MZ: Szpitale szykują 75 łóżek na 10 tys. mieszkańców na wypadek wojny – procedury i plany ewakuacji

W nocy z 9 na 10 września 2025 r. doszło do wtargnięcia rosyjskich dronów nad terytorium Polski, a MSWiA potwierdziło incydenty i działania obronne. W doniesieniach przewijała się liczba 19–21 maszyn, część została zestrzelona przez lotnictwo Polski i sojuszników. Dla jednych to „test NATO”, dla innych - kolejny etap wojny psychologicznej. Niezależnie od interpretacji, pytanie jest praktyczne: jak, krok po kroku, zadziała medycyna.

Kto ma pierwszeństwo pomocy? Segregacja medyczna i łóżka dla służb - zobacz zasady

W systemie kryzysowym pierwszeństwo nie jest kwestią uznaniowości, tylko procedur. Zasada numer jeden: triage - szybka segregacja medyczna na miejscu zdarzenia i w punktach przyjęć, by ratować jak najwięcej osób. Zasada numer dwa: zadania z góry przypisane organom, które mogą natychmiast uruchomić zasoby (wojewoda, MZ, MON, GIS). Zasada numer trzy: wydzielone łóżka dla służb mundurowych (żołnierze, funkcjonariusze, także personel sojuszniczy). To nie „preferencje”, ale efekt zaplanowanej ochrony zdolności obronnych.

Dopowiedzenie, które warto mieć z tyłu głowy: te plany i wytyczne - od decyzji wojewody aż po operacyjne rozdzielniki - są dokumentami prawnie chronionymi. Publicznie widzimy ramy i liczby; szczegóły wykonawcze, łącznie z mapami rozmieszczeń, pozostają niejawne, by nie pomagać agresorowi.

Najważniejsze pytania o odpowiedzi (FAQ):

1. Czy wszyscy ranni trafią do szpitala „A”? Nie, triage kieruje do najbliższej adekwatnej placówki lub do zastępczych miejsc szpitalnych.
2. Czy służby mają „priorytet nad cywilami”? Wydzielone łóżka dla służb istnieją, ale nie blokują udzielania pomocy cywilom; celem jest utrzymanie ciągłości obrony i maksymalizacja uratowanych.

Ile łóżek musi zapewnić każde województwo? Konkretne wskaźniki i progi

To jest fundament: każde województwo planuje co najmniej 75 łóżek szpitalnych na 10 tys. mieszkańców. Ten wskaźnik może być zwiększony decyzją wojewody (po analizach zagrożeń) albo ministra zdrowia w uzgodnieniu z MON. Priorytetem jest „wyciśnięcie” maksimum z oddziałów zabiegowych, które w warunkach wojennych niosą ciężar chirurgii urazowej. Jeśli w danym regionie nie da się osiągnąć zakładanej liczby łóżek w tradycyjnych szpitalach, przepisy pozwalają wliczyć łóżka z innych zakładów udzielających stacjonarnych i całodobowych świadczeń (innych niż szpitalne).

Jak to policzyć u siebie (przykład metody):

• Weź liczbę mieszkańców województwa z GUS (np. 2 000 000).
• Podziel przez 10 000 → 200 „dziesięciotysięcy”.
• Pomnóż: 200 × 75 = 15 000 łóżek szpitalnych (min.).
• Dla szpitali polowych (patrz sekcja niżej): 200 × 50 = 10 000 miejsc zastępczych (min.). To są progi planistyczne; realny przydział łóżek może być wyższy, jeśli wojewoda uzna to za konieczne.

Tabela: jak liczyć minima łóżkowe dla regionu (schemat wyliczeń)

Źródło wskaźników: rozporządzenie RM z 27.10.2023 r. (Dz.U. 2023 poz. 2482): §8 ust. 2 (łóżka 75/10 tys.), §11 ust. 2 (ZMS 50/10 tys.), §14 ust. 2 (+10% ZRM), §16 ust. 1 (+100% krwi).

Gdzie staną szpitale polowe? Hale, szkoły, obiekty sportowe: plan miejsca i funkcji

Drugi filar systemu to zastępcze miejsca szpitalne (ZMS): co najmniej 50 na 10 tys. mieszkańców województwa. Powstają w zespołach ZMS, najpierw w obiektach użyteczności publicznej, gdzie „z marszu” da się je zaadaptować (hale sportowe, szkoły, centra wystawiennicze). Każdy zespół musi mieć obszar segregacji, punkt rejestracji i przyjęć, punkt udzielania świadczeń oraz pomieszczenia dla chorych. Tu kierowani są m.in. poszkodowani niewymagający przyjęcia do szpitala, czekający na transport lub po zabiegach, którym można kontynuować leczenie poza pełnoprofilowym oddziałem. W ZMS przewidziano także leczenie objawowe i pielęgnację w stanach terminalnych.

Kto to organizuje? Wojewoda wskazuje liczbę, wielkość i lokalizację zespołów ZMS, a właściwy samorząd odpowiada za przygotowanie i funkcjonowanie (wspólnie z wyznaczonym podmiotem leczniczym).

Co musi "zagrać"?

• dostęp do wody i energii + zasilanie awaryjne,
• sprzęt medyczny, wyroby, produkty lecznicze,
• łączność, odpady medyczne, pralnie, środki higieny,
• procedury dokumentacji medycznej i ewakuacji.

Jak przebiega ewakuacja pacjentów? Od SOR i triage po pociąg medyczny

Ewakuacja to nie jeden telefon, tylko z góry opisany w planie szpitalnym rozdział: kogo, czym, w jakiej kolejności i dokąd ewakuujemy. Ewakuacja w planie szpitalnym obejmuje pacjentów, personel, wyposażenie i sprzęt medyczny (§10). W planach ZMS dodatkowo określa się sposób i zakres prowadzenia dokumentacji medycznej (§12).

W praktyce to warstwowy transport: Zespoły Ratownictwa Medycznego (ZRM), lotnicze zespoły LPR, transport sanitarny, a - jeśli zajdzie potrzeba - również wojskowe pojazdy czteronoszowe. Resort zdrowia przewidział nawet możliwość ponownej aktywacji pociągu medycznego, sprawdzonego w pierwszej fazie wojny w Ukrainie. To rozwiązanie „długiego zasięgu” dla dużej liczby pacjentów - gdy czas staje się czynnikiem krytycznym, a drogi są przeciążone.

Najważniejsze pytania o odpowiedzi (FAQ):

1. Kto wydaje rozkaz ewakuacji? Działania uruchamia wojewoda i właściwe organy według planów, które - uwaga - są niejawne.
2. Czy bliscy pojadą z pacjentem? Priorytetem jest ciągłość leczenia, nie standardowe zasady odwiedzin. Decydują możliwości transportowe i bezpieczeństwo.

Ratownictwo medyczne i LPR: +10% karetek, dłuższe dyżury, rezerwowe dyspozytornie

Wojna mnoży zdarzenia jednostkowe i masowe. Dlatego rozporządzenie nakazuje zwiększyć liczbę ZRM co najmniej o 10% ponad liczbę wynikającą z umów w „czasie pokoju”. W planach wojewódzkich uwzględnia się istniejące zespoły z planów PRM i dodatkowe, a dopiero potem „inne zasoby” dysponentów. Do tego dochodzi lotnicze ratownictwo: minister zdrowia może zwiększyć liczbę bazujących zespołów i wydłużyć czas gotowości - a dysponent (LPR) musi zapewnić personel, paliwo, sprzęt, łączność i zasilanie awaryjne.

Co się dzieje, gdy padnie dyspozytornia? Ministerstwo przygotowało scenariusz „trzeciej linii zastępowalności dyspozytorni medycznych” - to de facto ostatni bezpiecznik zapewniający odbieranie wezwań i dysponowanie zespołów mimo awarii pierwotnej i zapasowej dyspozytorni.

Jakie zaplecze musi mieć dysponent ZRM/LPR?

• transport sanitarny (kołowy/lotniczy),
• łączność i systemy meldunkowe,
• sprzęt medyczny, leki, wyroby,
• paliwo, zasilanie awaryjne,
• procedury odpadów medycznych i inne zabezpieczenia operacyjne.

Personel: chirurgia, anestezja, pielęgniarstwo - kto pracuje i kogo można skierować decyzją

Plany muszą wskazywać konkretny personel (zawody, specjalizacje, wymiar), z dodatkowym wyszczególnieniem chirurgów. Co ważne: nie uwzględnia się osób z przydziałami mobilizacyjnymi, a w razie niedoborów możliwe jest skierowanie do pracy decyzją - przez wojewodę (w swoim województwie) albo ministra zdrowia (do pracy w innym województwie). To zabezpiecza „wąskie gardła”, ale też stawia pytania o logistykę zakwaterowania i opiekę nad rodzinami personelu - kwestie rozwiązywane operacyjnie w ramach działań kryzysowych.

Najważniejsze pytania o odpowiedzi (FAQ):

1. Czy studentów można włączyć od razu? Plany mówią przede wszystkim o personelu medycznym; szczegółowe decyzje należą do organów dowodzenia i kierowników podmiotów.
2. Co z pracownikami z orzeczeniem o wyłączeniu z czynnej służby wojskowej? Te informacje są ewidencjonowane w planach, by nie dublować zadań.

Krew i rezerwy: co najmniej +100% krwi, RARS uzupełnia sprzęt i leki

W warunkach wojennych krew staje się walutą życia. Regionalne centra krwiodawstwa i krwiolecznictwa muszązwiększyć co najmniej o 100% pobór, preparatykę, przechowywanie i wydawanie krwi oraz produktów krwiopochodnych. Całość koordynuje NCK, które opracowuje instrukcje i nadzoruje plany, aktualizowane co roku. Dodatkowo MON może wnioskować o utrzymywanie zapasów określonych składników.

Równolegle wchodzi Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych, która uzupełnia sprzęt, leki, środki ochrony. To bufory, które przy właściwym wniosku (MSWiA) można uruchomić i odtworzyć.

Wyjątki i wykluczenia: które szpitale nie podlegają temu rozporządzeniu?

Warto wiedzieć: rozporządzenie nie dotyczy podmiotów utworzonych lub nadzorowanych przez MON (z wyjątkiem wybranych zadań), MSWiA, Ministra Sprawiedliwości, ABW, SKW, SWW. Te resorty mają własne regulacje i kanały decyzyjne; system cywilny z nimi współdziała, ale nie zarządza ich zasobami.

Kto koordynuje? Wojewoda, MZ, MON, GIS — mechanizm decyzji i (konieczna) tajność

Jeżeli miałaby istnieć jedna „centralka”, byłby nią wojewoda: to on organizuje, nakłada, kontroluje i nadzoruje zadania (szpitale, ZMS, PRM) na swoim terenie. Przy krwi rolę centralną ma NCK, przy sanepidzie - GIS i wojewodowie. Minister zdrowia zatwierdza plany na poziomie województw i LPR, a MON w porozumieniu z MSWiA i ABW określa potrzeby służb mundurowych i przekazuje je wojewodom. Plany i wytyczne są tajne (tajemnica prawnie chroniona); widzimy jednak ramy i procedury, które tu przytaczamy.

Najważniejsze pytania o odpowiedzi (FAQ):

1. Kto uruchamia szpitale polowe? Wojewoda w uzgodnieniu z samorządami i wyznaczonymi podmiotami leczniczymi.
2. Czy można „przenosić” łóżka między regionami? Tak, logistyka międzywojewódzka wynika z planów i bieżących decyzji MZ/wojewodów.

Oś czasu i terminy: aktualizacje, zestawienia, zatwierdzenia

Planowanie nie jest jednorazowe. W system wbudowano coroczne aktualizacje i „pętle zwrotne”:

• Do 31 marca - aktualizacja planów (szpitale, ZMS, PRM, RCKiK, sanepid).
• Do 30 kwietnia / 30 maja / 30 czerwca - przekazanie informacji do właściwych organów (różnie dla różnych planów).
• Wojewoda zbiera plany i przesyła do MZ, które tworzy krajowe zestawienie; wyciągi trafiają do przedstawicieli resortowych (MON/MSWiA/ABW).

Dzięki temu, w teorii i w praktyce, mamy ruchomy obraz gotowości, zamiast archiwalnej fotografii.

Podatność systemu na „czarne łabędzie”: kilka słów o łączności

Jeśli coś zawodzi jako pierwsze, to zwykle łączność. Dlatego w planach szpitalnych i u dysponentów ZRM/LPR łączność ma status elementu krytycznego - wraz z zasilaniem awaryjnym i paliwem. Gdy telefony milkną, „ciągną” linie radiowe i systemy rezerwowe. Dyspozytornie mają swoje „bliźniaki” - a gdy zawiedzie i to, uruchamia się trzecią linię zastępowalności. W logice wojny nie liczy się, czy „kiedyś dzwoniło” - liczy się czy zadzwoni w najgorszej godzinie.

Sanepid na wojnie: epidemie, skażenia, nadzór na granicach

Państwowa Inspekcja Sanitarna ma swoje „ścieżki bojowe”: zwiększona gotowość do nadzoru sanitarno-epidemiologicznego i higieny środowiska, a na granicach - do pracy granicznych stacji. Plany tworzą powiatowi, wojewódzcy i graniczni inspektorzy, z pełnym zapleczem (wyposażenie, energia, łączność, odpady) i coroczną aktualizacją. Nad sanepidem „parasolem” jest GIS oraz wojewodowie. W kryzysie to właśnie sanepid tłumaczy zagrożenie z „niewidzialnego” na mierzalne i wydaje decyzje, które zamykają lub otwierają drzwi.

FAQ: krótkie odpowiedzi na najczęstsze pytania

• Czy w każdej gminie będzie szpital polowy? Nie, lokalizacje ZMS wyznacza wojewoda (w porozumieniu z samorządami) - w miejscach dających się szybko zaadaptować.
• Kto decyduje o przekierowaniu karetek do innego regionu? To decyzje operacyjne zgodne z planami PRM i poleceniami wojewody oraz ministra zdrowia, bilansowane w skali kraju.
• Czy pacjenci leczeni onkologicznie będą przerywać terapię? Plany mają utrzymać ciągłość świadczeń, ale w szczycie obciążenia priorytetem są stany nagłe; szczegóły ustala dany region.
• Czy można ujawnić adresy szpitali polowych? Nie, plany i wytyczne są prawnie chronione (tajemnica).
• Kto odpowiada za krew?NCK koordynuje i zatwierdza plany, RCKiK wykonują, a MON może wnioskować o dodatkowe zapasy.
• Czy będą dyżury lotnicze dłuższe niż dziś? Tak, minister zdrowia może wydłużyć gotowość LPR i zwiększyć liczbę zespołów.

Źródła i podstawa prawna

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 października 2023 r. w sprawie przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa (Dz.U. 2023 poz. 2482)
• Komunikat MSWiA (10.09.2025) i wybrane publikacje prasy polskiej i zagranicznej z 14–15.09.2025 r. (naruszenia dronów).