Zmienna lista obaw

Mapa ryzyka Polaków powstaje na postawie badań, których pierwsza edycja została przeprowadzona w lutym 2020 r. tuż przed wprowadzeniem w Polsce lockdownu. Druga została zrealizowana w lutym 2021 r., zaś trzecia w lutym 2022 r.

– Naszym zamiarem było sprawdzenie, czego obawiają się Polacy oraz jak na te obawy odpowiadają ubezpieczania – tłumaczy Agnieszka Durska, rzecznik prasowy PIU i dodaje, że zaczęło się od przeprowadzenia wywiadów z ekspertami rynku. Na podstawie udzielonych przez nich informacji zostało identyfikowanych 40 zjawisk, które mogą się wydarzyć w życiu. Następnie zapytano o nie Polaków.

– Pierwsze badanie przeprowadziliśmy w lutym 2020 r. Uznaliśmy jednak, że pandemia może zmienić nasze postrzeganie obaw. Postanowiliśmy powtórzyć je po zniesieniu restrykcji, dokładnie na tej samej próbie i takim samym zestawie pytań. Nie sądziliśmy wtedy, że potrwa to tak długo, powtórne badanie i publikację wszystkich wyników odłożyliśmy na za rok – opowiada Agnieszka Durska.

Pierwsza Mapa ryzyka Polaków powstała więc w dwóch falach badań. Kolejne badanie obaw Polaków odbyło się w lutym 2022 r. – już po doświadczeniach pandemicznych, na samym początku wojny w Ukrainie i w czasie, gdy przez Polskę przetaczały się huragany. Obawy związane z tymi zjawiskami znalazły odzwierciedlenie w wynikach zaprezentowanych w raporcie „Wpływ ubezpieczeń na polską gospodarkę i społeczeństwo. Jak ubezpieczenia pomagają Polakom?”, które zostały przygotowane wraz z firmą doradczą Milliman.

W najnowszej edycji Mapy ryzyka Polaków widać przetasowania. Na pierwszym miejscu głównych lęków znalazł się bowiem silny wiatr i huragan, które w poprzednim badaniu zamykały pierwszą dziesiątkę obaw. Zastąpiły one na tej pozycji śmierć najbliższej osoby. Przyczyny tego stanu należy upatrywać w odwołaniu, w ubiegłym roku, stanu epidemii wprowadzonego w związku z COVID-19 i powrocie placówek medycznych do normalnej pracy.

Jednocześnie w ostatnich latach przybierają na sile ekstremalne zjawiska pogodowe, w tym intensywne opady deszczu, huragany czy susze, które powodują ogromne zniszczenia i straty. Według szacunków Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB), co roku są one już liczone na poziomie od 0,1 do 0,4 proc. PKB. W podsumowaniu wyników rynku ubezpieczeniowego po III kwartałach 2022 r. wichury, do których doszło jedynie w lutym ubiegłego roku, przełożyły się na wzrost wypłat odszkodowań o ponad 30 proc.

Zmiana na liście najważniejszych obaw dowodzi tym samym coraz większej świadomości Polaków na temat postępujących zmian klimatu oraz ich wpływu na codzienne życie. Dowodzi też, że za coraz bardziej prawdopodobne uznają zagrożenia z nimi związane. Jak wynika z badania, poza silnym wiatrem i huraganami, mogą być one powodem ograniczonego dostępu do wody, żywności, wystąpienia suszy oraz ocieplenia klimatu, które zresztą znalazło się również wysoko na liście największych obaw.

Podobnie jak w latach poprzednich, obawy Polaków są związane także ze zdrowiem i życiem własnym oraz bliskich, wystąpieniem nowotworu, utratą sprawności. Choć Polacy wciąż oceniają wysoko ryzyko z tym związane, to niżej szacują prawdopodobieństwo jego wystąpienia w swoim życiu. Respondenci wymieniają również wśród głównych lęków brak pieniędzy na leczenie czy życie na emeryturze.

Eksperci zauważają, że mimo iż stan epidemii COVID-19 został zniesiony, to nadal mamy do odrobienia dług zdrowotny, który powstał w związku z jej wystąpieniem.

Lęk finansowy może być natomiast pochodną nasilających się w ostatnim czasie informacji o stawkach przyszłych emerytur. Usłyszeć można wręcz, że te obecne, choć uważane powszechnie za niskie, są i tak wysokie, w stosunku do tego, co otrzymają osoby, które przejdą na emeryturę za 20–30 lat. To efekt malejącej liczby pracujących osób, przy jednoczesnym wzroście liczby emerytów oraz wydłużania się życia na emeryturze. Do tego prawdopodobieństwo osiągnięcia wieku emerytalnego z każdym rokiem rośnie, w związku z wydłużającą się średnią długością życia.

Warto dodać, że w najnowszym badaniu Mapy ryzyka Polaków wysoko, bo na siódmej pozycji, znalazł się konflikt zbrojny. To efekt ataku zbrojnego Rosji na Ukrainę. Nie bez znaczenia jest przeciąganie się konfliktu oraz eskalacja działań, których skutki zaczynają powoli odczuwać także mieszkańcy Polski.

W pierwszej dziesiątce największych obaw, podobnie jak w poprzedniej edycji badania, znalazł się też wypadek samochodowy. Rozwój motoryzacji, coraz większy ruch na drogach powodują, że Polacy mają obawy o swoje bezpieczeństwo.

Drugą dziesiątkę obaw otwierają te związane z brakiem dostępu do opieki medycznej czy pieniędzy na podstawowe potrzeby. Polacy wciąż też czują strach przed kradzieżą pieniędzy przez internet, włamaniem do mieszkania, kradzieżą tożsamości, samochodu, utratą pracy, brakiem środków na spłatę zobowiązań kredytowych czy atakiem terrorystycznym. Gwałtownemu rozwojowi internetu rzeczy, przetwarzania w chmurze dużych zbiorów danych i cyfryzacji przemysłu, z czym mamy do czynienia, towarzyszy coraz większe narażenie na cyberataki. Z kolei wysoka inflacja, podwyżki cen energii, żywności czy ogólnie rosnące koszty życia sprawiają, że w portfelach Polaków zostaje coraz mniej pieniędzy na regulowanie zaciągniętych zobowiązania. Pojawia się też strach o stabilność zatrudnienia, w związku z nasilającym się spowolnieniem gospodarczym.

Niezmiennie cztery ostatnie miejsca w rankingu obaw zajmują uzależnienie najbliższej osoby, katastrofa lotnicza, rozwód lub rozstanie z partnerem oraz konieczność zmiany miejsca zamieszkania. Warto jednak zwrócić uwagę na większy wskaźnik ryzyka.

Zdaniem ekspertów uświadomienie sobie tego, jak realne jest jego wystąpienie, niesie za sobą korzyści. Skłania bowiem do szukania rozwiązania, które nie tylko zabezpieczy przed jego ewentualnym wystąpieniem, ale też pomoże uporać się ze skutkami i problemami, jakie wystąpią, jeśli do niego ostatecznie dojdzie. Bo, jak mówią eksperci, do obaw warto podchodzić racjonalnie.

– Rolą ubezpieczeń jest złagodzenie skutków finansowych przykrych zdarzeń. Świadomość tego, co może się wydarzyć, jest więc bardzo ważna. Jeszcze ważniejsze jest pokazanie Polakom, że większość skutków złych zdarzeń, których się obawiają, można ubezpieczyć – tłumaczy Agnieszka Durska i dodaje, że Mapa ryzyka Polaków buduje więc potrzebną nam wszystkim narrację – opowieść o ubezpieczeniach, obawach i ryzyku, które są nieodłącznie ze sobą powiązane, uczy zarządzania ryzykiem – pełni więc istotną funkcję edukacyjną.

– Edukacja finansowa w Polsce jest niezwykle potrzebna – co potwierdzają też działania Ministerstwa Finansów czy szerzej Rady Edukacji Finansowej – zaznacza.

Mapa ryzyka Polaków uświadamia jednocześnie, że większość obaw można ubezpieczyć. Stworzenie poduszki finansowej na wypadek złych zdarzeń to dziś konieczność. Bez ubezpieczeń byłoby to bardzo trudne lub wręcz niewykonalne.

– Polacy nie mają oszczędności, które pozwoliłyby im szybko stanąć na nogi w razie negatywnych zdarzeń (choroby, śmierci, wypadku, utarty majątku). Już wydatek rzędu kilku tysięcy złotych np. na naprawę auta po prostej stłuczce może być dla nas problemem. Dlatego pokazywanie roli ubezpieczeń poprzez pryzmat zarządzania obawami, ukazywanie, jaką rolę ogrywają ubezpieczenia w życiu społecznym i gospodarczym, jest kluczowe. W naszych raportach wiele jest przykładów, które doskonale obrazują skalę pomocy w zestawieniu z relatywnie niewielkimi kwotami, które na ubezpieczenia wydajemy – podkreśla Agnieszka Durska.

partner