Efektywny Altruizm (EA) to ruch społeczny i filozofia, która wykorzystuje dowody i rozumowanie do określenia najbardziej skutecznych sposobów pomagania innym.
Celem EA jest maksymalizacja dobra, które można osiągnąć, wykorzystując dostępne zasoby, takie jak czas, pieniądze i umiejętności. Osoby identyfikujące się z ruchem efektywnego altruizmu dążą do podejmowania świadomych decyzji o tym, jak i gdzie przekazać swoje zasoby, aby przynieść jak najwięcej korzyści.
Efektywni altruściści często koncentrują się na obszarach, które, ich zdaniem, są najbardziej zaniedbane, największe w skali i najbardziej możliwe do rozwiązania. Mogą oni wspierać różnorodne przyczyny, w tym zapobieganie globalnym ryzykom, jak zmiana klimatu czy potencjalne zagrożenia związane ze sztuczną inteligencją, poprawę dobrostanu zwierząt, zwalczanie skrajnego ubóstwa, oraz promowanie zdrowia globalnego i rozwoju długoterminowego.
Efektywny Altruizm łączy głębokie zaangażowanie etyczne z metodycznym podejściem do wyboru najbardziej efektywnych interwencji. Jego zwolennicy często korzystają z analiz i badań, aby ocenić skuteczność różnych sposobów działania i organizacji charytatywnych. Często też angażują się w dyskusje i współpracę w celu ciągłego doskonalenia swoich metod i podejmowania coraz lepszych decyzji.
Kto stoi za Efektywnym Altruizmem?
Efektywny Altruizm (EA) jest ruchem społecznościowym, który nie jest związany z jedną konkretną organizacją czy osobą. Powstał jako zbiór idei i praktyk skupionych na wykorzystaniu racjonalnych metod i naukowych dowodów do maksymalizacji pozytywnego wpływu działań altruistycznych. Istnieje jednak kilka kluczowych postaci i organizacji, które miały znaczący wpływ na kształtowanie i rozprzestrzenianie tej idei:
Peter Singer: Australijski filozof etyczny, którego praca "Famine, Affluence, and Morality" z 1972 roku często jest cytowana jako inspiracja dla ruchu EA. Singer argumentuje, że obywatele krajów rozwiniętych mają moralny obowiązek pomagać ludziom cierpiącym z powodu ubóstwa, i że powinni to robić najbardziej efektywnie jak to tylko możliwe. William MacAskill: Współzałożyciel i kluczowa postać w ruchu EA, autor książki "Doing Good Better", która popularyzuje idee efektywnego altruizmu. Jest także współzałożycielem kilku organizacji EA, w tym Centre for Effective Altruism (CEA) oraz 80,000 Hours, które doradza ludziom, jak najlepiej wykorzystać swoją karierę do czynienia dobra.GiveWell: Organizacja non-profit, która przeprowadza głębokie, rygorystyczne analizy organizacji charytatywnych, aby określić, które z nich są najbardziej efektywne w poprawianiu życia ludzi. GiveWell jest często używany przez efektywnych altruistów jako źródło informacji przy podejmowaniu decyzji o donacjach. Centre for Effective Altruism (CEA): Organizacja, która promuje idee i wspiera społeczność Efektywnego Altruizmu. Oferuje zasoby, badania oraz platformy do wymiany myśli i współpracy.
EA przyciągnął zainteresowanie i wsparcie wielu znanych osobistości z różnych dziedzin. Jednym z nich jest Elon Musk, który: chociaż nie zawsze bezpośrednio związany z ruchem EA, swoimi działaniami w dziedzinach takich jak kosmiczna eksploracja, zrównoważona energia i sztuczna inteligencja wykazuje podobne priorytety do efektywnych altruistów, szczególnie jeśli chodzi o długoterminową przyszłość ludzkości i zapobieganie globalnym ryzykom. Także Bill i Melinda Gates poprzez swoją fundację, przeznaczają miliardy dolarów na walkę z globalnymi problemami zdrowotnymi i edukacyjnymi. Ich podejście do filantropii, oparte na dowodach i skuteczności, rezonuje z wieloma wartościami Efektywnego Altruizmu. Z kolei współzałożyciel Facebooka, Dustin Moskovitz, i jego żona Cari Tuna, założyli Good Ventures, fundację filantropijną współpracującą z organizacją GiveWell, aby efektywnie alokować środki na rzecz najbardziej efektywnych interwencji charytatywnych. Są aktywnymi członkami społeczności EA i znacząco przyczyniają się do jej finansowania.
Kontrowersje wokół EA
Pomimo szerokiego poparcia i pozytywnego wpływu na wiele obszarów, EA nie jest wolny od kontrowersji i krytyki. I tak, krytycy argumentują, że skupienie się na maksymalizacji efektywności może prowadzić do pomijania innych ważnych wartości etycznych, takich jak sprawiedliwość, równość czy godność. Na przykład, podejście EA może preferować interwencje, które przynoszą mierzalne korzyści dla wielu ludzi, kosztem wsparcia dla mniejszych, ale bardziej zaniedbanych grup. Z drugiej strony zaś, można odnieść przeciwne wrażenie, że efektywny altruizm poświęca zbyt wiele uwagi na długoterminowe i spekulatywne zagrożenia, jak ryzyka związane z sztuczną inteligencją, kosztem obecnych i pilnych potrzeb, takich jak walka z ubóstwem czy poprawa opieki zdrowotnej.
Inni z kolei kwestionują metodologię używaną do oceny, które przyczyny są "najbardziej efektywne" i w jaki sposób należy mierzyć skuteczność. Istnieją trudności związane z porównywaniem bardzo różnych typów dobra, na przykład zdrowia w porównaniu do edukacji, lub z przewidywaniem długoterminowych skutków działań.
Krytycy czasami zarzucają ruchowi EA elityzm, sugerując, że jest on dostępny głównie dla osób z określonymi zasobami, edukacją i siecią kontaktów. Może to prowadzić do pominięcia perspektyw i potrzeb osób, które nie mają dostępu do tych zasobów, ale które również mogą mieć ważny wkład w dyskusję o efektywnym altruizmie.
