„W samym 2020 r. odnotowano rekordowy roczny przyrost wartości obiegu o 34,8 proc., tj. o 83,0 mld zł, w stosunku do wartości z 2019 r. Warto podkreślić, że roczny wzrost wartości obiegu w 2019 r. w porównaniu z 2020 r. był czterokrotnie niższy” – napisano w opublikowanym w czwartek „Raporcie o obrocie gotówkowym w Polsce w 2020 r.”, przygotowanym przez NBP.
Jak wskazano w raporcie, zjawisko przyrostu gotówki w obiegu w 2020 r. wynikało nie tylko ze wzrostu poziomu pobrań waluty polskiej z NBP, ale również ze znacznie niższego poziomu jej odprowadzeń do NBP. Bank centralny podał, że wartość banknotów i monet pobranych z NBP w 2020 r. wyniosła 222,8 mld zł i wzrosła o 9,5 proc. w stosunku do poprzedniego roku, natomiast wartość banknotów i monet odprowadzonych do NBP w 2019 r. wyniosła 139,8 mld zł i zmniejszyła się o 24,1 proc. w stosunku do poprzedniego roku.
„Wzrost wartości pobrań waluty polskiej z NBP był szczególnie widoczny w okresie marzec–kwiecień 2020 r. (rekordowy poziom 6 mld zł osiągnął 13 marca 2020 r.) oraz na przełomie października i listopada 2020 r.” – stwierdzono w raporcie.
NBP zaznaczył, że w Polsce wzrost wartości pieniądza w obiegu obserwowany jest od lat. W ostatniej dekadzie, tj. w latach 2011–2020, wartość pieniądza gotówkowego w obiegu w stosunku do grudnia 2010 r. wzrosła trzykrotnie, z 102,7 mld zł do 321,5 mld zł. Jednak rok 2020 był na tym tle wyjątkowy.
„Tendencje w zakresie kształtowania się wartości pieniądza gotówkowego w obiegu, wynikające z dotychczas zidentyfikowanych czynników o charakterze fundamentalnym (np. kurs walutowy, PKB, inflacja, stopy procentowe) czy sezonowym (okresy świąteczne, wakacje, początek roku szkolnego itp.), zostały w istotny sposób zaburzone przez wpływ pandemii COVID-19” – oceniono w raporcie.
NBP wyliczył, że w 2020 r. relacja wartości obiegu do PKB wyniosła 13,8 proc. i kształtowała się na znacznie wyższym poziomie niż w 2019 r. (10,4 proc.), co stanowi największy wzrost w ciągu ostatniej dekady. Wartość agregatu pieniężnego M1 w 2020 r. przekroczyła 1,5 bln zł i w porównaniu z 2019 r. wzrosła o 376,8 mld zł, tj. o 32,6 proc., a udział pieniądza gotówkowego w M1 w 2020 r. wyniósł 21,0 proc. i w stosunku do 2019 r. wzrósł o 1,6 pkt proc.
„W obliczu niespotykanego dotąd zapotrzebowania na pieniądz gotówkowy NBP sprostał wyzwaniom rynku, zapewniając sprawne i nieprzerwane zaopatrywanie banków w walutę polską. Bank centralny zacieśnił współpracę z bankami, firmami CIT oraz producentami znaków pieniężnych, a także z powodzeniem dostosował organizację pracy, zaspokajając popyt na pieniądz gotówkowy” – podano w raporcie.
NBP: 64 proc. konsumentów przeciwko całkowitemu wycofaniu gotówki z obiegu
Przeciwko całkowitemu wycofaniu banknotów i monet z użytku opowiadało się 64 proc. Polaków w 2020 roku, a prawie 70 proc. uważało, że gotówka jest potrzebna gospodarce, wynika z raportu Narodowego Banku Polskiego (NBP). Według 60 proc. konsumentów likwidacja gotówki byłaby niekorzystna dla gospodarki i bezpieczeństwa konsumentów.
"W czasie pandemii 27 proc. konsumentów deklarowało częstsze korzystanie z zakupów w Internecie z wykorzystaniem komputera lub laptopa, a 22 proc. przyznało, że częściej niż dotychczas robią zakupy w sieci za pomocą urządzeń mobilnych. Co ciekawe, pandemia równocześnie wzmocniła przywiązanie konsumentów do gotówki, gdyż 64 proc. ankietowanych było przeciwnych całkowitemu wycofaniu banknotów i monet z użytku. Odsetek ten stopniowo wzrastał od 2017 r. Wyniósł wówczas 49 proc. , a dodatkowo w tym czasie spadła liczba konsumentów, dla których ewentualne wycofanie gotówki z obiegu nie miało znaczenia (z 43 proc. w 2017 r. do 28% w 2020 r.)" - czytamy w dokumencie "Raport o obrocie gotówkowym w Polsce w 2020 r."
Ok. 35 roc. respondentów wskazało, że pandemia miała wpływ na zmianę ich zachowań płatniczych - najczęściej na instrumenty bezgotówkowe. Osoby te w większości (73,2 proc.) wskazywały, że po zakończeniu pandemii zmiana ta się utrzyma.
W raporcie podano, że rodzaj punktu sprzedaży w znacznym stopniu wpływał na wykorzystanie instrumentu płatniczego. W I kw. 2021 r., ponad 80 proc.respondentów, dokonując płatności w sklepie stacjonarnym, używało kart płatniczych.
"W sektorze usługowym dominowały transakcje gotówkowe, które stanowiły 57,4 proc. liczby wszystkich transakcji i 57,2 proc.ich wartości, natomiast w sektorze handlowym większy udział miały transakcje bezgotówkowe (odpowiednio 57,5 proc.liczby i 77,1 proc.wartości)" - podano w raporcie.
Bank centralny podał również, że w II poł. 2020 r. liczba płatności kartami za zakupy internetowe przekroczyła 80 mln, a ich wartość opiewała łącznie na kwotę 11 mld zł, tj. o 1,9 mld zł więcej niż w I poł. 2020 r.
W raporcie przypomniano, że gotówka pozostaje najczęściej wykorzystywanym przez konsumentów środkiem płatniczym i w ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających badanie z 2020 roku skorzystało z niej 97,8 proc. respondentów.
"Gotówką uregulowano 46,4 proc. transakcji w ujęciu liczbowym i 29,3% transakcji z punktu widzenia ich wartości" - czytamy dalej.
"Wyniki badań ujawniły, że w Polsce nie występuje jeden dominujący instrument płatniczy. Polacy, zgodnie z własnymi preferencjami i możliwościami dostępnymi na rynku, korzystają z wielu metod płatności, różnicując je w zależności od wydatkowanej kwoty, kategorii wydatku, dostępności urządzeń, czy miejsca realizacji transakcji" - podał bank centralny.