Koniec preferencyjnej stawki VAT

Ministerstwo Finansów zaproponowało likwidację obniżonej stawki VAT na część napojów bezalkoholowych. Obecnie wiele z nich objętych jest podatkiem w wysokości 5%. Dotyczy to produktów, które zawierają co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego. Miało to jednak swoje uzasadnienie – preferencje podatkowe miały bowiem promować zdrowsze zamienniki napojów słodzonych i barwionych.

Z analiz Ministerstwa wynika jednak, że z tej preferencji korzystają również produkty, które – zdaniem rządu – nie powinny być traktowane tak ulgowo. Chodzi przede wszystkim o bezalkoholowe odpowiedniki napojów alkoholowych, takie jak bezalkoholowe piwo, wino czy cydr, a także napoje energetyzujące.

Rynek rośnie = rząd postanawia coś z tego mieć

Rynek napojów bezalkoholowych dynamicznie rośnie. Według danych NielsenIQ za 2024 r. sprzedaż piwa bezalkoholowego wzrosła o ok. 17%, podczas gdy cały rynek piwa spadł o blisko 2%. Piwa bezalkoholowe stanowią już 7,5% rynku i generują ponad 1,7 mld zł przychodów rocznie. Z kolei bezalkoholowe wina musujące zanotowały wzrost sprzedaży o ponad 50% i odpowiadają obecnie za około 5% całego segmentu win musujących.

Resort zwraca uwagę, że produkty te – ze względu na bardzo niską (do 0,5%) zawartość alkoholu – mogą być legalnie nabywane przez dzieci i młodzież. Zdaniem ministerstwa może to prowadzić do „oswajania” młodych osób z kulturą picia alkoholu, co stoi w sprzeczności z celami profilaktyki uzależnień.

W ocenie rządu nie ma uzasadnienia, aby te napoje nadal korzystały z preferencyjnej stawki VAT. Dlatego proponuje się objęcie ich podstawową stawką 23%.

Nie 5% lub 8%, lecz 23%. Jakie produkty obejmie podwyżka podatku VAT?

Projekt ustawy zakłada podwyższenie podatku VAT na:

  • moszcz gronowy (czyli świeżo wyciśnięty sok owocowy wykorzystywany jako półprodukt w procesie wyrobu napoju)
  • napoje zawierające co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego, w tym:
  • bezalkoholowe odpowiedniki napojów alkoholowych (piwo, wino – także musujące, cydr oraz ich mieszaniny),
  • napoje z dodatkiem kofeiny lub tauryny (napoje energetyzujące).

Stawki wzrosną:

  • z 5% do 23% – w sprzedaży detalicznej,
  • z 8% do 23% – w usługach gastronomicznych.

Projekt precyzyjnie odwołuje się do klasyfikacji CN (Nomenklatura scalona), w której opisane są kategorie napojów alkoholowych, aby jasno określić, które ich bezalkoholowe odpowiedniki będą opodatkowane wyższą stawką VAT.

Ważne jest, że o stawce podatku nie będzie decydowała nazwa handlowa, lecz skład, sposób produkcji i właściwości produktu. Oznacza to, że nawet jeśli producent zmieni nazwę napoju na bardziej „neutralną”, ale jego cechy będą odpowiadały bezalkoholowym odpowiednikom napojów alkoholowych, to i tak zostanie objęty stawką 23%.

Energetyki na cenzurowanym – poza podatkiem VAT wzrasta również opłata cukrowa

Wyłączenie ze stawki obniżonej obejmie także wszystkie napoje energetyzujące – niezależnie od ilości dodanej kofeiny lub tauryny. To kolejna podwyżka dotycząca tego typu produktów. Przypomnijmy, że od 1 stycznia 2026 r. ma zacząć obowiązywać nowa opłata cukrowa, która wiąże się ze znaczącym wzrostem obciążeń dla napojów zawierających taurynę lub kofeinę.

Ważne

Sam dodatek za obecność kofeiny lub tauryny rośnie z 0,10 zł do 1,00 zł za litr, co oznacza wzrost o 900%.

Zgodnie z projektem ustawy, nowa struktura opłaty cukrowej dla napojów (w tym naturalnych soków) będzie wyglądać następująco:

  • Część stała opłaty wzrośnie z 0,50 zł do 0,70 zł za litr (wzrost o 40%);
  • Część zmienna – za każdy gram cukru powyżej 5 g/100 ml – zwiększy się dwukrotnie, z 0,05 zł do 0,10 zł;
  • Maksymalna wysokość opłaty wzrośnie z 1,20 zł do 1,80 zł za litr napoju.

To znaczny wzrost obciążeń, który będzie poważnym ciosem dla polskiej branży napojów.

Wyższe ceny to trudniejszy dostęp do napojów bezalkoholowych – ale czy młodzież przestanie po nie sięgać?

Rzecznik Praw Dziecka zwraca uwagę, że w Polsce wciąż brakuje skutecznej polityki edukacyjnej dotyczącej profilaktyki uzależnień. Ochrona młodzieży przed alkoholem czy napojami energetyzującymi wymaga działań skoordynowanych między resortami, a nie tylko podwyżek podatków.

Brakuje również szeroko zakrojonych kampanii informacyjnych oraz edukacji w szkołach, dotyczących konsekwencji spożywania zarówno alkoholu, jak i popularnych napojów energetyzujących.

Likwidacja preferencyjnych stawek VAT spowoduje odczuwalny wzrost cen. Piwo bezalkoholowe, wino bezalkoholowe, energetyki i podobne produkty mogą podrożeć nawet o kilkanaście procent. Czy jednak wyższa cena – np. o 1 zł – rzeczywiście zniechęci młodzież do ich zakupu? To budzi poważne wątpliwości.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2025 poz. 775)