rozwiń >

Jakie obowiązki ma właściciel szamba w 2025 roku?

Każdy właściciel domu niepodłączonego do kanalizacji musi:

  • posiadać szczelny zbiornik bezodpływowy lub przydomową oczyszczalnię ścieków,
  • mieć podpisaną umowę z firmą asenizacyjną posiadającą stosowne zezwolenie,
  • regularnie opróżniać zbiornik, zgodnie z regulaminem gminy,
  • przechowywać rachunki i faktury potwierdzające wywóz ścieków.

Ważne

Brak aktualnej umowy lub dowodów zapłaty traktowany jest jako naruszenie prawa.

Na czym polega kontrola szamba?

Podczas kontroli urzędnicy sprawdzają:

  • czy właściciel ma ważną umowę,
  • czy rachunki potwierdzają regularny wywóz,
  • czy zbiornik jest szczelny i nieprzepełniony oraz
  • czy nie dochodzi do nielegalnego zrzutu ścieków do rowów lub cieków wodnych.

Kontrola odbywa się co najmniej raz na dwa lata, ale może być przeprowadzona częściej – w przypadku zgłoszeń lub podejrzeń nieprawidłowości.

Czy kontrola szamba może odbyć się w nocy?

Zgodnie z przepisami inspektorzy mają prawo wejść na teren nieruchomości prowadzącej działalność gospodarczą o każdej porze doby. W przypadku prywatnych posesji kontrole odbywają się między godziną 6:00 a 22:00, jednak urzędnicy mogą zażądać okazania dokumentów w dowolnym momencie.

Jak wygląda procedura kontroli?

Urzędnik sporządza protokół i przekazuje go właścicielowi. Ten może wnieść swoje uwagi lub odmówić podpisania dokumentu – wówczas ma 7 dni na przedstawienie pisemnego stanowiska. W przypadku nałożenia kary przysługuje odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO). Na złożenie odwołania do SKO, właściciel ma 14 dni, licząc od dnia wydania decyzji administracyjnej.

Jakie kary grożą właścicielom?

Za brak umowy lub rachunków grozi grzywna od 500 do 5000 zł. Takie same sankcje obowiązują w przypadku utrudniania lub uniemożliwiania kontroli. Dodatkowo gmina może zlecić tzw. zastępczy wywóz ścieków – a koszty w całości pokrywa właściciel nieruchomości.

Nieszczelne szambo – zagrożenie dla zdrowia i środowiska

Nieszczelny zbiornik to nie tylko mandat ale przede wszystkim poważne konsekwencje dla zdrowia i środowiska. Ścieki mogą:

  • przedostawać się do wód gruntowych,
  • zanieczyszczać studnie,
  • powodować choroby jelitowe i zatrucia,
  • niszczyć glebę i zanieczyszczać rzeki.

W takiej sytuacji urząd może nakazać wymianę zbiornika na szczelny – a koszty ponosi właściciel.

Kary dla gmin za brak kontroli

Obowiązki spoczywają również na samorządach. Jeśli gmina nie przeprowadza kontroli lub nie złoży sprawozdania w terminie:

  • zapłaci 100 zł za każdy dzień opóźnienia,
  • za brak kontroli może zostać ukarana kwotą do 50 tys. zł,

Ważne

Gmina, która nie tworzy warunków niezbędnych do utrzymania czystości i porządku na swoim terenie, o których mowa powyżej – podlega karze pieniężnej w wysokości nawet do 100 000 zł.

Raport NIK: gminy sobie nie radzą

Najwyższa Izba Kontroli wskazuje, że wiele gmin nie realizuje obowiązków rzetelnie. W raporcie dotyczącym gminy Biały Dunajec wykazano, że w ponad 80% przypadków brakowało danych o wywozie nieczystości, a skontrolowano jedynie 10% właścicieli posesji. NIK oceniła działania urzędu negatywnie, wskazując na realne zagrożenie dla środowiska.

Jak uniknąć kary? Proste zasady dla mieszkańców

Oto kila prostych zasad, pozwalających uniknąć zapłaty wysokich kar:

  • Podpisz umowę z firmą asenizacyjną.
  • Zachowuj faktury i rachunki w jednym miejscu.
  • Opróżniaj szambo regularnie, zanim się przepełni.
  • Sprawdzaj szczelność zbiornika.
  • Odbieraj pisma urzędowe i nie ignoruj wezwań do kontroli.

FAQ – pytania i odpowiedzi

Czy gmina może skontrolować szambo bez zapowiedzi?

  • Tak, urzędnicy mogą przyjść bez wcześniejszego uprzedzenia. Kontrola odbywa się co najmniej raz na dwa lata, ale w razie podejrzeń – częściej.

Jak często trzeba opróżniać szambo?

  • To zależy od wielkości zbiornika i regulaminu gminy. Najczęściej opróżnianie odbywa się co kilka tygodni lub miesięcy.

Ile wynosi kara za brak rachunków za wywóz nieczystości?

  • Grzywna wynosi od 500 zł do 5000 zł.

Czy kontrola szamba może odbyć się w nocy?

  • W przypadku domów prywatnych zwykle odbywa się między 6:00 a 22:00. Jednak przedsiębiorcy muszą liczyć się z kontrolą o każdej porze.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2025 poz. 733)

Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz.U. 2025 poz. 960)

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2024 poz. 572)

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2025 poz. 647)

Najwyższa Izba Kontroli – Realizacja zadań dotyczących odbioru nieczystości ciekłych ze zbiorników bezodpływowych przez wybrane gminy województwa małopolskiego (wystąpienie pokontrolne)