- Podatek od zysków kapitałowych (tzw. „Podatek Belki”). Kto jest odpowiedzialny za zamach na oszczędności Polaków?
- Podatek Belki – jaka jest aktualna stawka i podstawa opodatkowania?
- RPO do Ministra Finansów: podatek Belki „karą za oszczędzanie”
- Podatek Belki próbowała znieść Konfederacja – jednak bezskutecznie
- Jest rządowy projekt „likwidacji” podatku Belki
Podatek od zysków kapitałowych (tzw. „Podatek Belki”). Kto jest odpowiedzialny za zamach na oszczędności Polaków?
Podatek od zysków kapitałowych, potocznie zwany „podatkiem Belki”, został wprowadzony w 2002 r. przez rząd Leszka Millera (SLD). Pierwotnie miało to być tymczasowe rozwiązanie, po to, żeby zwiększyć wpływy budżetowe z tytułu PIT w odpowiedzi na trudną sytuację finansową państwa w latach 2001–2002. Początkowo podatek ten miał formę 20-procentowego zryczałtowanego podatku od przychodów (odsetek i innych zysków kapitałowych) z rachunków bankowych i innych form oszczędzania czy inwestowania środków pieniężnych. Do jego wprowadzenia odsetki od lokat i rachunków bankowych były zwolnione z podatku – z wyjątkiem kont związanych z działalnością gospodarczą.
Podatek Belki – jaka jest aktualna stawka i podstawa opodatkowania?
W 2004 r. podatek „ewoluował” – wprowadzono jednolitą stawkę 19% oraz rozszerzono katalog opodatkowanych dochodów, obejmując nim m.in. papiery wartościowe. Obecnie kwestie te reguluje ustawa o PIT (art. 30a i 30b). Przewiduje ona 19% zryczałtowany podatek od przychodów z kapitałów pieniężnych, takich jak:
- odsetki od pożyczek,
- odsetki od papierów wartościowych,
- odsetki od lokat i rachunków bankowych (z wyłączeniem kont firmowych),
- dywidendy i inne dochody z udziału w zyskach osób prawnych,
- dochody z funduszy kapitałowych,
- wypłaty z umów ubezpieczenia na życie lub dożycie,
- środki wypłacone osobom wskazanym przez zmarłych członków OFE,
- dochody członków pracowniczego funduszu emerytalnego,
- dochody z likwidacji spółki osobowej czy zmniejszenia udziału kapitałowego, które powodują utratę prawa Polski do opodatkowania przyszłej sprzedaży majątku.
Z kolei art. 30b nakłada 19-procentowy podatek m.in. na:
- sprzedaż papierów wartościowych i instrumentów pochodnych,
- sprzedaż udziałów i akcji,
- sprzedaż udziałów w spółdzielni,
- umorzenie, odkupienie czy wykup tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych.
RPO do Ministra Finansów: podatek Belki „karą za oszczędzanie”
W styczniu 2024 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Finansów z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie zasadności utrzymywania „podatku Belki”. Wskazał, że od lat jest on przedmiotem licznych skarg obywateli. Zdaniem wielu Polaków, podatek ten utrudnia gromadzenie oszczędności i budowanie kapitału, szczególnie w warunkach wysokiej inflacji. Obywatele postrzegają go wręcz jakoswoistą „karę za oszczędzanie". Ministerstwo Finansów w odpowiedzi z 6 lutego 2024 r. poinformowało, że pracuje nad rozwiązaniami, które miałyby zwiększyć skłonność Polaków do oszczędzania poprzez wprowadzenie preferencji podatkowych.
Podatek Belki próbowała znieść Konfederacja – jednak bezskutecznie
Konfederacja złożyła projekt ustawy zakładający zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych dochodów z obligacji Skarbu Państwa i lokat bankowych do kwoty 100 tys. zł. Jak argumentowali autorzy projektu, tak wysoka kwota wolna oznaczałaby faktyczną likwidację podatku dla większości oszczędzających. Projekt jednak odrzucono już w pierwszym czytaniu, 25 grudnia 2024 r.
Jest rządowy projekt „likwidacji” podatku Belki
Rząd proponuje inne rozwiązanie – specjalne konto OKI, które miałoby działać podobnie do IKE, IKZE, OIPE, PPE czy PPK i korzystać ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych - do ustalonych limitów. Rząd przedstawił najważniejsze cechy projektu:
- Charakter konta - OKI ma być dobrowolnym i osobistym rachunkiem, z możliwością swobodnych wpłat i wypłat. Celem jest zachęcenie do samodzielnego i długoterminowego inwestowania.
- Zakres zwolnień podatkowych:
- aktywa inwestycyjne (akcje, obligacje, fundusze) – do 100 tys. zł,
- aktywa oszczędnościowe (lokaty, obligacje oszczędnościowe, gotówka) – do 25 tys. zł.
W praktyce oznacza to preferowanie osób skłonnych do inwestowania, a nie oszczędzających w tradycyjny sposób.
- Podatek od nadwyżek
Część kapitału przekraczająca limity (25 tys. zł w części oszczędnościowej i 100 tys. zł w inwestycyjnej) będzie dalej objęta podatkiem, w wysokości - 0,8–0,9%. Podatek naliczany będzie od sumy wartości przekraczających wskazane limity.
- Obowiązki instytucji finansowych - Podmioty prowadzące OKI będą zobowiązane do informowania zarówno klientów, jak i organów podatkowych o stanie aktywów i dokonywanych wpłatach.
Rząd planuje przyjęcie projektu w III kwartale 2025 r.
Likwidację podatku Belki zapowiadał Prezydent RP – pierwszego dnia urzędowania…
Zmiany w podatku Belki zapowiadał także nowo wybrany prezydent Karol Nawrocki. W kampanii deklarował, że w pierwszym dniu urzędowania złoży projekt ustawy znoszącej ten podatek, przewidujący zwolnienie z opodatkowania zysków kapitałowych do 140 tys. zł rocznie. Na razie projekt nie ujrzał jednak światła dziennego. Warto podkreślić, że propozycje prezydenta to inicjatywy ustawodawcze wynikające z jego konstytucyjnych kompetencji, ale ostateczny kształt reformy zależy od decyzji rządzącej większości parlamentarnej.
Komunikat CBOS 46/2023 „Oszczędności i długi Polaków”
Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Finansów z 4.01.2024 r., znak V.511.719.2022.EG
Odpowiedź MF z 6.02.2024 r., znak DD15.055.1.2024, na pismo RPO
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 226 z późn. zm.)