Czym są emerytury stażowe?

Emerytury stażowe to projekt, który ma umożliwić przejście na emeryturę ze względu na długość stażu pracy, a nie wiek emerytalny. Zakłada się, że kobiety będą mogły przejść na emeryturę po 35 latach okresów składkowych i nieskładkowych, a mężczyźni po 40 latach. Projekt emerytur stażowych jest nadal w trakcie legislacyjnym.

Najważniejszą zmianą według projektu jest rezygnacja z osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) na rzecz posiadania wymaganego stażu pracy. To rozwiązanie miałoby pozwolić osobom, które zaczęły pracę w młodym wieku, przechodzić na wcześniejszą emeryturę. Krytycy zwracają jednak uwagę, że wcześniejsze przejście na emeryturę może oznaczać niższe świadczenia ze względu na mniejszy kapitał składkowy zgromadzony w ZUS oraz że finansowo rozwiązanie to może być obciążeniem dla państwa ze względu na koszty rzędu nawet około 14,5 mld zł rocznie.

Emerytury stażowe coraz bliżej. W Sejmie trwają prace nad nowymi przepisami. Kto może liczyć na wcześniejszą emeryturę? I od kiedy?

W Sejmie trwają prace nad dwoma projektami ustaw dotyczącymi emerytur stażowych, które mają umożliwić wcześniejsze przejście na emeryturę osobom z długim stażem pracy. Początkowo sprawozdanie z prac komisji miało być gotowe do końca lipca 2025 roku, ale na wniosek przewodniczącej, Katarzyny Ueberhan, termin ten wydłużono do końca października. Opóźnienie wynika z konieczności doprecyzowania przepisów i konsultacji z Ministerstwem Finansów oraz ZUS-em. Ostatecznie Sejm zaakceptował wniosek, co oznacza, że projekty będą ponownie omawiane na wrześniowym posiedzeniu.

Emerytury stażowe. Czym różnią się projekty?

Mimo że pierwsze czytanie odbyło się już w lutym 2024 roku, proces legislacyjny został wstrzymany. Presja społeczna jest jednak duża: związek "Solidarność" podkreśla, że ponad 900 tysięcy osób spełnia już warunek stażu i czeka na możliwość przejścia na emeryturę. Z kolei Lewica zwraca uwagę, że co roku około 65 tysięcy osób, głównie kobiet, osiąga wymagany staż przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Emerytury stażowe to propozycja, która pozwala przejść na emeryturę wcześniej, ale tylko po osiągnięciu odpowiedniego stażu pracy: 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Wysokość świadczenia byłaby niższa od klasycznej emerytury, ponieważ jest ona obliczana na podstawie zgromadzonego kapitału.Projekty różnią się w kilku kluczowych kwestiach:

  • Minimalne świadczenie: Projekt Lewicy zakłada wprowadzenie minimalnej emerytury stażowej, pod warunkiem, że zgromadzony kapitał wystarczy na co najmniej 10 lat wypłat. Projekt Solidarności nie przewiduje takiego progu.
  • Definicja stażu pracy: "Solidarność" rozszerza definicję stażu o okresy opieki nad dzieckiem oraz czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych, czego nie uwzględnia propozycja Lewicy.
  • Finansowanie: Lewica dopuszcza możliwość samodzielnego dopłacania składek po przejściu na emeryturę, podczas gdy "Solidarność" proponuje mechanizm zbliżony do świadczeń pomostowych, częściowo finansowany z budżetu państwa.

Prognozy i harmonogram wejścia w życie emerytur stażowych

ZUS szacuje, że na przygotowanie niezbędnych systemów informatycznych potrzeba co najmniej 12 miesięcy. W najbardziej optymistycznym scenariuszu, zakładającym uchwalenie ustawy pod koniec 2025 roku, wypłaty mogłyby ruszyć dopiero w styczniu 2027. Związek "Solidarność" uważa jednak ten termin za zbyt odległy i nalega na wejście przepisów w życie już od początku 2026 roku, proponując w początkowym okresie wypłatę świadczeń w formie zaliczek. Jeśli więc ustawy zostaną przyjęte, nowe przepisy mogą zacząć obowiązywać już od 2026 roku. Szacuje się, że w ciągu pierwszych trzech lat z nowych przepisów skorzystać może około 200 tysięcy osób, głównie pracujących fizycznie. ZUS wylicza, że przeciętna emerytura stażowa może być niższa od tradycyjnej o około 15 procent.

Emerytury stażowe a emerytury pomostowe

Warto mieć na uwadze, że emerytury stażowe różnią się od emerytur pomostowych, które też są formą świadczeń wcześniejszych dla osób wykonujących prace o szczególnym charakterze ("stażówki") i które mają wygasający charakter od 1 stycznia 2024 roku. Projekt emerytur stażowych przewiduje osobny system, co wywołuje dyskusje, czy jest sens wprowadzania obu.