Polska tak zdecentralizowana jak Skandynawia

W 2010 r. wydatki sektora rządowego odpowiadały za 50,6 proc. PKB Unii Europejskiej, informuje Eurostat w piątkowym raporcie.

W strukturze wydatków rządowych UE największy udział miały wydatki administracji centralnej poszczególnych państw, które odpowiadały za 38,5 proc. wydatków rządowych ogółem. Na drugiej pozycji znalazły się fundusze pomocy społecznej 31,5 proc., na trzeciej wydatki samorządów lokalnych 24,3 proc., zaś wydatki władz regionalnych stanowią 5,7 proc. całkowitych wydatków rządowych.

W Europie, w zależności od kraju struktura wydatków rządowych wykazuje wiele istotnych różnic. Część z nich wynika ze sposobu zbierania i publikowania danych statystycznych. Po pierwsze w pięciu państwach: Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii i Belgii, istnieje szczebel regionalny administracji związany z federacyjną formą państwowości. Z kolei na Malcie, w Wielkiej Brytanii i Norwegii w statystykach nie wyróżnia się pomocy społecznej spośród wydatków administracji centralnej.

Polska lokalna,

Z danych Eurostatu na temat wydatków samorządów lokalnych można wnioskować o stopniu decentralizacji administracji. Okazuje się, że w tym zestawieniu Polska plasuje się na zaskakująco wysokiej pozycji. Udział samorządów w strukturze wydatków rządowych wynosi w Polsce 33 proc. – tyle samo co w Norwegii. Spośród analizowanych państw Polskę wyprzedzają tylko Dania (63 proc.), Szwecja (48 proc.) i Finlandia (40 proc.).

Większy udział wydatków samorządów lokalnych informuje o wdrażaniu w życie zasady pomocniczości, czyli rozwiązywania problemów na najniższym możliwym szczeblu. Zasada pomocniczości stanowiła jeden z fundamentów Traktatu o Unii Europejskiej. Zasada pomocniczości jest również jednym z kluczowych elementów katolickiej nauki społecznej, a Polska wpisała ją do konstytucji. Może dlatego tak dobrze wypadamy na tle innych państw Europy.

Z drugiej strony nie można zapomnieć o uwarunkowaniach geograficznych. Stosunkowo najmniej pieniędzy wydają samorządy lokalne na Malcie, nie oznacza to jednak, że na tej niewielkiej wyspie władza jest wyobcowana od problemów obywateli. Najmniejszym odsetkiem wydatków administracji centralnej charakteryzują się państwa o strukturze federalnej. Rządy szwajcarskich kantonów i niemieckich krajów związkowych przejmują na siebie także zadania wykonywane w Polsce przez samorządy.

Francja solidarna,

W pięciu państwach Europy wydatki na pomoc społeczną przekraczają 40 proc. wydatków rządowych. Liderem jest Francja przed Grecją, Niemcami i Luksemburgiem. Dziwi niski udział pomocy społecznej w wydatkach państw skandynawskich. Być może wynika ona z odmiennej klasyfikacji wydatków przez rządy poszczególnych państw.

>>> Czytaj też: Struktura wydatków socjalnych w UE: Polska wydaje najwięcej na renty i emerytury

A Bułgaria biedna

Opisując dane procentowe należy pamiętać, że dotyczą one innych sum pieniędzy. Wydatki rządowe państw bardzo różnią się co do wielkości. W przeliczeniu na mieszkańca najwięcej wydaje administracja w Norwegii – ponad 14,5 tys. euro. Najmniejsze wydatki rządowe przypadają na Bułgara, zaledwie 813 euro.

W Polsce wydatki rządowe na mieszkańca są 8,3 razy mniejsze niż w Norwegii. Dla polskich samorządów oznacza to, że przy takim samym udziale procentowym są jednak ponad ośmiokrotnie biedniejsze od norweskich. Nawet najpełniejsza realizacja zasady samorządności nie wyrówna różnic w bogactwie narodów oraz nie zastąpi złóż ropy na Morzu Północnym.