Ta wypłata przysługuje raz w życiu. Komu należy się 6-miesięczna odprawa emerytalna?

Odprawa emerytalna to często ostatnia duża wypłata w życiu zawodowym. W niektórych przypadkach może wynieść równowartość nawet pół roku pracy – ale wciąż wiele osób nie wie, czy i kiedy im przysługuje, co trzeba spełnić i jak ją obliczyć.

W artykule:

• wyjaśniamy, kto i kiedy może liczyć na odprawę,
• podajemy konkretne kwoty w 2025 r.,
• pokazujemy, jak policzyć własne świadczenie (krok po kroku),
• oraz ostrzegamy przed typowymi błędami, przez które można odprawę… stracić.

Co to jest odprawa emerytalna?

Odprawa emerytalna to jednorazowe świadczenie pieniężne, wypłacane pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę. Przysługuje wyłącznie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Jej wysokość i warunki wypłaty zależą od:

• Kodeksu pracy,
• przepisów branżowych (np. Karta Nauczyciela, ustawy o pracownikach samorządowych),
• regulaminów zakładowych.

Kto ma prawo do odprawy emerytalnej?

Odprawa przysługuje pracownikowi, jeśli:

• rozwiązuje stosunek pracy z powodu przejścia na emeryturę,
• jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Kto nie dostanie odprawy emerytalnej?

Odprawa emerytalna nie przysługuje każdemu odchodzącemu z pracy. Zgodnie z przepisami, nie otrzyma jej:

• pracownik zatrudniony na umowie zlecenia, B2B lub innej cywilnoprawnej – odprawa dotyczy wyłącznie stosunku pracy na podstawie umowy o pracę,
• osoba, która już wcześniej otrzymała odprawę emerytalną – świadczenie przysługuje tylko raz, niezależnie od późniejszych miejsc zatrudnienia,
• osoba, która rozwiązała umowę z powodów innych niż przejście na emeryturę (np. zmiana pracy, redukcja etatów, porozumienie stron bez wskazania przyczyny),
• pracownik zwolniony dyscyplinarnie, jeśli nie wykaże bezpośredniego związku między zakończeniem pracy a przejściem na emeryturę,
• emeryt podejmujący pracę po uzyskaniu świadczenia ZUS – przejście na emeryturę musi być powodem rozwiązania umowy, nie odwrotnie.

Brak spełnienia tych warunków może skutkować całkowitą utratą prawa do odprawy – nawet jeśli dana osoba ma wieloletni staż pracy.

Ile wynosi odprawa emerytalna w 2025 roku?

Zgodnie z art. 92¹ §1 Kodeksu pracy (link) minimalna wysokość odprawy to jednomiesięczne wynagrodzenie. Ale w niektórych przypadkach można otrzymać znacznie więcej.

Najwyższe odprawy (nawet 6 pensji) przysługują m.in.: pracownikom administracji samorządowej, którzy mogą otrzymać sześciomiesięczną odprawę, gdy przechodzą na emeryturę po minimum 20 latach stażu pracy.

Czy są limity odprawy emerytalnej?

Nie istnieje ustawowy górny limit wysokości odprawy. Obowiązuje jedynie dolna granica (1 pensja). Maksymalna kwota zależy od: stażu pracy, przepisów branżowych i regulaminów zakładowych. Te ostatnie mogą dać spore pole do popisu, przyznając w ramach odprawy wielokrotność pensji.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z przepisami, maksymalna wysokość odprawy emerytalnej nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, wprowadzono ograniczenie do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia.

Dobra wiadomość: odprawa nie podlega opodatkowaniu ani składkom ZUS, więc wypłacana jest w całości „na rękę”.

Jak obliczyć odprawę emerytalną w 2025 roku?

Wysokość odprawy oblicza się jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop – na podstawie:

• średniej z wynagrodzeń z ostatnich 3 miesięcy,
• wszystkich składników pensji: dodatków funkcyjnych, premii, prowizji itd.

Przykład:

Średnia pensja z 3 miesięcy = 6000 zł
Staż = 20 lat → odprawa: 6 × 6000 zł = 36 000 zł brutto

📄 Podstawa prawna: Rozporządzenie z 29 maja 1996 r.

Odprawa emerytalna w budżetówce vs. sektor prywatny

🔹 Budżetówka:

• Zwykle 3–6 pensji,
• korzystne regulacje dla nauczycieli, urzędników, służby cywilnej,
• możliwe dodatkowe świadczenia (nagrody jubileuszowe, premie przejściowe).

🔹 Firmy prywatne:

• Minimum: 1 pensja (zgodnie z Kodeksem pracy),
• często: 2–3 pensje po 10–20 latach pracy,
• możliwe premie motywacyjne, nagrody za długoletnią pracę.

Warto zapytać dział kadr lub HR o obowiązujące regulaminy – często są korzystniejsze niż przepisy ogólne.

Odprawa po 40 latach pracy – czy należy się więcej?

Choć staż pracy nie zawsze automatycznie zwiększa wysokość odprawy, wiele instytucji publicznych docenia długoletnich pracowników dodatkowymi świadczeniami.

Przykład: 40 lat pracy w administracji lokalnej = 6 pensji odprawy + ewentualna nagroda jubileuszowa.

Kodeks pracy – kluczowe zasady dotyczące odprawy

• Przysługuje raz w życiu,
• Dotyczy wyłącznie umów o pracę,
• Nie trzeba składać wniosku – pracodawca wypłaca automatycznie,
• Brak wypłaty może skutkować karą do 30 000 zł dla pracodawcy.

Co zrobić, aby nie stracić odprawy emerytalnej?

Odprawa emerytalna przysługuje wyłącznie w przypadku, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje w związku z przejściem na emeryturę. Aby jej nie stracić, kluczowe jest dochowanie odpowiedniej kolejności działań i forma zakończenia zatrudnienia. Przede wszystkim – przejście na emeryturę musi być przyczyną ustania stosunku pracy, a nie jego skutkiem ubocznym. Dlatego najpierw należy złożyć wniosek o emeryturę w ZUS, a dopiero później rozwiązać umowę o pracę (najlepiej za porozumieniem stron lub za wypowiedzeniem złożonym przez pracownika, powołując się na przejście na emeryturę).

Jeśli to pracodawca wypowie umowę z innej przyczyny (np. redukcji etatów), a pracownik dopiero później zdecyduje się na emeryturę, odprawa może nie zostać przyznana. Podobnie w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego, choć zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 2017 roku (III PZP 1/17), również taka sytuacja nie wyklucza z góry prawa do odprawy – trzeba jednak udowodnić związek między ustaniem pracy a emeryturą.

Warto również sprawdzić wewnętrzne regulaminy zakładu pracy – niektóre firmy wymagają wcześniejszego złożenia pisemnej informacji o zamiarze przejścia na emeryturę, np. z 2–3 miesięcznym wyprzedzeniem. Brak takiego zawiadomienia może skutkować utratą prawa do wyższej odprawy przewidzianej w regulaminie wewnętrznym (choć minimalna, wynikająca z Kodeksu pracy, nadal powinna być wypłacona).

Dodatkowo, należy upewnić się, że umowa o pracę trwa w dniu, w którym decyzja ZUS o przyznaniu emerytury staje się prawomocna – nie można przejść na emeryturę z tytułu zatrudnienia, którego formalnie już nie ma. Jeśli pracownik ma kilku pracodawców jednocześnie, każdą odprawę musi egzekwować oddzielnie – pod warunkiem że u każdego rozwiązuje umowę z powodu przejścia na emeryturę.

W skrócie: aby nie utracić prawa do odprawy, należy:

• najpierw uzyskać decyzję ZUS o przyznaniu emerytury,
• dopiero potem zakończyć stosunek pracy – z odpowiednim powiązaniem przyczyny,
• dopełnić formalności wewnętrznych u pracodawcy (np. zgłoszenie zamiaru odejścia),
• unikać rozwiązania umowy z innych przyczyn niż emerytura.

Co jeszcze przysługuje oprócz odprawy emerytalnej?

Pracownik odchodzący na emeryturę może liczyć także na:

• Ekwiwalent za niewykorzystany urlop,
• Premie jubileuszowe – np. po 25, 30 czy 40 latach pracy,
• Nagrody z funduszu socjalnego,
• Pomoc finansową z organizacji zawodowych lub samorządów,
• Doradztwo emerytalne i świadczenia przejściowe (w niektórych instytucjach).

Odprawa emerytalna 2025. Podsumowanie: komu, ile i na jakich zasadach?