Emeryci mogą stracić nawet 1000 zł. Czternastka ma brutalny haczyk

To już pewne: w 2025 roku czternasta emerytura będzie wypłacona we wrześniu, razem ze standardowym świadczeniem. Choć rząd zapewnia, że dodatkowe pieniądze trafią do seniorów, wielu z nich nie dostanie pełnej kwoty. Wszystko przez limit 2900 zł brutto, który obniża wysokość czternastki, a w niektórych przypadkach pozbawia jej całkowicie. W artykule wyjaśniamy, kto zyska, kto straci i dlaczego.

Kiedy wypłata czternastej emerytury w 2025 roku? [TERMINY]

Zgodnie z założeniami do projektu rozporządzenia opublikowanego w wykazie prac legislacyjnych rządu, czternasta emerytura w 2025 roku zostanie wypłacona we wrześniu. Oznacza to, że świadczenie trafi do osób uprawnionych, które na dzień 31 sierpnia 2025 r. będą posiadały prawo do emerytury lub renty.

ZUS wypłaca świadczenia w sześciu terminach miesiąca: 1., 5., 6., 10., 15., 20. i 25. dnia. W 2025 roku czternastka będzie zatem przekazywana w tych dniach:

• poniedziałek, 1 września,
• piątek, 5 września (za 6.),
• środa, 10 września,
• poniedziałek, 15 września,
• piątek, 19 września (za 20.),
• czwartek, 25 września.

Świadczenie zostanie przyznane z urzędu, bez konieczności składania wniosków.

Ile wyniesie czternasta emerytura w 2025 roku?

Pełna czternastka w 2025 roku będzie równa minimalnej emeryturze, czyli 1878,91 zł brutto (około 1709,81 zł netto). Jednak nie wszyscy seniorzy otrzymają taką samą kwotę.

Zgodnie z ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U. 2023 poz. 1234), prawo do pełnej czternastki przysługuje osobom, których emerytura lub renta nie przekracza 2900 zł brutto. Po przekroczeniu tej granicy działa mechanizm "złotówka za złotówkę" – czternastka jest pomniejszana o kwotę przekroczenia.

Dla przykładu:

• emeryt z 3000 zł brutto otrzyma 1405,81 zł netto czternastki,
• osoba z emeryturą 3500 zł dostanie tylko 1010,81 zł,
• przy emeryturze 4000 zł – czternastka spadnie do 615,81 zł,
• a przy 4500 zł – zaledwie 220,81 zł.

Gdy świadczenie podstawowe przekroczy 4728,91 zł brutto, czternastka nie będzie przysługiwać w ogóle. Szczegółowe wyliczenia kwoty czternastej emerytury znajdziecie w artykule: Ile zostanie tak naprawdę zostanie z 14. emerytury? Oto kwoty "na rękę" [TABELA]

Kto dostanie 14. emeryturę pomniejszoną o 1000 zł?

Jeśli emerytura przekracza limit 2900 zł brutto, czternastka będzie pomniejszana. Osoby z emeryturą 3900 zł otrzymają ok. 694,81 zł netto, czyli niemal 1000 zł mniej niż seniorzy z niższym świadczeniem.

Przykładowe wyliczenie:

• Emerytura: 3900 zł brutto
• Przekroczenie limitu: 1000 zł
• Czternastka pomniejszona: 1878,91 - 1000 = 878,91 zł brutto (ok. 694,81 zł netto)

To efekt zastosowania zasady "złotówka za złotówkę", bez żadnych progów amortyzacyjnych. Problem potęguje się z każdą waloryzacją świadczeń – emerytury rosną, ale limit 2900 zł pozostaje bez zmian, przez co coraz więcej seniorów traci część lub całą czternastkę.

Haczyk w ustawie o 14. emeryturze: Niezmienny limit 2900 zł

Ustawa z 2023 r. (ISAP: Dz.U. 2023 poz. 1234) nie przewiduje corocznej aktualizacji progu 2900 zł. Oznacza to, że mimo że świadczenia emerytalne są waloryzowane, granica uprawniająca do pełnej czternastki nie zmienia się.

Zjawisko to prowadzi do tzw. "pułapki waloryzacyjnej" – osoby, które w wyniku waloryzacji przekroczą 2900 zł brutto, mogą dostać czternastkę znacznie niższą lub nawet ją stracić. Tym samym pieniądze, które zyskują dzięki waloryzacji podstawowych świadczeń mogą zostać niejako utracone poprzez obniżenie lub wręcz pozbawienie dodatkowej 14. emerytury.

Eksperci postulują, by limit był powiązany z wysokością przeciętnej emerytury lub minimalnego wynagrodzenia. Jak na razie nie zapowiedziano jednak żadnych zmian w tej sprawie.

Kto nie dostanie czternastej emerytury wcale?

Nie tylko znaczne przekroczenie limitu 2900 zł brutto może pozbawić seniorów ekstra gotówki we wrześniu. Czternastki nie otrzymają też osoby:

• którym zawieszono wypłatę świadczenia na dzień 31 sierpnia 2025 (np. z powodu nadmiernego dorabiania),
• które pobierają świadczenia nieobjęte ustawą (np. zagraniczne emerytury).

Pełna lista świadczeń uprawniających do czternastki obejmuje m.in. emeryturę, rentę (także socjalną), nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, zasiłki i świadczenia przedemerytalne.

Czternastka a inne dodatki: co z 13. emeryturą i wsparciem socjalnym?

Czternastka nie podlega egzekucjom komorniczym ani nie jest wliczana do dochodu przy ustalaniu prawa do pomocy społecznej czy świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Jest jednak opodatkowana – pobierana jest zaliczka na podatek oraz 9% składka zdrowotna.

Warto przypomnieć, że trzynasta emerytura (tzw. trzynastka) jest wypłacana w kwietniu i przysługuje wszystkim emerytom niezależnie od dochodu, w pełnej kwocie minimalnej emerytury. Więcej na ten temat w artykule: Dostałeś trzynastkę? ZUS może zażądać zwrotu. Emeryci zaskoczeni listami

Czy czternastka powinna być zreformowana?

Ekonomiści i organizacje senioralne coraz częściej apelują o zmianę konstrukcji czternastej emerytury. Proponowane zmiany obejmują:

• waloryzację progu dochodowego co roku,
• ustalenie czternastki jako procentu średniego świadczenia,
• możliwość wyboru: czternastka lub np. dopłata do leków czy energii.

Rząd na razie nie sygnalizuje prac nad nowelizacją ustawy. Brak takich zmian będzie oznaczał, że coraz więcej seniorów będzie otrzymywać świadczenie czternaste ograniczone lub żadne.