To pułapka na frankowiczów. Istotnie zmniejsza opłacalność ugody. Najczęściej trzeba zapłacić aż 32 proc. podatku

Zawierano nawet 3 tysiące ugód z bankami miesięcznie

W ostatnim czasie wielu kredytobiorców zdecydowało się na podpisanej z bankami ugód w sprawach frankowych. Niektórzy z nich nie mieli jednak świadomości, że może się to wiązać z dodatkowymi kosztami podatkowymi. Jak informował Związek Banków Polskich, w 2024 r. miesięcznie dochodziło do zawarcia ok. 2,5–3 tysięcy takich ugód. Część osób, które się na nie zdecydowały, przeżyła na początku 2025 roku niemałe zaskoczenie – otrzymali z banku PIT-11. Czy to oznacza, że wykazane w nich wartości należy uwzględnić podczas sporządzania rocznego zeznania podatkowego?

O ile nie ma wątpliwości co do tego, że wyroku sąd unieważniający umowę kredytową nie pociąga za sobą konsekwencji podatkowych, o tyle w przypadku zawarcia ugody, sprawa nieco się komplikuje. Jej skutki podatkowe są bowiem w dużym stopniu uzależnione od indywidualnej sytuacji podatnika. Co do zasady mechanizm ugody działa tak, że w wyniku jej zawarcia wobec kredytobiorcy jest umarzana część zobowiązania. Oznacza to, że w rozumieniu przepisów podatkowych uzyskuje on z tego tytułu przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. To jednak nie oznacza, że każdy, kto zawarł ugodę, będzie musiał zapłacić podatek.

Podatek dochodowy od ugody z bankiem - czy zawsze trzeba zapłacić?

Jak wynika z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, zaniechano poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:
1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

• kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz
• osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Wierzytelności, o których mowa w pkt 1 obejmują: kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału), odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje, a także opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.
Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w przepisie, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:
1) jednego gospodarstwa domowego albo
2) więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.
Przez jedno gospodarstwo domowe rozumie się z kolei gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych bez podatku

Podsumowując, zaniechanie poboru podatku dotyczy tylko ściśle określonej sytuacji, którą można w uproszczeniu określić jako zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. Konieczne jest bowiem, aby:

• kredyt został zaciągnięty na jedną inwestycję mieszkaniową,
• kredytobiorca nie korzystał wcześniej z zaniechania poboru podatku od umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na inną inwestycję,
• kredyt został zaciągnięty przez jedno gospodarstwo domowe

W pozostałych przypadkach podatnicy muszą liczyć się z koniecznością uregulowania podatku dochodowego od wartości zawartej ugody. Biorąc pod uwagę wartości progów podatkowych skali podatkowej, najczęściej będzie to podatek obliczony według stawki 32 proc.