Teraz potrzebujemy wzrostu gospodarczego. Oszczędności go zabijają. Trzymając się cięciowych dogmatów, wpadniemy w pułapkę. Takie postawienie sprawy jest słuszne. Nie można iść w zaparte. I trzymać się tez, które straciły rację bytu. Szkoda tylko, że przy okazji rozmontowuje się fundamenty walki z kryzysem. I skutecznie podważa za- ufanie do prawa europejskiego. Dopiero co przyjęto w Europie pakt fiskalny, sześciopak i dwupak. Miały one gwarantować oddłużenie Europy. I raz na zawsze zapewnić Unii dyscyplinę fiskalną. Nie minął jeden sezon, a niedawna religia stała się średnio zobowiązującym postulatem, który może być traktowany poważnie. Ale nie musi. Podobnie postępowano w przeszłości.
Dziś relatywizuje Jose Barroso. Wcześniej – w przypadku podpisanego w 1997 r. paktu o stabilności i wzroście – podobnie postępowali Niemcy i Francuzi. Pakt zakładał limit zadłużenia w wysokości 60 proc. PKB i deficytu budżetowego poniżej 3 proc. PKB. Był gwarantem stabilności unii walutowej. Państwa strefy euro złamały go 88 razy. W sprawie łamania jego zasad wypowiadał się Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Jego stanowisko jednak ignorowano. Sąd sądem, ale sprawiedliwość była po stronie silniejszego. Później poluzowano zasady w odniesieniu do Belgii, Grecji i Włoch.
Gdy państwa te przyjmowały euro, ich dług publiczny zbliżał się do dwu- krotności dopuszczalnych wartości. Tamte doświadczenia – w dużej mierze natury aksjologicznej – leżą u podstaw dzisiejszego kryzysu. Miały się nie powtórzyć. Dziś mamy jednak sytuację nadzwyczajną. Poszukujemy wzrostu. No i nadzwyczajnie trzeba odejść od zasad. Decyzje podejmowane dziś nie pozostaną jednak bez konsekwencji. Jak komentował jeden z publicystów: gdy odchodzi się od zasad, buduje się rzeczywistość bez zasad. W Unii sytuacje nadzwyczajne stają się regułą. A zasadą – brak zasad.
