Rewolucja na rynku pracy: staże na nowo

Projekt ustawy zastępuje dotychczasowe, bardzo niekorzystne rozwiązania, które sprawiały, że stażyści często pracowali za darmo lub za symboliczne kwoty, bez żadnych praw pracowniczych. Teraz ma się to zmienić – każdy stażysta otrzyma umowę, sprawiedliwe wynagrodzenie oraz szereg uprawnień gwarantujących bezpieczeństwo socjalne.

Celem zmian jest stworzenie systemu praktyk odpowiadającego współczesnym wymogom rynku pracy, z naciskiem na jakość kształcenia, ochronę praw stażystów i dostosowanie ich do unijnych standardów.

Projekt przewiduje m.in.:

  • Obowiązek zawierania pisemnej umowy stażowej.
  • Sprawiedliwe wynagrodzenie, zależne od rodzaju wykonywanych zadań, intensywności pracy oraz elementu szkoleniowego.
  • Ograniczenie czasu trwania stażu – maksymalnie 6 miesięcy (z wyjątkami).
  • Pełną ochronę socjalną i dostęp do ubezpieczeń społecznych.
  • Przestrzeganie praw pracowniczych zgodnie z polskim i unijnym prawem.
  • Opiekuna stażu, który będzie wspierał i monitorował postępy.
  • Kanały zgłaszania nadużyć i złych warunków pracy.
  • Jasne zasady w ogłoszeniach o stażach – m.in. wysokość wynagrodzenia, zakres obowiązków i program szkoleniowy.

Staże na rynku pracy: koniec z ustawą o praktykach absolwenckich

Nowa ustawa uchyli obowiązującą od 2009 roku ustawę o praktykach absolwenckich. Jej przepisy zostaną przeniesione do nowej regulacji, ale w znacznie bardziej korzystnej formie. Zmiany obejmą wszystkie osoby odbywające staże, niezależnie od wieku.

Co istotne, ustawa nie będzie dotyczyć praktyk szkolnych i studenckich, które są częścią formalnego kształcenia. Rząd tłumaczy, że objęcie ich obowiązkiem wynagradzania mogłoby spowodować drastyczne ograniczenie liczby miejsc praktyk. Wyłączone pozostaną także staże organizowane przez urzędy pracy oraz praktyki wymagane do uzyskania dostępu do zawodów regulowanych (np. prawnika czy lekarza) - staże te realizowane są na podstawie odrębnych przepisów.

Staż na jasnych zasadach

Nowe przepisy szczegółowo uregulują m.in.:

  • czas obowiązywania i wypowiedzenia umowy,
  • elementy obowiązkowe w umowie (program stażu, cele, zakres obowiązków),
  • obowiązek wyznaczenia mentora lub opiekuna,
  • maksymalny czas trwania stażu – 6 miesięcy,
  • zasady rozwiązania umowy (7 dni wypowiedzenia przy stażu do 3 miesięcy, 14 dni – przy dłuższym),
  • obowiązek ubezpieczenia społecznego,
  • przestrzeganie norm czasu pracy (maks. 8 godzin dziennie, 40 tygodniowo),
  • prawo do urlopu: 1 dzień wolnego za każdy przepracowany miesiąc w pierwszym kwartale oraz 2 dni miesięcznie w drugim kwartale,
  • obowiązek wydania zaświadczenia o ukończeniu stażu i nabytych umiejętnościach,
  • zakaz zatrudniania większej liczby stażystów niż liczba etatowych pracowników.

Minimalne i maksymalne wynagrodzenie za staż. Ile zarobi stażysta?

Najważniejsza zmiana dotyczy jednak obowiązkowego wynagrodzenia. Organizator stażu będzie musiał wypłacić miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości co najmniej 35% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Aktualnie daje to ok. 3062 zł brutto miesięcznie. Oznacza to, że stażysta przez 6 miesięcy stażu będzie mógł zarobić nawet 18 372 zł.

Jednocześnie ustawodawca wprowadził górny limit – wysokość świadczenia nie może przekroczyć przeciętnego wynagrodzenia (obecnie ok. 8749 zł brutto). Rozwiązanie to sprawia, że stawki będą zbliżone do tych oferowanych w płatnych stażach, a jednocześnie zabezpieczy system przed nadużyciami, takimi jak zastępowanie stażu zwykłym zatrudnieniem. W przypadku stażu w niepełnym wymiarze czasu świadczenie będzie liczone proporcjonalnie.

Staż na rynku pracy: jak to wygląda dziś?

Z badań z 2023 roku przeprowadzonych na zlecenie MRPiPS wynika, że:

  • 30% firm przyjmowało absolwentów na praktyki,
  • 36% przedsiębiorstw oferowało praktyki studenckie (choć wielu pracodawców nie rozróżniało pojęć „praktyki” i „staż”),
  • ponad 1/3 pracodawców oferowała tylko bezpłatne praktyki,
  • kolejne 20% płaciło za praktyki, ale najczęściej mniej niż 1800 zł,
  • tylko 18% młodych osób po ukończeniu szkoły korzystało ze staży czy praktyk.

Na portalu pracuj.pl 24 czerwca było dostępnych 808 ofert praktyk i staży (ok. 1% wszystkich ogłoszeń). Zdecydowana większość dotyczyła studentów i absolwentów, a przeciętne stawki wynosiły ok. 3000 zł brutto. Oferty bezpłatnych praktyk pojawiały się coraz rzadziej, ale wciąż nie należą do wyjątków.