Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
- Dodatkowy urlop dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami
- Jakie urlopy przysługują obecnie rodzicom dzieci z niepełnosprawnością?
- 10 dni dodatkowego urlopu. Dlaczego ta zmiana ma znaczenie systemowe?
- Co dalej z petycją o dodatkowy urlop? Prace w Komisji Sejmowej
- Perspektywa ekspercka: zmiany potrzebne, ale kosztowne
Autorzy obywatelskiej petycji z maja 2025 roku (sygn. BKSP-155-X-548/25) domagają się nowelizacji Kodeksu pracy w zakresie art. 154. W ocenie wnioskodawców, rodzice i opiekunowie osób z niepełnosprawnością są obecnie zrównani z innymi pracownikami, mimo że ich życie to często logistyka między etatową pracą, lekarzami, rehabilitacją i szkołą specjalną. Proponowane zmiany mają zapewnić większe wsparcie systemowe i zrównoważyć obowiązki zawodowe i opiekuńcze.
Dodatkowy urlop dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami
Zgodnie z treścią petycji z 2025 roku, obecne przepisy dotyczące urlopu wypoczynkowego nie uwzględniają dodatkowych obciążeń, jakie ponoszą rodzice dzieci z niepełnosprawnością. Obowiązujące prawo przyznaje 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego rocznie, zależnie od stażu pracy, każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę (art. 154 Kodeksu pracy – tekst jednolity Dz.U. 2025 poz. 277).
Autorzy petycji proponują wprowadzenie dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla osób pracujących zawodowo i jednocześnie sprawujących opiekę nad osobą z orzeczoną niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub głębokim – zwłaszcza dzieckiem. Miałby on mieć stały wymiar – niezależny od stażu pracy – i być przyznawany co roku.
W uzasadnieniu podano, że obecnie wielu opiekunów musi wykorzystywać cały dostępny urlop na opiekę nad dzieckiem: rehabilitację, wizyty lekarskie, pobyty w szpitalu czy turnusy terapeutyczne. Odpoczynek dla samego opiekuna staje się wtedy fikcją.
Jakie urlopy przysługują obecnie rodzicom dzieci z niepełnosprawnością?
Obowiązujące przepisy przewidują kilka form wsparcia dla pracujących rodziców i opiekunów. Są to m.in.:
Urlop opiekuńczy – 5 dni rocznie
Od 2023 r. pracownik może skorzystać z 5 dni bezpłatnego urlopu opiekuńczego na członka rodziny (dziecko, małżonek, rodzic lub osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym), na podstawie art. 173(1) Kodeksu pracy.
Dwa dni płatnej opieki nad dzieckiem
Rodzic dziecka do lat 14 ma prawo do 2 dni (lub 16 godzin) płatnego urlopu opiekuńczego rocznie (art. 188 Kodeksu pracy). Można go wykorzystać np. na wizyty u lekarzy czy dni wolne podczas pogorszenia stanu zdrowia.
Zwolnienie z pracy na czas rehabilitacji
Jeśli dziecko wymaga rehabilitacji lub specjalistycznej terapii, możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia lekarskiego (tzw. ZLA) i pobieranie zasiłku opiekuńczego z ZUS – nawet do 60 dni rocznie, jeśli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności (na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej – tekst ujednolicony).
Elastyczny czas pracy i telepraca
Zgodnie z art. 142–143 Kodeksu pracy, rodzic dziecka z niepełnosprawnością może wnioskować o elastyczny czas pracy, system skróconego tygodnia pracy lub pracę zdalną, jeśli spełnione są warunki techniczne i organizacyjne.
10 dni dodatkowego urlopu. Dlaczego ta zmiana ma znaczenie systemowe?
Według danych GUS, w Polsce żyje ponad 210 tys. dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością, a większość z nich jest wychowywana w domu przez pracujących rodziców. Liczba dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju wzrosła z 38 tys. w 2015 r. do ponad 63 tys. w 2024 r. Liczba dzieci z orzeczeniem o znacznym lub głębokim stopniu niepełnosprawności szacowana jest na około 89 000.
Rodzice często pracują na etatach, a jednocześnie pełnią funkcję opiekunów medycznych, logistyków i terapeutów. Brak dodatkowego urlopu wypoczynkowego prowadzi do chronicznego zmęczenia, wypalenia, a niekiedy do rezygnacji z pracy. Tymczasem rząd zachęca do aktywizacji zawodowej opiekunów – i to jest wyraźna luka systemowa.
Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie zwracał natomiast uwagę na niedobory systemowe – m.in. przetwarzanie danych wrażliwych dzieci w procedurze wniosku o dodatkowy urlop wychowawczy – ale nie rekomendował formalnie urlopu regeneracyjnego dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością
Co dalej z petycją o dodatkowy urlop? Prace w Komisji Sejmowej
Petycja została skierowana do Komisji do Spraw Petycji, która zdecyduje o dalszym procedowaniu. Komisja może:
- przekazać ją właściwym ministerstwom do zaopiniowania,
- skierować projekt zmian do prac legislacyjnych,
- lub uznać ją za bezzasadną.
Nie wiadomo jeszcze, kiedy zapadnie decyzja. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że proces rozpatrywania petycji może potrwać kilka miesięcy, chyba że projekt zyska wsparcie rządu lub klubów parlamentarnych.
Perspektywa ekspercka: zmiany potrzebne, ale kosztowne
Eksperci ds. prawa pracy i polityki rodzinnej są zgodni: wprowadzenie dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla tej grupy jest zasadne – zwłaszcza jeśli opiekunowie jednocześnie pracują zawodowo. Wskazuje się jednak na potencjalne koszty dla pracodawców oraz konieczność ustalenia, kto pokryje wynagrodzenie za dodatkowe dni wolne.
Jedną z propozycji może być finansowanie z Funduszu Pracy lub Funduszu Solidarnościowego, który już dziś wspiera opiekunów osób zależnych. Taki model zastosowano w przypadku dodatku pielęgnacyjnego czy świadczenia wspierającego.
