Ponad 1900 złotych miesięcznie renty alkoholowej. To świadczenie rocznie pochłania ok. 50 mln złotych z budżetu ZUS

Renta alkoholowa wynosi już ponad 1900 złotych i wciąż budzi kontrowersje

Renta alkoholowa to świadczenie, które budzi wiele emocji, a od kilku miesięcy w przestrzeni publicznej poświęca się jej więcej uwagi niż wcześniej. Dlaczego? Głównie dlatego, że mówiąc o niej zaczęto posługiwać się potocznym określeniem nawiązującym właśnie do uzależnienia od alkoholu. We wcześniejszych latach, gdy była po prostu „rentą”, nie przyciągała aż tak dużej uwagi obywateli. Kontrowersjom trudno się jednak dziwić w sytuacji, gdy jak zauważyła Wielkopolska Izba Rolnicza, najniższa emerytura rolnicza wynosi tyle samo, co renta alkoholowa, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeznacza na wypłatę tej ostatniej około 50 milionów złotych każdego roku. Jak wynika z odpowiedzi na interpelację poselską, w 2019 roku było to 57,4 mln złotych, w 2022 roku 53,1 mln złotych, a w 2023 roku 56 mln złotych. Jednocześnie według danych polskiego przemysłu spirytusowego spożycie alkoholu w Polsce stale rośnie, a przeciętny obywatel wypija rocznie niemal 9 litrów czystego alkoholu. Dane te mogą więc rodzić uzasadnioną wątpliwość, która coraz głośniej wybrzmiewa w ostatnim czasie w przestrzeni publicznej, a dotyczy tego, czy aby na pewno to ZUS, a więc wszyscy ubezpieczeni, powinni ponosić koszty wypłacania renty alkoholowej, czy może powinien ponosić je jednak przemysł spirytusowy?

Od 1 marca 2024 r. renta alkoholowa wynosiła 1780,96 zł dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i 1335,72 zł dla osób częściowo niezdolnych do pracy. Ponieważ podlega ona corocznej waloryzacji, jej wysokość od 1 marca 2025 r. ponownie wzrosła i wynosi obecnie 1901,71 zł brutto dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i 1426,28 zł brutto dla osób częściowo niezdolnych do pracy.

Dodatkowe schorzenia - taki jest warunek

Aby uzyskać prawo do tego świadczenia należy spełniać określone w przepisach warunki, a uzależnienie od alkoholu absolutnie nie jest w tym zakresie warunkiem wystarczającym. Aby ubiegać się o przyznanie omawianej renty kluczowe jest wykazanie, że alkoholizm wywołał dodatkowe schorzenia, których skutkiem jest takie pogorszenie stanu zdrowia uprawnionego, które sprawia, że pracownik jest częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy. W przypadku choroby alkoholowej są to najczęściej marskość wątroby, syndrom Otella, przewlekłe zapalenie trzustki, czy też uszkodzenie układu nerwowego.
Pierwszym krokiem, który musi wykonać osoba mająca zamiar ubiegać się o rentę alkoholową jest uzyskania od lekarza (czy to pierwszego kontaktu, czy to specjalisty) zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9). Zaświadczenie to wraz z innymi dokumentami należy złożyć w oddziale ZUS. Po rozpatrzeniu wniosku, ZUS wyznaczy termin komisji lekarza orzecznika, który może uznać wnioskującego za osobę całkowicie albo częściowo niezdolną do pracy i wydać w tym zakresie stosowne orzeczenie. Jednak aby uzyskać prawo do renty konieczne jest również posiadanie odpowiedniego łącznego staż ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych), a także to, aby niezdolność do pracy powstała w okresie: składkowym, nieskładkowym, nie później niż 18 miesięcy od dnia, w którym skończył się okres składkowy albo nieskładkowy.

Trzeba mieć odpowiedni staż ubezpieczeniowy

Jak długi musi być staż ubezpieczeniowy, o którym mowa? Jest to uzależnione od wieku wnioskującego w momencie powstania niezdolności do pracy. Jeżeli ma on:
- mniej niż 20 lat – wymagany staż ubezpieczeniowy to 1 rok,
- od 20 do 22 lat – wymagany staż ubezpieczeniowy to 2 lata,
- od 22 do 25 lat – wymagany staż ubezpieczeniowy to 3 lata,
- od 25 do 30 lat – wymagany staż ubezpieczeniowy to 4 lata,
- więcej niż 30 lat – wymagany staż ubezpieczeniowy to 5 lat. Jednak te 5 lat stażu ubezpieczeniowego powinno przypadać na ostatnie 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę lub przed dniem, w którym powstała niezdolność do pracy.

Warunek ten nie musi być spełniony, jeśli wnioskujący jest:
1) kobietą i lekarz stwierdził, że jest całkowicie niezdolna do pracy, a jej okres składkowy wynosi co najmniej 25 lat,
2) mężczyzną i lekarz stwierdził, że jest całkowicie niezdolny do pracy, a jego okres składkowy wynosi co najmniej 30 lat.
Osiągnięcie stażu ubezpieczeniowego nie jest wymagane również w sytuacji, gdy:
1) niezdolność do pracy powstała w związku z wypadkiem w drodze do lub z pracy,
2) osoba została zgłoszona do ubezpieczenia i uległa wypadkowi, zanim ukończyła 18 lat lub w ciągu 6 miesięcy od ukończenia nauki w szkole (każdej szkole ponadpodstawowej).