Nawet 39 tys. zł z ZUS i OFE po śmierci. Jak odzyskać pieniądze?

Coraz więcej Polaków wie, że pieniądze z OFE i subkonta ZUS nie przepadają po śmierci ubezpieczonego. Mimo to wielu wnioskodawców zderza się ze ścianą — nie dostają żadnej odpowiedzi, nie mają dostępu do informacji, a procedura trwa nawet dwa lata. Sprawdź, jakie masz prawa i co możesz zrobić w tej sytuacji.

Dziedziczenie środków z OFE i subkonta w ZUS – zasady

Zgodnie z ustawą z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, środki zgromadzone na subkoncie w ZUS oraz w OFE mogą podlegać dziedziczeniu. To ważna informacja, ponieważ wielu Polaków nadal nie zdaje sobie sprawy, że środki nie przepadają po śmierci ubezpieczonego. Ustawodawca przewidział konkretne sytuacje, w których możliwy jest podział tych pieniędzy – nie tylko w przypadku śmierci, ale także np. rozwodu. ZUS sam przyznaje, że wypłaty z tytułu dziedziczenia środków z subkonta powinny zostać zrealizowane w ciągu trzech miesięcy.

Do sytuacji, w których środki są dzielone, należą:

• rozwód,
• unieważnienie małżeństwa,
• ustanie wspólności majątkowej w trakcie trwania małżeństwa,
• umowne ograniczenie lub wyłączenie wspólności majątkowej,
• śmierć właściciela subkonta.

W przypadku rozwodu lub innych form rozdzielenia majątku, środki są przekazywane w formie tzw. wypłaty transferowej – trafiają na subkonto byłego współmałżonka. Wypłata gotówki nie jest w takim przypadku możliwa. Kluczowa jest jednak szybkość działania ZUS – a z tym bywa bardzo różnie.

Dziedziczenie z OFF i subkonta ZUS. Opóźnienia w wypłacie

Postępująca cyfryzacja, dostęp do konta w ZUS przez portal PUE oraz coraz większa liczba osób prowadzących działalność gospodarczą sprawiły, że Polacy stają się coraz bardziej świadomi swoich praw. Znacząco wzrosła liczba zapytań i wniosków dotyczących dziedziczenia środków z OFE i subkonta ZUS. Popularność funduszy emerytalnych nie słabnie – pod koniec 2024 roku w Polsce działało osiem Otwartych Funduszy Emerytalnych, zrzeszających ponad 14,26 mln członków.

Na subkontach zgromadzono w sumie ponad 213 miliardów złotych, a średnia kwota przypadająca na jednego członka OFE to około 39 tysięcy złotych. To pokazuje, że nie są to małe pieniądze i gra toczy się o poważne środki. Niestety, mimo coraz większej liczby wniosków, ZUS nie radzi sobie z ich rozpatrywaniem. System, który miał być sprawny i przejrzysty, zderza się z rzeczywistością – brakiem reakcji, brakiem kontaktu i brakiem informacji dla obywateli.

Skandaliczne opóźnienia w wypłatach – co ujawniła kontrola

Mimo deklarowanego przez ZUS terminu trzech miesięcy, rzeczywistość jest zupełnie inna. Jak ujawniła Gazeta Wyborcza, czas oczekiwania może sięgać nawet dwóch lat. Wnioskodawcy składają pisma, ale ZUS nie odpowiada ani mailowo, ani telefonicznie. Na elektronicznym portalu PUE również brak jakichkolwiek aktualizacji. Taki stan rzeczy powoduje frustrację, a niektórzy mają wrażenie, że instytucja celowo unika kontaktu, by zniechęcić ludzi do walki o pieniądze.

Jak twierdzi pan Tomasz, cytowany przez dziennik: „Złożenie wniosku o wypłatę pieniędzy (z subkonta) nic nie daje. To zderzanie się ze ścianą”. ZUS w pierwszej chwili nie przyznał się do problemu, jednak w końcu potwierdził opóźnienia. Paweł Jaroszek, członek zarządu ZUS, przyznał, że wdrożono działania naprawcze, które już przynoszą pierwsze efekty. Jednocześnie instytucja przeprosiła klientów za zwłokę i zapowiedziała likwidację zaległości do września 2025 roku.

Nawet 39 tys. po zmarłym z ZUS. Można walczyć o odsetki i zadośćuczynienie

W przypadku przedłużających się procedur, obywatele nie są bezradni. Eksperci jasno wskazują: opóźnienie przekraczające ustawowy termin trzech miesięcy to naruszenie uprawnień osoby uprawnionej do dziedziczenia. Można nie tylko żądać wypłaty zaległych środków, ale również ubiegać się o odsetki za zwłokę. W skrajnych przypadkach sprawa może trafić do sądu, gdzie można domagać się nawet 20 tys. zł zadośćuczynienia za opóźnienie w wydaniu decyzji.

Dr Marcin Wojewódka, były wiceprezes ZUS i radca prawny, podkreśla: „W takiej sytuacji po stronie osoby uprawnionej powstaje roszczenie do ZUS o wypłatę przedmiotowej kwoty, a także roszczenie o zapłatę odsetek”. Warto więc nie odpuszczać i walczyć o swoje prawa. Jeżeli ZUS nie odpowiada na kontakt, warto zebrać dokumentację, pisać oficjalne wezwania do zapłaty, a w razie braku reakcji – składać skargi i kierować sprawę do sądu. Opieszałość urzędników nie może stać ponad prawem.

Jak złożyć wniosek o wypłatę pieniędzy z subkonta ZUS i OFE?

Aby uzyskać środki z subkonta ZUS lub z OFE po śmierci osoby ubezpieczonej, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Choć może się to wydawać proste, błędy formalne lub brak wymaganych dokumentów mogą skutkować znacznymi opóźnieniami. ZUS nie informuje proaktywnie o należnych świadczeniach, dlatego inicjatywa leży po stronie uprawnionych.

Warto pamiętać, że:

• wniosek o wypłatę środków z subkonta ZUS należy złożyć na formularzu ZUS ZUS-USS(dla osób uprawnionych),
• do wniosku trzeba dołączyć akt zgonu, dokumenty potwierdzające pokrewieństwo (np. akt małżeństwa, urodzenia) oraz prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia,
• jeżeli środki mają trafić do byłego współmałżonka w wyniku podziału majątku, konieczny jest również dokument sądowy dotyczący tego podziału,
• dokumenty można składać osobiście w placówce ZUS, wysłać pocztą lub – w części przypadków – przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

Wnioski rozpatrywane są według kolejności zgłoszeń, jednak poprawność formalna i kompletność dokumentacji znacząco wpływają na czas rozpatrzenia sprawy. Braki formalne w dokumentach mogą skutkować wezwaniem do ich uzupełnienia, co automatycznie wydłuża procedurę.

Rola Powszechnych Towarzystw Emerytalnych w procesie wypłaty środków

Oprócz ZUS, w procedurze związanej z dziedziczeniem środków z II filara istotną rolę odgrywają Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE), które zarządzają aktywami zgromadzonymi w Otwartych Funduszach Emerytalnych. To one pośredniczą w przekazywaniu informacji o śmierci członka funduszu oraz ustalają wysokość należnych świadczeń. Proces jest dwuetapowy – najpierw środki są dzielone i przekazywane przez PTE, a dopiero później mogą zostać przekazane przez ZUS na subkonto lub wypłacone beneficjentowi.

Warto podkreślić, że każda osoba przystępująca do OFE mogła wskazać osoby uposażone, które – w przypadku jej śmierci – otrzymają zgromadzone środki bez konieczności przeprowadzania postępowania spadkowego. Brak takiego wskazania oznacza, że środki wchodzą do masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu na ogólnych zasadach. PTE po otrzymaniu aktu zgonu oraz dokumentów potwierdzających uprawnienia spadkobierców dokonuje wypłaty lub transferu odpowiednich kwot.