To wniosek płynący z badań Programme for International Student Assessment (PISA), przeprowadzonych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Jak podaje Quartz, system nauczania w Finlandii okazał się bardziej efektywny niż np. w Singapurze, który plasuje się na szczycie rankingu najlepszych wyników. Podczas gdy uczniowie w Singapurze czy Hongkongu spędzają dużo czasu na nauce zarówno w szkole, jak i w domu, to w Finlandii uczniowie osiągają dobre wyniki, nie poświęcając tylu godzin na nauce. Jak pokazuje przykład Stanów Zjednoczonych, gdzie ogrom lekcji i prac domowych nie przynosi rezultatów, fińska „wydajność uczenia się” jest warta naśladowania.
W tegorocznej edycji testu PISA – badaniu 15-latków w trzech dziedzinach: matematyki, rozumowania w naukach przyrodniczych oraz czytania i interpretacji – fińscy uczniowie uplasowali się na podium. Jeśli chodzi o wynik testu czytania w przeliczeniu na godzinę nauki, na pierwszym miejscu znaleźli się Finowie, a następnie dzieci w Niemczech i Szwecji. Ci uczniowie uczą się dużo w bardzo krótkim czasie. Uczniowie z Polski uzyskali wyniki powyżej średniej OECD; tak jak i Kanada, Japonia oraz Wielka Brytania. Z kolei Chiny, Singapur i USA uplasowały się nieco poniżej tej średniej. Uczniowie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich spędzili najwięcej czasu na nauce, ale ich wyniki były stosunkowo niskie.
W fińskim systemie szkoła zaczyna się w wieku siedmiu lat, nie ma zbyt wiele pracy domowej, a dzieci nie muszą stresować się egzaminami. Inspiracją dla podejścia do edukacji w Finlandii były amerykańskie badania naukowe i filozofowie tacy jak John Dewey. Równy dostęp do edukacji jest prawem konstytucyjnym.
>>> Polecamy: Nauczyciel po powrocie z Finlandii: Polska szkoła to skansen [ROZMOWA]
Jak wygląda fiński system edukacji? Jak pisze WE Forum, wczesna edukacja w Finlandii opiera się na koncepcji uczenia się przez zabawę. Jeśli rodzicom zależy na tym, by dzieci rozpoczęły naukę przed 7 urodzinami, fiński system oferuje rozbudowany program wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem. Program jest dotowany – rodzice płacą ok. 14 proc. kosztów. Finlandia nie dzieli edukacji podstawowej na szkoły podstawowe i gimnazjum. Zamiast tego oferuje kształcenie w jednej strukturze przez dziewięć lat, przez 190 dni w roku. Lokalni administratorzy szkół i nauczyciele mają sporą swobodę, mogą zmienić i przeorganizować program nauczania. Mogą to zrobić również uczniowie. Jak tłumaczy nauczyciel Pasi Sahlberg dla Washington Post: „Wiele fińskich szkół przyjęło pogląd Deweya na edukację na rzecz demokracji poprzez zwiększenie dostępu uczniów do podejmowania decyzji dotyczących ich własnego życia i nauki w szkole”. Na dodatek szkoły oferują bezpłatne posiłki dla wszystkich dzieci, a poradnictwo i doradztwo są częścią programu nauczania.
Po ukończeniu szkoły podstawowej dziecko może wybrać kontynuację nauki w szkole średniej II stopnia. 90 proc. uczniów rozpoczyna naukę w szkole średniej II stopnia zaraz po ukończeniu szkoły podstawowej, a pozostałe 10 proc. może zdecydować się na bezpłatny powrót do nauki później.
>>> Czytaj też: Amerykańska idea inspiruje Finlandię. Tu praktycznie nie ma bezdomnych
Szkołę średnią dzieli się na dwie główne ścieżki, ogólną i zawodową, a obie trwają około trzech lat. Uczniowie mają dużą swobodę w decydowaniu o harmonogramie. Pod koniec szkoły zdają krajowy egzamin maturalny – jedyny standardowy test w Finlandii. Ich wyniki są wykorzystywane jako część wniosków o przyjęcie na studia. Kształcenie zawodowe jest bardziej ukierunkowane na pracę i obejmuje praktyki zawodowe oraz naukę w szkole. Około 40 proc. uczniów rozpoczyna kształcenie zawodowe po ukończeniu szkoły podstawowej. Ścieżka ta kończy się uzyskaniem kwalifikacji opartych na kompetencjach po ukończeniu przez studenta indywidualnego planu studiów.
>>> Czytaj też: Uciec przed systemem. W szkołach niepublicznych skończyła się wolność
Szkolnictwo wyższe, podobnie jak szkolnictwo podstawowe i średnie II stopnia, jest bezpłatne. Studenci muszą płacić tylko za książki, transport i inne materiały szkolne, a pomoc finansowa dla studentów jest łatwo dostępna. Fińskie szkoły wyższe dzielą się na dwa rodzaje: uniwersytety i szkoły nauk stosowanych. Uniwersytety koncentrują się na badaniach naukowych, podczas gdy szkoły nauk stosowanych kładą nacisk na praktyczne zastosowania. Studenci zazwyczaj otrzymują tytuł licencjata w ciągu czterech lat studiów dziennych, a magisterskie trwają od pięciu do sześciu lat.
Warto zauważyć, że ani uczniowie, ani studenci nie są zamknięci w tych ścieżkach. Zarówno szkoły średnie (liceum i zawodówka), jak i wyższe (uniwersytety oraz szkoły nauk stosowanych) są elastyczne, dzięki czemu studenci mogą odkryć nowe zainteresowania lub obrać drogę, która łączy obie ścieżki.
>>> Czytaj też: OECD: Polska musi stworzyć kulturę uczenia się przez całe życie [RAPORT]
