Nowy rok przyniósł długo oczekiwane zmiany w systemie świadczeń emerytalno-rentowych w Polsce. Po latach tymczasowych rozwiązań, które wprowadzały dodatkowe wsparcie finansowe dla seniorów i rencistów, Sejm podjął decyzję o ich usystematyzowaniu. W rezultacie trzynasta i czternasta emerytura na stałe weszły do kalendarza wypłat, co stanowi znaczący krok w kierunku poprawy bezpieczeństwa finansowego najstarszej części społeczeństwa. Zmiana ta, w połączeniu z regularną waloryzacją, tworzy nową, bardziej przewidywalną rzeczywistość dla milionów Polaków. Zrozumienie zasad, na jakich funkcjonują te nowe przepisy, jest kluczowe dla każdego, kto ma prawo do tych świadczeń, a także dla ich rodzin.
Czym jest waloryzacja emerytur i rent?
Zanim przejdziemy do szczegółów dotyczących dodatkowych świadczeń, warto przypomnieć, czym jest coroczna waloryzacja. Waloryzacja to mechanizm, który ma na celu urealnienie wartości emerytur i rent, chroniąc je przed inflacją. Zgodnie z przepisami, świadczenia podlegają corocznej waloryzacji na początku marca. Jej wysokość jest zależna od inflacji za poprzedni rok oraz realnego wzrostu płac. To właśnie marcowa waloryzacja jest podstawą do obliczania wszystkich kolejnych świadczeń w danym roku, w tym również 13. i 14. emerytury. Dzięki temu emeryci i renciści mogą liczyć na regularny wzrost swoich podstawowych świadczeń, co ma kluczowe znaczenie dla ich codziennego życia.
13. emerytura na stałe. Zasady wypłaty
Trzynasta emerytura, która do tej pory była wypłacana doraźnie, na mocy nowej ustawy stała się stałym, corocznym świadczeniem. Jest ono wypłacane wszystkim, którzy na dzień 31 marca danego roku mają prawo do emerytury, renty lub innego długoterminowego świadczenia wypłacanego przez ZUS.
•Termin wypłaty: Zgodnie z nowymi przepisami, 13. emerytura jest wypłacana co roku w kwietniu.
•Wysokość świadczenia: Wysokość 13. emerytury jest równa kwocie najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca danego roku. Oznacza to, że jej wartość jest indeksowana co roku, tak jak pozostałe świadczenia. Wypłata następuje w pełnej kwocie, niezależnie od wysokości podstawowego świadczenia, co oznacza, że każdy uprawniony otrzyma taką samą sumę, bez żadnych progów dochodowych.
•Komu przysługuje: Do świadczenia uprawnieni są wszyscy emeryci i renciści, w tym osoby pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne czy świadczenia przedemerytalne.
14. emerytura na stałe. Nowe zasady i progi dochodowe
Czternasta emerytura, która również była dotychczas świadczeniem jednorazowym, została wprowadzona na stałe do systemu. W przeciwieństwie do "trzynastki", jej wypłata jest uzależniona od spełnienia kryterium dochodowego, ale nowe przepisy wprowadzają zasadę "złotówka za złotówkę".
•Termin wypłaty: Czternasta emerytura będzie wypłacana co roku we wrześniu.
•Zasady wypłaty: Pełna kwota czternastej emerytury (w wysokości najniższej emerytury obowiązującej w danym roku) przysługuje świadczeniobiorcom, których emerytura nie przekracza określonego progu dochodowego. Jeśli emerytura jest wyższa niż ten próg, świadczenie jest pomniejszane zgodnie z zasadą "złotówka za złotówkę". Oznacza to, że za każdą złotówkę przekroczenia progu, kwota "czternastki" jest pomniejszana o złotówkę.
•Kryterium dochodowe: W przeciwieństwie do poprzednich lat, próg dochodowy jest ustalany co roku na podstawie aktualnych danych, co pozwala na objęcie wsparciem jak najszerszej grupy osób.
Jakie to ma znaczenie dla emerytów i rencistów?
Wprowadzenie dwóch stałych, dodatkowych świadczeń ma ogromne znaczenie dla poprawy warunków życia seniorów. Po pierwsze, świadczenia te zapewniają dodatkowy zastrzyk gotówki w okresie, kiedy koszty życia rosną, a pieniądze są potrzebne na przykład na pokrycie kosztów ogrzewania lub opieki zdrowotnej. Po drugie, ich stały charakter daje poczucie bezpieczeństwa i pozwala na lepsze planowanie budżetu.
Wzrost waloryzacji oraz dodatkowe emerytury sprawiają, że realna siła nabywcza świadczeń rośnie, co jest szczególnie istotne w obliczu inflacji. Choć niektóre świadczenia, tak jak "czternastka", są uzależnione od progu dochodowego, to zasada "złotówka za złotówkę" sprawia, że nawet osoby z nieco wyższą emeryturą wciąż mogą liczyć na pewne wsparcie. Nowe przepisy stanowią zatem stabilny fundament wsparcia dla osób, które zakończyły już swoją aktywność zawodową.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1827 ze zm.)
Ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 1195)
Ustawa z dnia 9 stycznia 2025 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U. z 2025 r. poz. 120)