Polska kupuje samoloty 5. generacji

Historia polskich F-35 rozpoczęła się 28 maja 2019 roku, gdy nasz kraj wysłał zapytanie ofertowe do Stanów Zjednoczonych. Dotyczyło ono pozyskania 32 samolotów 5. generacji w wersji F-35A Block IV TR3. 27 września 2019 roku ówczesny minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak poinformował, że Kongres USA wyraził zgodę na sprzedaż Polsce 32 samolotów. Potencjalny zakup opiewałby na kwotę nie więcej niż 6,5 mld dol.

Do podpisania umowy doszło pół roku później. 31 stycznia 2020 roku, w obecności m.in. Prezydenta RP Andrzeja Dudy, ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego i ambasadorki USA w Polsce Georgette Mosbacher, odbyła się w Dęblinie uroczystość podpisania umowy międzynarodowej ze Stanami Zjednoczonymi.

Wynegocjowana cena była ostatecznie niższa, 32 samoloty F-35A mają nas kosztować łącznie 4,6 mld dol. netto, co przekładało się w dniu podpisania umowy na 20,7 mld zł brutto (wraz z podatkiem VAT). W cenie zawarte były nie tylko samoloty, ale również zapasowy silnik Pratt & Whitney F135, sprzęt dodatkowy, pakiet logistyczny oraz pakiet szkoleniowy.

ikona lupy />
Polski samolot F-16D oraz Amerykański F-35A w trakcie defilady z okazji Święta Wojska Polskiego / MON

Dostawy samolotów zgodnie z harmonogramem umowy mają zostać zrealizowane w latach 2024-2030. Rocznie dostarczanych będzie 4-6 egzemplarzy. Pierwsze 6 maszyn ma zostać oddanych do użytkowania już w latach 2024-2025, ale nie trafią one od razu do kraju, tylko będą służyły do szkolenia naszych pilotów w bazie Ebbing Air National Guard w stanie Arkansas.

Koszt pojedynczego samolotu F-35A dla Polski wyniósł 87,3 mld dol. netto, czyli samoloty odpowiadały za 61 proc. wartości umowy (2,8 z 4,6 mld dol.). Pozostałe 1,8 mld dol. objęło m.in. wyszkolenie 24 polskich pilotów oraz 90 osób personelu technicznego. Płatności rozłożono na cały okres realizacji umowy (2024-2030).

Polskie F-35 trafiły do produkcji

Mimo że minęły już ponad 4 lata od kupna przez Polskę samolotów F-35, to nadal nie powstał jeszcze ani jeden egzemplarz. Jest to w głównej mierze wina długiej kolejki na te nowoczesne maszyny. Dopiero 30 grudnia 2022 roku amerykańskie dowództwo NAVAIR (Naval Air Systems Command) podpisało ze spółką Lockheed Martin umowę na produkcję 127 samolotów F-35 z 16. partii produkcyjnej. To właśnie z tej partii pochodzić będą pierwsze polskie maszyny.

ikona lupy />
12 kwietnia 2023 roku premier Mateusz Morawiecki odwiedził zakłady Lockheed Martin w Marietta w stanie Georgia. Widoczna z tyłu wręga kadłubowa (ang. center fuselage wing assembly) pierwszego polskiego F-35 o numerach AZ-01. / KPRM

12 kwietnia 2023 roku premier Mateusz Morawiecki, w trakcie wizyty w USA, odwiedził zakład Lockheed Martin w Marietta w stanie Georgia. W tym zakładzie powstawały pierwsze elementy polskiego F-35A. Ujawniono wtedy także, że będzie to samolot o numerze fabrycznym AZ-01. Cykl produkcyjny F-35 trwa ok. 18 miesięcy, więc już wtedy można było oczekiwać, że samolot powstanie w III kwartale 2024 roku.

ikona lupy />
Pierwszy polski samolot F-35 o numerze AZ-01 na linii produkcyjnej w Fort Worth w stanie Teksas / Lockheed Martin

Na początku kwietnia 2024 roku, w innym zakładzie Lockheed Martin, w Fort Worth w Teksasie, polski samolot F-35 o numerze AZ-01, został podniesiony za pomocą suwnicy ze stanowiska elektronicznego montażu, gdzie przednia i tylna sekcja kadłuba zostały połączone z centralnym kadłubem skrzydła. 29 kwietnia samolot stanął na własnych kołach z obciążeniem.

To symboliczne wydarzenie, które było kolejnym kamieniem milowym w pracach nad polskim myśliwcem F-35. Po tym wydarzeniu samolot przechodzi już do fazy montażu końcowego, podczas którego zostaną dodane powierzchnie sterowe, a także systemy końcowe oraz zostanie zamontowany silnik.

Polski F-35 będzie gotowy już za 2 miesiące

18 czerwca 2024 roku spółka Lockheed Martin poinformowała, że zakończono montaż tylnego statecznika poziomego samolotu o numerze AZ-01. Z udostępnionego przez Lockheed Martin zdjęcia wynika, że samolot jest już w większości ukończony. Nadal czeka jednak na montaż najważniejszej części — silnika Pratt & Whitney F135.

ikona lupy />
18 czerwca Lockheed Martin poinformował, że zakończono montaż tylnego statecznika poziomego samolotu o numerze AZ-01, czyli pierwszego polskiego F-35A produkowanego w Fort Worth w Teksasie / Lockheed Martin

Miesiąc wcześniej, 15 maja 2024 roku, minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz podczas sojuszniczych ćwiczeń lotnictwa Astral Knight poinformował, że pierwsze polskie samoloty opuszczą fabrykę w sierpniu 2024 roku. Oznacza to, że już za 2 miesiące polskie Siły Powietrzne mogą otrzymać swój pierwszy samolot 5. generacji.

Maszyna nie trafi jednak od razu do Polski. W najbliższym czasie posłuży ona do szkolenia polskich pilotów w bazie Ebbing Air National Guard w stanie Arkansas. To właśnie tam wyszkolą się pierwsi polscy instruktorzy, którzy następnie wrócą do kraju, gdzie szkoleni będą następni piloci polskich F-35.