Nowy worek na opakowania po mleku – zmiany w sposobie segregacji odpadów. Polacy będą musieli się dostosować?

Nowe zasady segregacji odpadów. Wszedł w życie system kaucyjny

Wielu Polaków może dzisiaj spotkać przykra niespodzianka przy sklepowej kasie. Od dziś obowiązuje bowiem nowy system kaucyjny. Za butelki i inne pojemniki zapłacimy dodatkową opłatę. Aby odzyskać pieniądze, trzeba będzie dostarczyć puste opakowania do specjalnych punktów zbiórki. Oznacza to, że już dzisiaj w sklepach pojawiły się już napoje w opakowaniach objętych systemem, oznaczonych wyraźnym symbolem kaucji i informacją o jej wysokości.

Warto zaznaczyć, że kaucja to osobna opłata i nie ma związku z rachunkami za wywóz odpadów, które ustala gmina – np. na podstawie zużycia wody, powierzchni lokalu lub w formie stałej stawki. System ma wspierać recykling i ponowne wykorzystanie opakowań.

Zmiany w sposobie segregacji odpadów. Kto odpowiada za wprowadzenie systemu kaucyjnego?

System kaucyjny w Polsce został wprowadzony ustawą z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw przez rząd Mateusza Morawieckiego. Pierwotnie miał wejść w życie 1 października 2025 r., jednak ostatecznie termin przesunięto o kilka miesięcy. Według opinii ekspertów - jest to cały czas za wcześnie.

Zmiany w sposobie segregacji odpadów. Polska dołącza do grona krajów z systemem kaucyjnym

System kaucyjny od lat działa w wielu państwach Europy. Pionierem była Szwecja (1984 r.), później wprowadziły go m.in. Norwegia (1999 r.) i Dania (2002 r.). W Niemczech automaty kaucyjne są dziś standardem. Polska będzie drugim co do wielkości krajem w UE, który wdroży takie rozwiązanie.

Opłaty za plastikowe butelki, puszki oraz szklane butelki. Jaka wysokość kaucji?

Wysokość kaucji zależy od rodzaju opakowania:

• 0,50 zł – plastikowe butelki PET do 3 litrów,
• 0,50 zł – puszki metalowe,
• 1,00 zł – butelki szklane jednorazowe do 1,5 litra (od 1 stycznia 2026 r.).

Część sklepów i automatów może proponować zwrot kaucji w formie bonu na zakupy. Konsument ma jednak zawsze prawo zażądać gotówki. Sklep nie może zmusić klienta do przyjęcia bonu zamiast pieniędzy. Jeśli automat wydrukuje bon, można go wykorzystać na zakupy albo wymienić przy kasie.

Zmiany w sposobie segregacji odpadów. Jak rozpoznać opakowania objęte systemem kaucyjnym?

Opakowania będą oznaczane wyraźnym symbolem systemu kaucyjnego oraz informacją o wysokości opłaty:

Producenci mają czas do 31 grudnia 2025 r., aby wprowadzić nowe etykiety. Do tego momentu:

• za butelki i puszki bez oznaczenia nie zapłacimy kaucji,
• nie otrzymamy też za nie zwrotu pieniędzy.

Dlatego warto zwracać uwagę na etykiety, aby uniknąć niepotrzebnych wizyt w punktach zbiórki.

Nowe zasady segregacji odpadów. Gdzie oddać butelki i puszki?

Aby odzyskać kaucję, opakowania trzeba oddać osobiście. Punktami zbiórki będą:

• wszystkie sklepy powyżej 200 m², sprzedające napoje w opakowaniach objętych systemem,
• mniejsze sklepy oferujące napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku (np. piwo),
• inne sklepy, które dobrowolnie przystąpią do systemu,
• automaty kaucyjne (także poza sklepami),
• wyznaczone punkty zbiórki.

Nie będzie jednego operatora systemu – działać będzie aż 7 firm:

• ZWROTKA S.A.,
• POLKA S.A.,
• OK Operator Kaucyjny S.A.,
• EKO-Operator S.A.,
• RESELEKT S.A.,
• KAUCJA.PL – Krajowy System Kaucyjny S.A.,
• Polski System Kaucyjny S.A.

Różni operatorzy oznaczają jednak odmienne zasady obsługi i inne typy automatów, co może stanowić pewne utrudnienie – zwłaszcza dla seniorów.

Opakowania po mleku – kolejne zmiany w segregacji odpadów?

Czy opakowania po mleku dołączą do systemu kaucyjnego? Minister klimatu Paulina Hennig-Kloska nie wyklucza takiej możliwości:

„Zobaczymy, czas pokaże, czy zdecydujemy się włączyć je do systemu. Jeżeli on już ruszy, sprawdzi się i będzie dobrze zorganizowany. Na ten moment nie mamy ostatecznej odpowiedzi na to pytanie” – mówiła podczas debaty sejmowej.

Początkowo opakowania po mleku i produktach mlecznych były objęte systemem, jednak pod koniec 2024 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wyłączyło je z tego obowiązku.

Podstawa prawna:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP),

Tekst jednolity ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,

Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw,

Ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw,

Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań,

Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 24 grudnia 2024 zmieniające rozporządzenie w sprawie stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań,

Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 8 lipca 2024 r. w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym,