracujących.

Największy udział pań wśród pracujących – 56,4 proc. – odnotował GUS w Łęknicy (w powiecie żarskim, w woj. lubuskim). Dwa kolejne miejsca na podium zajęły miejscowości położone w bardzo konserwatywnej części Małopolski, czyli w powiecie nowotarskim: Lipnica Wielka – 55,6 proc. i Jabłonka – 53,6 proc. Pierwszą „10” dopełniają niemal same miejscowości wypoczynkowe: Polanica-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Karpacz, Krynica Morska, Zgorzelec, Kołobrzeg, Duszniki-Zdrój i Zakopane. W czołówce są także: Świnoujście, Ustka i Ustronie Morskie.

Wśród stolic województw najwyższe, bo 18. miejsce w zestawieniu „najbardziej kobiecych miejscowości” zajęła Warszawa. Odsetek kobiet w gronie pracujących sięga tu 51,3 proc. Nieco niższy jest Olsztynie (50,8 proc.), Szczecinie i Jeleniej Górze (po 50,7 proc.) oraz w Łodzi (50,4 proc.). W Trójmieście kobiety przewagę mają w Gdyni (50,6 proc.) i Gdańsku (50,1 proc.). Więcej kobiet niż mężczyzn pracuje także w Krakowie (50,2 proc.). Łącznie panie uzyskały liczebną przewagę wśród pracujących w ponad 60 polskich miastach i gminach. W kolejnych 80 przewaga mężczyzn jest minimalna i sukcesywnie topnieje. Wprawdzie panowie wciąż dominują liczebnie w 2300 gminach, miejskich i (przede wszystkim) wiejskich, ale dynamika zmian jest ostatnio wyjątkowo duża.

Najmniejszy odsetek kobiet wśród pracujących GUS odnotował w Lelkowie (33,1 proc.), Lubrzy, Świeciu nad Osą, Wilczętach i Tarnowie Podgórnym. W sumie w 40 miejscowościach w Polsce udział pań nie przekracza 40 proc.

Kobiety się uczą, mężczyźni pracują

GUS zbadał też udział kobiet i mężczyzn w poszczególnych rocznikach pracowników. Mężczyźni zdecydowanie dominują w tych najmłodszych – przede wszystkim dlatego, że więcej kobiet niż mężczyzn kontynuuje edukację po szkole podstawowej, a potem idzie na studia. W gronie pracujących 18-latków udział dziewcząt wynosi zaledwie 33,6 proc., do 40 proc. dobija dopiero w gronie 22-latków, by dojść do 47 proc. w populacji 25-latków.

Wraz z wiekiem udział kobiet wśród pracujących rośnie, a w populacji 48-latków panie zyskują liczebną przewagę – i utrzymują ją aż do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, który w Polsce wynosi dla nich 60 lat.

Wśród pracujących 61-latków kobiety stanowią zaledwie 33,9 proc., wśród 62-latków – 30,5 proc., zaś wśród 64-latków już tylko 25,8 proc. To największa różnica na rzecz mężczyzn, choć kobiety w tym wieku są w dużo lepszej kondycji fizycznej. W wyższych grupach wiekowych przewaga mężczyzn znów topnieje, głównie dlatego, że po osiągnięciu swojego ustawowego wieku emerytalnego (65 lat) większość z nich przechodzi na świadczenie ZUS. W grupie pracowników 85 plus jest w Polsce 2,3 tys. mężczyzn i 2,2 tys. kobiet.

Średnia wieku pracujących w naszym kraju kobiet to, wedle GUS, 42,7 roku (mężczyzn – 42,9), natomiast mediana – 43 (mężczyzn – 42).

Branże „kobiece” i „męskie”

W 10 z 19 sekcji PKD monitorowanych przez GUS kobiety stanowią większość pracujących. Największą ich dominację widać w opiece zdrowotnej i pomocy społecznej – tu udział pań wśród pracujących przekracza 82 proc. Niewiele niższy, bo niemal 80-proc., jest w edukacji, przy czym na pierwszych jej szczeblach, czyli w nauczaniu przedszkolnym i wczesnoszkolnym, przekracza on 90 proc., a maleje w szkołach ponadpodstawowych i kształceniu akademickim. Trzecią najbardziej sfeminizowaną branżą jest działalność usługowa, z tym że pewne typy usług (jak naprawa sprzętu elektronicznego i AGD czy instalatorstwo) pozostają domeną mężczyzn, a inne (jak kosmetologia) – domeną kobiet.

Wyraźną przewagę liczebną mają też panie w działalnościach finansowej i ubezpieczeniowej (63,6 proc.) oraz w zakwaterowaniu i gastronomii (62,3 proc.). Więcej kobiet niż mężczyzn pracuje także w działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej, w handlu, obsłudze rynku nieruchomości oraz administracji publicznej i obronie narodowej.

Najmniejszy jest odsetek kobiet w górnictwie i budownictwie – nie sięga nawet 11 proc. Dynamicznie rośnie natomiast udział pań w przemyśle przetwórczym oraz logistyce, już nie tylko w magazynach i centrach logistycznych, lecz także w transporcie.

Wśród pracujących na własny rachunek łącznie z pomagającymi członkami rodziny kobiety stanowią jedynie 38 proc. ©℗

Czytaj więcej w dodatku DGP | Kobiety w biznesie