Nawiasem mówiąc, właściwie dlaczego niewiele mówi? Czy dorzucenie dwóch zdań wyjaśnienia, o co chodzi, przekracza siły aparatu skarbowego? Od razu dodam, że wyjaśnienia niekoniecznie stworzonego specjalnie dla mnie, nie chcę broń Boże nadmiernie angażować urzędników. Wystarczyłaby komputerowa sztanca umieszczana w tego typu pismach za pomocą funkcji „kopiuj” i „wklej”.

Jestem bowiem prawdopodobnie – ale tego mogę się tylko domyślać – całkowicie standardowym przypadkiem klienta urzędu skarbowego, który dopłacając podatek, pomylił się w kwocie przelewu. List od fiskusa ma jeszcze dwa zastanawiające wymiary. Po pierwsze, skarbówka do rozpoznania mojej skromnej osoby uporczywie używa numeru NIP. Czyli czegoś, czego miało już nie być. NIP nie umarł, żyje i jak rozumiem, lepiej o nim nie zapominać. Po drugie, cała sprawa sprowadza się do tego, żebym dopłacił aparatowi skarbowemu 25 zł. Piechotą nie chodzi, ale z drugiej strony nie jest to suma wygórowana.

Żeby odzyskać ode mnie owe 25 zł, fiskus zaangażował Pocztę Polską, poprzez którą przesłał list polecony z potwierdzeniem odbioru. Koszt dla państwa: 5 zł i 65 gr. To zresztą i tak lepiej niż urząd gminy, który kiedyś zażądał uiszczenia podatku rolnego za mój mikroskopijny ogródek. Wysokość podatku: 6 zł rocznie, płatne w czterech kwartalnych ratach. Oczywiście powiadomienie przyszło listem poleconym z potwierdzeniem odbioru. Do kosztów poczty trzeba doliczyć koszt urzędników, którzy takie pisma wytwarzają, papier, koperty, toner do drukarek i tak dalej. I być może to, co w tego rodzaju przedsięwzięciach liczy się najmniej, czyli czas podatników, którzy muszą na pocztę pobiec i odstać swoje w mniejszej lub większej kolejce.

Ludzie! Przy pomocy tego wykrzyknika chciałbym przypomnieć, że żyjemy w czasach, gdy w sposób nieograniczony co dnia po świecie krążą biliony dolarów. W sposób nieograniczony, czyli wirtualny. Krążą, bo po świecie hasają inwestorzy (czasami niekoniecznie słusznie zwani spekulantami), dla których każda milisekunda jest ważna w przerzucaniu setek miliardów zielonych z jednego rynku na inne. Ale też krążą, bo setki milionów ludzi płacą przez sieć za telefon, za gaz czy za zakupy w internecie. Co więcej, jako potwierdzenie dużej części transakcji wystarczy najzwyklejszy e-mail. I jakoś nikomu to nie przeszkadza. Dla naszej administracji miarą sukcesu jest jednak otrzymanie zwrotki po dostarczeniu listu poleconego do mającego coś na sumieniu podatnika, na przykład takiego jak ja. Poczta Polska zaczęła wdrażać elektroniczne potwierdzenie odbioru – i chwała jej za to – ale można się założyć, że długo jeszcze królować będą papier i tradycyjne formy kontaktu.

Gdyby jednak zaryzykować i do tych, którzy mają do zapłacenia stosunkowo niewielkie kwoty – czy to na 6, czy 25 zł – wysyłać powiadomienia e-mailem? Taniej, szybciej, wygodniej. Budżet by się zawalił? I tutaj dochodzimy do sedna problemu. Oczywiście, jeżeli myślimy w sposób zdroworozsądkowy, nic takiego by się nie stało. Dlatego że większość obywateli tego kraju to uczciwi ludzie. I po otrzymaniu ponaglającego e-maila po prostu by zapłacili. Polska filozofia administracyjna jest jednak diametralnie inna. Opiera się na założeniach, że: a) elektroniczna droga kontaktu z obywatelem jest niepewna, gdyż nigdy nie wiadomo, czy e-mail został odebrany; b) nawet jeżeli został odebrany, obywatel może się tego wyprzeć; c) duża część obywateli nie ma poczty elektronicznej, wobec czego po co tworzyć wyjątki; d) są setki nieznanych bliżej innych przyczyn, które absolutnie uniemożliwiają odejście od papierowego listu z potwierdzeniem odbioru, gdyż stwarza to ryzyko przekrętu ze strony obywatela. Żadnej elastyczności, żadnego pójścia ludziom na rękę.

Przecież można by przyjąć zasadę, że jeżeli ktoś podaje swój adres w sieci fiskusowi, to fiskus kontaktuje się przez sieć, przynajmniej w tych sprawach poniżej 100 czy 500 zł. Jeżeli ten ktoś, czyli podatnik, nie odzywa się przez dwa miesiące, wysyłamy list tradycyjną pocztą. I tak dalej. Dla administracji państwowej oznaczałoby to jednak utratę części poczucia – bardzo zresztą złudnego – kontroli nad swoimi klientami. A kontrola, jak wiadomo, jest najwyższą formą zaufania. Tyle że jest to powiedzenie postaci niespecjalnie przystającej do teraźniejszości – Stalina. Znacznie bardziej odpowiadała mi niegdysiejsza zapowiedź naszych rządzących, że wespną się na wyższy stopień zaufania poprzez zastąpienie kultury zaświadczeń kulturą oświadczeń. Podobnie kultura potwierdzenia odbioru mogłaby zostać zastąpiona przez kulturę wygodnych i tańszych kanałów komunikacji. Nawet wtedy, gdy ma się do zapłacenia państwu aż 25 zł.