Nawet 1878,91 zł co miesiąc od ZUS. Tylko nieliczni korzystają, mimo że spełniają warunki

Świadczenie Mama 4 Plus, czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające, to wsparcie finansowe dla osób, które wychowały co najmniej czworo dzieci i nie mają wystarczających środków do życia. Jest to forma pomocy dla osób, które poświęciły swoje życie opiece nad dziećmi i z tego powodu nie mogły wypracować emerytury lub ich świadczenie jest niższe od minimalnej emerytury.

Świadczenie funkcjonuje od 1 marca 2019 r. na mocy ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1051 ze zm.). Jest finansowane z budżetu państwa, a jego wypłatą zajmują się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

Kto może otrzymać świadczenie rodzicielskie uzupełniające?

Świadczenie rodzicielskie uzupełniające przysługuje osobom, które:

• urodziły i wychowały lub tylko wychowały co najmniej czworo dzieci,
• osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn),
• nie posiadają środków zapewniających niezbędne utrzymanie,
• spełniają dodatkowe kryteria, m.in. obywatelstwo polskie lub innego kraju UE/EOG/Szwajcarii z prawem pobytu w Polsce oraz zamieszkanie w Polsce wraz z posiadaniem tu centrum interesów życiowych.

Świadczenie Mama 4 Plus także dla ojców

Nazwa programu może być myląca. Choć program jest skierowany głównie do kobiet, w wyjątkowych przypadkach mogą je otrzymać także ojcowie. Dotyczy to sytuacji, gdy matka dzieci zmarła, porzuciła je lub zaprzestała ich wychowywania. Jednak statystyki pokazują, że mężczyźni bardzo rzadko korzystają z tego świadczenia – na koniec 2024 r. pobierało je mniej niż 100 ojców.

Wysokość świadczenia Mama 4 Plus - nowa kwota w 2025 r.

Świadczenie Mama 4 Plus może być przyznane w dwóch wariantach:

• Pełne świadczenie – w wysokości minimalnej emerytury (obecnie 1878,91 zł brutto), jeśli osoba nie ma prawa do żadnej innej emerytury lub renty.
• Dopłata do minimalnej emerytury – jeśli osoba otrzymuje emeryturę niższą niż minimalna, państwo dopłaca różnicę.

Na koniec 2024 r. świadczenie pobierało 59,6 tys. osób, z czego:

• 17 tys. osób otrzymywało pełną kwotę,
• 42,6 tys. osób korzystało z dopłaty do minimalnej emerytury.

Średnia wysokość świadczenia uzupełniającego wypłacanego przez ZUS rosła z roku na rok:

• 742,42 zł na koniec 2022 r.,
• 890,12 zł na koniec 2023 r.,
• 982,13 zł na koniec 2024 r.

Emerytura Mama 4 Plus. Jak złożyć wniosek?

Aby otrzymać świadczenie Mama 4 Plus, należy złożyć wniosek w ZUS lub KRUS. Wniosek powinien zawierać:

• dane osobowe,
• informacje o wychowanych dzieciach,
• dokumenty potwierdzające sytuację materialną,
• inne dokumenty potwierdzające prawo do świadczenia (np. akty urodzenia dzieci).

ZUS lub KRUS ma 60 dni na rozpatrzenie wniosku.

Czy można stracić prawo do świadczenia rodzicielskiego?

Świadczenie rodzicielskie uzupełniające nie musi być przyznawane raz na zawsze. Istnieję sytuacje, kiedy beneficjenci mogą je utracić. Emerytura Mama 4 Plus może zostać odebrane w przypadku:

• uzyskania dochodów zapewniających środki do utrzymania,
• zmiany sytuacji życiowej (np. uzyskania innej emerytury powyżej minimalnej),
• podania nieprawdziwych informacji we wniosku,
• opuszczenia Polski na stałe.

Problemy i przyszłość programu Mama 4 Plus

Mimo że rząd przewidywał wydatki na poziomie 1 mld zł rocznie, w rzeczywistości koszty programu wyniosły 686,3 mln zł w 2024 r. Niska popularność świadczenia może wynikać z braku informacji wśród uprawnionych oraz niewystarczającej promocji programu przez państwo.

Eksperci zwracają uwagę, że liczba nowych beneficjentek maleje, a średni wiek pobierających świadczenie stopniowo rośnie (mediana wieku wzrosła z 67,7 lat w 2022 r. do 68,3 lat w 2024 r.). Jest to efektem spadku liczby rodzin wielodzietnych – coraz mniej kobiet decyduje się na czwórkę dzieci, głównie z powodów ekonomicznych.

Zdaniem specjalistów, obecne systemy wsparcia rodzin nie są wystarczające, aby odwrócić negatywne trendy demograficzne. Badania pokazują, że w Polsce wciąż istnieje tzw. „kara za macierzyństwo” – kobiety, które decydują się na większą liczbę dzieci, często doświadczają trudności finansowych i ograniczonych perspektyw zawodowych.

Wpływ świadczenia Mama 4 Plus na system emerytalny

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające, choć stanowi istotne wsparcie dla osób, które poświęciły życie wychowaniu dzieci, ma również swoje konsekwencje dla systemu emerytalnego. Jego finansowanie odbywa się bezpośrednio z budżetu państwa, co oznacza, że nie pochodzi ze składek odprowadzanych przez ubezpieczonych. To budzi obawy związane z długoterminową stabilnością finansów publicznych, zwłaszcza w kontekście starzejącego się społeczeństwa i rosnącej liczby osób pobierających świadczenia emerytalne.

Eksperci wskazują, że wprowadzenie Mama 4 Plus może stanowić precedens dla dalszych inicjatyw związanych z nieskładkowymi emeryturami, co mogłoby zwiększyć obciążenie budżetu. Dodatkowo, istnieją głosy krytyczne wskazujące na niesprawiedliwość systemową – osoby, które pracowały przez lata na niskich wynagrodzeniach i uzbierały niewielką emeryturę, mogą otrzymywać świadczenie na podobnym poziomie co beneficjentki Mama 4 Plus, które nie odprowadzały składek w ogóle. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do napięć społecznych oraz postulatów reformy całego systemu emerytalnego.