Przed nami ostatnie dni przed maturą 2023. Zdający mają już niewiele czasu, by przygotować się do egzaminu dojrzałości. Już 4 maja rozpocznie się bowiem sesja główna matury – na pierwszy ogień pójdzie język polski na poziomie podstawowym. Maturzyści zasiądą do rozwiązywania arkuszy o godzinie 9.00.

Matura 2023: Błąd kardynalny na języku polskim

To właśnie z językiem polskim związany jest tzw. błąd kardynalny. Jego temat pojawia się w kontekście kryteriów oceniania pracy pisemnej. W wytycznych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej jasno napisano, że sprawdzając wypracowanie zdającego egzaminator będzie weryfikował m.in. czy nie występuje w nim błąd kardynalny. O co dokładnie chodzi?

Reklama

Błąd kardynalny na maturze 2023. Co to jest?

W dokumencie CKE „Zasady oceniania rozwiązań zadań z języka polskiego na poziomie podstawowym z 13 grudnia 2022 roku” w części dotyczącej wypracowania czytamy, że:

„1. Błąd kardynalny to błąd rzeczowy świadczący o:

1) nieznajomości treści lektury obowiązkowej, do której odwołuje się zdający, w zakresie:

a) fabuły, w tym głównych wątków utworu;

b) losów głównych bohaterów, w tym np. łączenie biografii różnych bohaterów;

LUB

2) całkowicie nieuprawnionej interpretacji lektury obowiązkowej będącej falsyfikacją danego tekstu.

2. W przypadku lektur obowiązkowych błąd kardynalny może dotyczyć wyłącznie lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej jako lektury do omówienia w całości (nie we fragmentach)”.

Błąd kardynalny nie jest więcej prosty błędem rzeczowym, ale błędem, który gdy zostanie popełniony przez maturzystę, jasno dowodzi, że nie zna on treści lektury obowiązkowej.

Popełniłeś błąd kardynalny? Dostaniesz 0 punktów

Co się stanie, jeśli zdający popełni błąd kardynalny w wypracowaniu na maturze z języka polskiego? W „Ogólnych zasadach oceniania wypracowania” CKE czytamy:

  • „Zdający musi w wypracowaniu wykorzystać dwa konteksty, ale nie musi odwoływać się do dwóch różnych typów kontekstów, np. jeden kontekst filozoficzny, drugi – historyczny; mogą być to dwa konteksty z tej samej kategorii. 
  • Jeżeli zdający przywoła w wypracowaniu lekturę obowiązkową jako kontekst i popełni błąd kardynalny, to praca zostanie oceniona na 0 punktów”.

Zatem jeśli egzaminator uzna, że w wypracowaniu na maturze z języka polskiego został popełniony błąd kardynalny, przyzna za całą pracę 0 punktów, nawet jeśli w pozostałej części byłaby ona poprawna.

Matura 2023: Jak uniknąć błędu kardynalnego?

Jak uniknąć błędy kardynalnego? Zasada jest dość prosta – trzeba znać treść wszystkich lektur obowiązkowych na dany poziom matury. A przynajmniej tych, które chcemy wykorzystać w pracy pisemnej.

Dla ułatwienia przypominamy jeszcze listę lektur obowiązkowych na maturę z języka polskiego na poziomie podstawowym.

Matura 2023: Lista lektur obowiązkowych

Lektury obowiązkowe: Utwory literackie (epickie i dramatyczne) poznawane w całości (na egzaminie maturalnym obowiązuje znajomość całego utworu):

1) Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja;

2) Sofokles, Antygona;

3) Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich;

4) William Szekspir, Makbet;

5) Molier, Skąpiec;

6) Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;

7) Juliusz Słowacki, Kordian;

8) Bolesław Prus, Lalka;

9) Eliza Orzeszkowa, Gloria victis;

10) Henryk Sienkiewicz, Potop;

11) Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;

12) Stanisław Wyspiański, Wesele;

13) Stefan Żeromski, Przedwiośnie;

14) Tadeusz Borowski, opowiadania: Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli;

15) Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;

16) Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;

17) Albert Camus, Dżuma;

18) George Orwell, Rok 1984;

19) Sławomir Mrożek, Tango;

20) Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie); Górą Edek (z tomu Prawo prerii);

21) Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych);

22) Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);

23) Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach).