rozwiń >

Godziny ponadwymiarowe – problem, który blokuje edukację poza szkołą

W lipcu 2025 roku parlamentarzyści przyjęli nowelizację Karty Nauczyciela, która miała ujednolicić wynagrodzenia pedagogów i zwiększyć przejrzystość finansową. W praktyce nowelizacja spowodowała, że samorządy przestały wypłacać pieniądze za godziny ponadwymiarowe, jeśli te nie odbyły się z winy nauczyciela, np. gdy uczniowie nie wzięli udziału w zajęciach wyjazdowych.

Efekt jest dramatyczny: nauczyciele tracą wynagrodzenie, szkoły odwołują wycieczki, a uczniowie pozostają bez cennych doświadczeń edukacyjnych poza klasą. Paweł Mrozek, założyciel Akcji Uczniowskiej, podkreśla:

„Na tym zamieszaniu tracą nie tylko nauczyciele, ale przede wszystkim uczniowie. Dla wielu dzieci wyjazdy szkolne to jedyna okazja do kontaktu ze sztuką, historią czy przyrodą. Bez nich szkoła staje się monotonna, a motywacja do nauki spada”.

Apel Akcji Uczniowskiej do Ministerstwa Edukacji

Organizacja wystosowała apel do resortu edukacji, domagając się pilnego spotkania z udziałem uczniów, nauczycieli i rodziców. Podkreśla, że obecne przepisy zmuszają pedagogów do dramatycznego wyboru: rezygnacji z wyjazdów lub ryzyka utraty wynagrodzenia.

„Chciano dobrze, ale wyszła kolejna bomba, która uderza w całą polską szkołę. Ostatni dzwonek na zmianę kursu” – mówi Mrozek. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapewnia, że analizuje zgłoszone uwagi, jednak nie wskazano konkretnego terminu wprowadzenia poprawek.

Dyrektorzy szkół: „To tykająca bomba”

Jakub Bargieł, dyrektor I LO w Błoniu, wskazuje, że nowe przepisy wprowadzają chaos organizacyjny i finansowy.

„Nauczyciele będą zmuszeni pracować w kilku placówkach, aby zapewnić sobie stabilność finansową. Godziny ponadwymiarowe, zamiast motywować, stają się źródłem konfliktów i niepewności” – podkreśla.

Danuta Kozakiewicz, dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 103 w Warszawie, dodaje, że w wyniku zmian uczniowie tracą dostęp do bogatego świata instytucji kultury, muzeów i parków narodowych. „Nauczyciele stoją przed dramatycznym wyborem między solidarnością zawodową a możliwością realizowania wyjazdów edukacyjnych. To podkopuje zaufanie do zawodu i demotywuje pedagogów” – tłumaczy.

Liceum Śniadeckiego w Warszawie w mailu do Akcji Uczniowskiej podkreśliło, że nauczyciele poświęcają swój wolny czas dla uczniów, a reakcja wobec nowych przepisów jest wyrazem protestu wobec sposobu traktowania ich przez władze oświatowe.

Skutki społeczne i edukacyjne odwołanych wycieczek

Uczniowie alarmują, że odwołanie wyjazdów ogranicza nie tylko integrację klasową, ale też rozwój umiejętności społecznych i praktycznej wiedzy. Igor Grochal, maturzysta i członek Fundacji GrowSPACE, mówi:

„Efekt jest taki, że cała klasa spędzi rok w szkole, tracąc doświadczenia, których nie da się zdobyć z książek. Wyjazdy edukacyjne uczą współpracy, empatii i radzenia sobie w realnym świecie”.

Karolina Stanek, uczennica z Otwocka, dodaje:

„Wycieczki do teatrów i muzeów były naszym sposobem na naukę empatii i kontakt ze światem poza szkołą. Teraz tracimy te lekcje, a wraz z nimi szansę na rozwój i inspirację. Dla wielu z nas to jedyna okazja na kontakt z kulturą i przyrodą, szczególnie w mniejszych miejscowościach”.

Perspektywa nauczycieli: frustracja i niepewność finansowa

Nauczyciele podkreślają, że nowelizacja stawia ich w trudnej sytuacji. Judyta Rudnicka, nauczycielka języka angielskiego, stwierdza:

„Minister Nowacka obiecywała prestiż zawodu nauczyciela, ale dziś go nie ma, ani w oczach społeczeństwa, ani w portfelach. Chaos z wycieczkami to tylko wierzchołek góry lodowej frustracji i rozczarowań. Potrzebujemy realnych zmian, które przywrócą wiarę w zawód nauczyciela”.

Apel o pilną nowelizację Karty Nauczyciela

Akcja Uczniowska i dyrektorzy szkół wzywają do pilnej nowelizacji przepisów, które uwzględnią rekompensaty za gotowość nauczycieli i przywrócą jasne zasady rozliczania godzin ponadwymiarowych. Bez tego grozi nie tylko eskalacja strajków włoskich, ale trwałe zubożenie procesu nauczania i dalsze obniżenie prestiżu zawodu pedagogów.

„Bez zmian stracą wszyscy: uczniowie – nie doświadczą edukacji poza klasą, nauczyciele – utracą wynagrodzenie i satysfakcję z pracy, a szkoły – będą funkcjonować w chaosie organizacyjnym” – podsumowuje Mrozek.

Nowelizacja Karty Nauczyciela, zamiast wzmocnić polską szkołę, wprowadziła chaos i niepewność. Odwołanie wycieczek, konflikty między nauczycielami a dyrekcją i utrata wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe pokazują, że zmiany wymagałyby pilnego dopracowania. Edukacja poza klasą, integracja uczniów i dostęp do kultury i przyrody stają się luksusem, na który coraz mniej szkół może sobie pozwolić.