Kryzys w Grecji: na czym już zaoszczędziły Ateny?

1 Protesty na ulicach Aten to już niemal codzienność, podobnie jak bezdomni śpiący w kartonach – donoszą co jakiś czas międzynarodowe media. Bezrobocie stale rośnie. Od 2008 roku liczba pracujących zmniejszyła się o kilkanaście procent. W tym czasie Grecję opuściło 120 tys. specjalistów – lekarzy, informatyków i inżynierów. Obecnie stopa bezrobocia sięga 26,8 proc., a szacuje się że może sięgnąć 28 proc. Wśród młodych wynosi co najmniej dwa razy tyle. Przez ostatnie trzy lata parlament w Atenach przegłosował 6 dużych pakietów oszczędnościowych. Na czym dotąd oszczędzała Grecja?

2 W ubiegłym tygodniu grecki parlament przyjął kolejne cięcia, dzięki którym kraj otrzyma 6,8 mld euro międzynarodowej pożyczki. Kolejny program zwolnień w sektorze publicznym dotknie 25 tys. osób. Niecałe dwa miesiące wcześniej przyjęto plan redukcji zatrudnia w sektorze o 15 tys. osób. Dla porównania z danych greckiego urzędu statystycznego ELSTAT wynika, że w prywatnych firmach codziennie w Grecji pracę traci 700 - 1 tys. osób – napisał w ubiegłym tygodniu Los Angeles Times.

3 Jeszcze w tym miesiącu 4,2 tys. osób zatrudnionych w „budżetówce”, głównie nauczyciele, szkolni ochroniarze i urzędnicy administracji, albo zostaną zwolnieni, albo objęci programem „zmiany pracy”, co oznacza, że dostaną 9 miesięcy na znalezienie nowego zatrudnienia. Do 2015 roku grecki sektor publiczny ma się „odchudzić” o 150 tys. etatów, głównie poprzez odejścia starszych pracowników na emeryturę. Nie oznacza to, że liczba urzędników drastycznie się zmniejszy, ponieważ część stanowisk będzie wypełniona przez młodsze pokolenie – zapewniają korespondenci BBC.

4 W kolejnych pakietach antykryzysowych rząd obcinał m.in. wydatki na służbę zdrowia, zbrojenie czy edukację. Za każdym razem reformy spotykały się z silnym sprzeciwem obywateli. Od momentu wybuchu kryzysu w samej służbie zdrowia wydatki zmniejszyły się o 25 proc. (ok. 8 mld euro). W tym czasie pensje lekarzy i pielęgniarek obniżono o jedną trzecią – obliczyła organizacja Workers World. „Kryzys gospodarczy w Grecji przyniósł za sobą kryzys humanitarny w sektorze służby zdrowia” – twierdzi młody grecki lekarz w artykule opublikowanym niedawno na stronie BBC. Nigdy nie myślałem, że będziemy wznosić kliniki socjalne, a mi przyjdzie pracować jako wolontariusz we własnym kraju, choć kiedyś chciałem wyjechać na wolontariat do krajów trzeciego świata, opowiada. Wraz ze wzrostem bezrobocia, rośnie liczba osób, które tracą ubezpieczenia zdrowotne i nie mają pieniędzy na leczenie. W Grecji działa obecnie 40 tzw. „klinik komunalnych”, w których leczą się najbiedniejsi. Jedna z nich ma zarejestrowanych 9,5 tys. pacjentów.

5 Do momentu wybuchu kryzysu Grecy byli europejskimi liderami w unikaniu obowiązków wobec fiskusa. Pomoc w budowaniu efektywnej administracji podatkowej zaoferowali Niemcy, dzięki temu w policji powstała specjalna jednostka do zwalczania przestępstw podatkowych. Już w 2010 roku rząd przeprowadził pierwszą reformę podatkową. W listopadzie 2011 roku ówczesny minister finansów Evangelos Venizelos wezwał wszystkich obywateli, którzy byli winni państwu ponad 150 tys. euro z tytułu zaległego podatku, do zapłacenia należności pod groźbą wpisania na czarną listę w internecie. Obietnicy dotrzymał. Na liście znalazło się wiele sławnych nazwisk, m.in. greckich artystów i sportowców.

6 W wyniku reform podatek VAT zwiększył się do 23 proc. niemal na wszystkie towary. Reforma podatkowa z października 2012 roku wprowadziła jedną stopę podatku dochodowego w wysokości 28 proc. dla spółek prywatnych i przedsiębiorstw. Najbardziej obciążeni zostali posiadacze luksusowych, ekstrawaganckich aut, willi, drogiej biżuterii czy innych towarów luksusowych. „Podatek od luksusu” był kilkakrotnie zwiększany. Choć podatki są sukcesywnie podwyższane, ostatnio rząd zdecydował się na małą ulgę dla restauratorów i obniżył podatek VAT dla gastronomii z 23 do 13 proc. Premier Antonis Samaras widzi w turystyce szansę na pobudzenie umierającej gospodarki.

7 Kolejne reformy sukcesywnie zmniejszały wydatki na wynagrodzenia, a także przywileje pracownicze, które dawnej w Grecji były bardzo rozbudowane. Między innymi anulowano prawo do pensji wakacyjnej, czyli dodatkowej, dwumiesięcznej wypłaty, a niektóre dodatki socjalne zaczęto wliczać do podstawowego wynagrodzenia. Na zdjęciu: Ateny przed wizytą Angeli Merkel – tak Grecy witali Kanclerz Niemiec w październiku ubiegłego roku

8 Kiedy w 2012 roku Grecji znów zagroziło bankructwo, kraj rozpoczął negocjacje na temat kolejnych 130 mld euro pomocy od trojki (wcześniej uzgodniono 100 mld euro). W wyniku piątego pakietu oszczędnościowego obniżono miesięczną pensję minimalną o 20 proc. z 750 euro. Minimalne wynagrodzenie spadło poniżej 600 euro (ok., 2,5 tys. zł). Sektor prywatny dostał możliwość dalszego obniżania płac w zależności od rozwoju sytuacji gospodarczej. Zredukowano też wydatki na wynagrodzenia w sektorze publicznym. Na zdjęciu bazar w Atenach. Ludzie pospiesznie zbierają darmowe warzywa, których nie udało się sprzedać ulicznym handlarzom.

9 Gdy w pierwszej połowie 2010 roku negocjowano trzy pierwsze pakiety cięć, rząd nie spodziewał się, że recesja wymusi dodatkowe oszczędności. Początkowo zakładano cięcia w wysokości 41 mld euro (28 mld euro przewidziane na lata 2010-11 oraz 13 mld euro na lata 2012-24). Okazało się, że to nie wystarczy. Konieczne były dwa dodatkowe programy oszczędności – czwarty przyjęty w czerwcu 2011 r. i piąty w 2012 roku. Kwota oszczędności zwiększyła się do 65 mld euro, co odpowiada 31 proc. greckiego PKB w 2012 roku. W ramach tego planu w latach 2013-14 rząd musi przeprowadzić reformy, które przyniosą ostatnie 16 mld euro. Szósty pakiet reform został przyjęty w listopadzie 2012 roku.