Obecny wiek emerytalny i warunki uzyskania świadczenia

Obecnie powszechny wiek emerytalny wynosi:

  • 65 lat dla mężczyzn oraz
  • 60 lat dla kobiet.

To jednak nie wszystkie warunki, jakie musi spełnić przyszły emeryt. Aby otrzymać świadczenie, konieczne jest posiadanie udokumentowanego stażu pracy – zarówno składkowego, jak i nieskładkowego – w odpowiednich proporcjach. Minimalny staż pracy wymagany do uzyskania emerytury wynosi:

  • 20 lat dla kobiet oraz
  • 25 lat dla mężczyzn.

Dodatkowo okres nieskładkowy może stanowić maksymalnie 1/3 okresu składkowego. Osoby, którym brakuje wymaganego stażu, nie uzyskają prawa do świadczenia.

Okres nieskładkowy to czas, w którym nie opłaca się składek na ubezpieczenie społeczne, np. urlop wychowawczy, urlop bezpłatny, okres choroby czy okres studiów wyższych – o ile zostały ukończone.

Kto już dziś może przejść na wcześniejszą emeryturę?

Istnieje wiele grup uprzywilejowanych pod względem możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę. Taką możliwość mają m.in. wojskowi, funkcjonariusze policji, strażacy, ale także tancerze –dla których przewidziano wiek emerytalny wynoszący 40 i 45 lat.

Teraz o swoje prawa zaczęły upominać się osoby represjonowane w czasach PRL – osoby, które w okresie PRL działały na rzecz niepodległości Polski i doznały różnorodnych represji (np. zatrzymań, internowania, uwięzienia), co odbiło się na ich zdrowiu. Ustawodawca uwzględnił te okresy jako okresy ubezpieczeniowe, lecz nie wziął pod uwagę skutków zdrowotnych, jakie ponieśli represjonowani. W świetle powyższych przykładów tym bardziej zastanawia fakt, że osoby represjonowane nie mogą dziś skorzystać z wcześniejszej emerytury.

Zmiana w ustawie: emerytura już od 55 lat – ale z 35-letnim stażem

Planowane jest dodanie kolejnego punktu do art. 50 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z propozycją:

Ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r., którzy spełniają wymóg art. 6 ust. 1 pkt 8 lub 10 oraz ust. 2 pkt 6a lub 8, przysługuje emerytura, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

  • osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 55 lat;
  • posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat;
  • nie przystąpili do OFE albo złożyli wniosek o przekazanie środków z OFE do budżetu państwa.

Projekt zakłada więc możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę dla osób represjonowanych, ale podwyższa wymagany staż do 35 lat – jednakowo dla kobiet i mężczyzn.

Emerytury stażowe: osobny projekt w Sejmie

W Sejmie trwają obecnie prace nad dwoma projektami ustaw dotyczącymi wprowadzenia emerytur stażowych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., objętych nowym systemem emerytalnym. Zarówno projekt Lewicy, jak i projekt obywatelski zakładają, że kluczowym warunkiem przejścia na wcześniejszą emeryturę będzie odpowiedni staż pracy – co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Proponowane rozwiązania umożliwiłyby zakończenie aktywności zawodowej niezależnie od wieku, jeśli spełniony zostanie wymóg stażu ubezpieczeniowego. To szczególnie ważne dla osób, które mają za sobą wieloletnią pracę, nierzadko w trudnych warunkach, i które nie są w stanie kontynuować zatrudnienia aż do osiągnięcia standardowego wieku emerytalnego.

Projekt poselski (druk sejmowy nr 187) wpłynął do Sejmu 30 stycznia 2024 r. Przewiduje on prawo do emerytury stażowej dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które udokumentują wymagany staż i jednocześnie wypracują świadczenie co najmniej równe minimalnej emeryturze.

Z kolei obywatelski projekt (druk sejmowy nr 27) został pierwotnie złożony w poprzedniej kadencji Sejmu i – zgodnie z przepisami – jest procedowany dalej. Zakłada on wprowadzenie emerytur stażowych na identycznych zasadach – wyłącznie na podstawie osiągniętego okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszącego 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Kiedy nowe przepisy mogą wejść w życie?

Proponowane przepisy miałyby wejść w życie 1 stycznia 2026 r.. O tym, czy tak się stanie, zdecyduje dalszy przebieg prac w Senackiej Komisji ds. Petycji, która wkrótce rozpatrzy projekt.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.)