rozwiń >

Nie wszystkie kraje Unii Europejskiej mają płacę minimalną

Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie wszystkie kraje UE mają krajową płacę minimalną. W dniu 1 stycznia 2024 r. 22 z 27 państw członkowskich UE posiadało krajową płacę minimalną. Krajami UE nieposiadającymi krajowej płacy minimalnej były: Dania, Włochy, Austria, Finlandia i Szwecja. Nie oznacza to jednak, że kraje te nie mają żadnej płacy minimalnej.

Dla przykładu w Szwecji minimalne zarobki wynikają z układów zbiorowych. Są one ustalane na poziomie różnych branż i pracodawcy nie mogą płacić mniej, niż ustalony pułap.

Reklama

Płaca minimalna w krajach UE

Eurostat dwa razy do roku publikuje dane na temat poziomu płacy minimalnej w krajach Unii Europejskiej. Przedstawiają one sytuację na dzień 1 stycznia i 1 lipca każdego roku. Jest to zbieżne m.in. z polskim ustawodawstwem, które zakłada dwie podwyżki płacy (w przypadku inflacji przekraczającej w skali roku 5%) właśnie od 1 stycznia i 1 lipca danego roku.

Nominalnie płaca minimalna wahała się w krajach Unii Europejskiej od 477 euro miesięcznie w Bułgarii do 2571 euro miesięcznie w Luksemburgu. Różnice te można więc śmiało uznać za bardzo duże. Eurostat sprawdził także, jak wygląda to w krajach kandydujących oraz potencjalnych krajach kandydujących do UE. Spośród 10 takich państwem, większość miała płacę minimalną (Czarnogóra, Mołdawia, Macedonia Północna, Gruzja, Albania, Serbia, Turcja i Ukraina). Krajami bez minimalnego wynagrodzenia były: Bośnia i Hercegowiny oraz Kosowa.

Eurostat postanowił podzielić kraje w UE na trzy grupy. Pierwsza grupa skupia kraje, gdzie płaca minimalna przekracza 1500 euro miesięcznie. W tej grupie znalazły się najbogatsze kraje Europy: Luksemburg, Irlandia, Holandia, Niemcy, Belgia i Francja. Grono to z płacą na poziomie 1767 euro zamyka Francja.

Płaca minimalna jest niższa na Wschodzie Europy

Druga grupa skupia kraje z płacą wynoszącą od 1000 do 1500 euro. Znajdziemy w niej jedynie dwa kraje: Hiszpanię i Słowenię. W Hiszpanii jest to 1254 euro, a w Słowenii 1323 euro. Dane te pokazują, że istnieje duża rozbieżność pomiędzy nominalną wysokością płac w bogatej Europie Zachodniej oraz w pozostałych krajach.

Trzecie grupa obejmuje wszystkie kraje, gdzie płaca wynosi nie więcej niż 1000 euro miesięcznie. W tym gronie znalazły się: Cypr, Polska, Portugalia, Malta, Litwa, Grecja, Chorwacja, Estonia, Czechy, Słowacja, Łotwa, Węgry, Rumunia i Bułgaria. Zarobki wahały się od 1000 euro na Cyprze do 477 euro w Bułgarii. Wśród krajów kandydujących lub potencjalnych kandydatów, było to od 360 euro w Macedonii Północnej do 613 euro w Turcji.

Niewiele brakowało, aby Polska znalazła się w drugiej grupie, ponieważ płaca minimalna w naszym kraju wyniosła 1 stycznia 978 euro miesięcznie. Gdyby kurs złotego był o zaledwie 2,3% silniejszy, to płaca minimalna wyniosłaby ponad 1000 euro.

Ciekawie wygląda także porównanie do Stanów Zjednoczonych, gdzie płaca minimalna wyniosła 1137 euro na szczeblu federalnym. Oznacza to, że minimalna stawka jest tam niewiele większa niż w Polsce, mimo że różnica w poziomie PKB per capita jest bardzo duża. Należy jednak pamiętać, że poszczególne stany mogą samodzielnie określać wysokość płacy minimalnej.

Czy płaca minimalna w Polsce rośnie szybko?

Eurostat podsumował także wzrost płacy minimalnej w ciągu ostatniej dekady. Liderem w nominalnym wzroście najniższej krajowej jest Rumunia, gdzie było to średnio 13,3% rocznie. Na drugim miejscu uplasował się nasz północno-wschodni sąsiad — Litwa. Najniższa krajowa rosła tam średnio w rocznie 12,3% rocznie.

Podium zamyka Bułgaria. Płaca minimalna rosła w tym kraju w tempie 10,6% rocznie. Za Bułgarią uplasowały się Czechy (+9,4%) oraz Polska (+9,2%). Nasz kraj znajduje się więc w unijnej czołówce, ale wyprzedza nas sporo państw regionu (o porównywalnym PKB per capita).

Gdzie płaca rosła w ciągu ostatnich 10 lat najwolniej? We Francji było to zaledwie 2,0% rocznie, co dało Francji ostatnie miejsce w UE. Wśród państw o najniższej dynamice można wymienić także Maltę (+2,6%), Belgii i Grecji (+2,9%) oraz Luksemburg (+3,0%).

Za płacę minimalną Polacy kupią więcej niż Hiszpanie

Należy jednak pamiętać, że za 1 euro w Polsce zakupi się więcej niż w Niemczech czy Francji. Bardziej istotna wydaje się zatem wartość realna, czyli to, ile kupimy za nasze wynagrodzenie. Eurostat bierze pod uwagę również wysokość płacy brutto i wskaźnik cen w danym kraju.

Takie dostosowanie, jak można było się spodziewać, zmniejsza dysproporcje pomiędzy krajami. Także w tym przypadku, Eurostat podzielił omawiane kraje na trzy grupy. Grupę pierwszą tworzą państwa z krajową płacą minimalną wyższą niż 1250 PPS (siła nabywcza nie pieniądza, nie jest to żadna waluta). Do tej grupy zaliczyć możemy takie kraje jak Niemcy, Luksemburg, Holandia, Belgia, Francja, Irlandia, Słowenia, Hiszpania czy… Polska. Najwyższą wartość odnotowano w Niemczech i było to 1883 PPS. Najniższą w Hiszpanii - 1374 PPS.

W Polsce było to na dzień 1 stycznia 2024 roku 1491 PPS. Za płacę minimalną mogliśmy wtedy kupić więcej od Słoweńców (1488), Hiszpanów (1374), Litwinów (1172) czy Portugalczyków (1086) czy Greków (1031). Jeszcze mocniej dystansujemy naszych południowych sąsiadów — Czechów (948) jak i Słowaków (868). Różnica jest w tym przypadku całkiem spora. Za najniższą krajową kupimy o ponad 50% więcej niż Czesi. Należy przy tym pamiętać, że omawiana wartość to płaca minimalna brutto, a więc nie uwzględnia ona obciążeń podatkowych.

Płaca minimalna w Turcji większa od amerykańskiej

Do drugiej grupy należą państwa z płacą w wysokości od 1000 do 1250 PPS. Są to: Litwa, Chorwacja, Rumunia, Cypr, Portugalia, Grecja, Malta i Węgry. Trzecią grupę tworzą te kraje, gdzie płaca nie przekracza 1000 PPS. Są to: Czechy, Słowacja, Estonia, Łotwa i Bułgaria. Zróżnicowanie tej grupy jest względnie małe, bo najniższa płaca (816 PPS w Bułgarii) jest tylko o 132 PPS niższa od najwyższej (948 PPS w Czechach).

Eurostat przyjrzał się także tej statystyce wśród kandydatów i potencjalnych kandydatów od UE oraz USA. W przypadku kandydatów było yo od 548 PPS w Albanii do 893 PPS w Turcji. W USA płaca była niższa nawet od tej w Turcji, bo wyniosła zaledwie 837 PPS.

Płaca minimalna w relacji do mediany zarobków

Sam poziom płacy minimalnej, w odebraniu od przeciętnych zarobków w danej gospodarce, daje niepełny obraz sytuacji. Mimo że pensja minimalna w USA jest realnie niższa niż Turcji, to Amerykanie zarabiają nieporównywalnie więcej. Jest tak, ponieważ w Stanach Zjednoczonych najniższą krajową zarabiają jedynie nieliczni, podczas gdy w Turcji jest to już większość pracujących.

Eksperci alarmują, że odsetek ten rośnie także u nas i jest on już niebezpiecznie wysoki. Jak wygląda w Polsce płaca minimalna na tle mediany zarobków? Niestety najnowsze opublikowane dane Eurostatu pochodzą z 2018 roku, więc nie są one zbyt świeże. W 2018 roku płaca minimalna w stosunku do mediany była najniższa w Estonii, gdzie było to 42%. Najwyższa relacje odmotano we Francji, gdzie najniższa krajowa stanowiła 66% mediany zarobków.

W 2018 r. płace minimalne stanowiły ponad 60% mediany zarobków brutto tylko w czterech państwach członkowskich: we Francji (66%), Portugalii (64%), Słowenii (62%) i Rumunii (61%). Płace minimalne wahały się od 50 % do 60 % mediany zarobków brutto w jedenastu państwach członkowskich. Były to: Bułgaria (59 %), Węgry (58 %), Luksemburg, Niderlandy i Polska (wszystkie 57 %), Irlandia (53 %), Niemcy i Słowacja (po 52%), Grecja (51%), a następnie Belgia i Litwa (po 50%). W sześciu państwach członkowskich płaca minimalna wynosiła mniej niż połowę mediany zarobków: Czechach, Chorwacji i Łotwie (wszystkie 49 %), Hiszpanii (44 %), Malcie (43 %) i Estonii (42 %).

Ile wynosi ta relacja w Polsce obecnie? Nie ma oficjalnych danych, ale wskaźnik ten można szacować. Płaca minimalna w Polsce wynosi obecnie 4242 zł brutto. Mediany nie co prawda nie znamy, ale wiemy, że od lat utrzymuje się ona na poziomie ok. 81% średniego wynagrodzenia. To z kolei wyniosło w styczniu 7768 zł brutto.

Jeśli mediana nadal wynosi 81% średniego wynagrodzenia, to jest to obecnie 6292 zł. Kwota ta z pewnością obarczona jest pewnym błędem, ale może pokazać w przybliżeniu, jak zmieniła się relacja. Płaca minimalna wynosi 67% mediany wynagrodzeń. Nawet biorąc pod uwagę błąd w szacunkach, to niemal pewne, że nastąpił istotny wzrost tej relacji do bardzo wysokiego poziomu.