W 2022 r. obserwowano kontynuację procesu starzenia się ludności w Polsce. Na koniec 2022 r. liczba osób w wieku 60 lat i więcej wyniosła 9,8 mln, czyli o 0,7 proc. więcej w 2021 r. Jeszcze w 2005 r. seniorzy stanowili jedynie 17,2 proc. naszego społeczeństwa, w 2011 r. ten udział przekroczył próg 20 proc., a w 2019 r. – 25 proc. W zeszłym roku było to już 25,9 proc. (o 0,2 pkt. proc. więcej niż w 2021 r.).
/>
Tzw. wskaźnik obciążenia demograficznegoosobami starszymi – czyli liczba osób w wieku 65 lat i więcej przypadająca na 100 osób w wieku od 15 do 64 lat – wzrósł do 29,9 z 28,9 w roku poprzednim.
Co istotne, według prognozy demograficznej w perspektywie do 2060 r. spodziewany jest stały wzrost liczby ludności w wieku senioralnym. GUS informuje, że w 2060 r. w Polsce ma mieszkać już 11,9 mln osób starszych (wobec wspomnianych 9,8 mln w 2022 r.), tj. o 21,0 proc. więcej niż w 2022 r., stanowiąc 38,3 proc. ogółu ludności.
Czego jeszcze dowiadujemy się o najstarszych Polakach z badania GUS? Większość osób w wieku senioralnym (64,1 proc.) zamieszkuje w miastach. Łącznie osoby te stanowią prawie 1/3 populacji (27,9 proc.) naszych miast. Wśród seniorów, podobnie jak w całej populacji, przeważają kobiety – wśród Polaków w wieku 60 lat i więcej, 58,1 proc. to panie.
/>
Żyć będziemy coraz dłużej
Wygaszanie epidemii COVID-19 spowodowało spadek współczynnika zgonów wśród seniorów i wzrost przeciętnego dalszego trwania życia.
W 2022 r. przewidywane przeciętne dalsze trwanie życia nowo narodzonego chłopca wynosiło 73,4 roku, natomiast dziewczynki – 81,1 roku. Oznacza to wydłużenie przewidywalnego żywota o 1,4 roku dla dziewczynki i o 1,7 roku dla chłopca.
Poprawiły się także rokowania dla osób w podeszłym wieku. Mężczyzna, który w 2022 r. miał 60 lat średnio żyć będzie jeszcze przez 18,7 roku, tj. o 1,4 roku więcej niż 60-latek rok wcześniej. W przypadku kobiet w tym wieku przewidywana przeciętna długość dalszego życia wyniosła 23,6 roku, co oznacza wzrost o 1,2 roku w porównaniu z 2021 r.
/>
Osoby starsze podnoszą swoją aktywność
Wpływ na wydłużoną linię życia z pewnością ma także poprawa jakości spędzania czasu na emeryturze. Jak pokazują badania GUS, znacznie więcej seniorów niż w roku poprzednim korzystało z oferty kulturalnej centrów kultury, domów i ośrodków kultury oraz klubów i świetlic. W 2022 r. z oferty bibliotek publicznych skorzystało 888,8 tys. osób powyżej 60 roku życia, tj. o 7,6 proc. więcej niż rok wcześniej. Osoby starsze aktywnie angażują się także w wolontariat – w 2022 r. stanowiły one łącznie nieco ponad jedną czwartą wszystkich wolontariuszy (działających w Polsce).
Nasi seniorzy chętnie korzystają również z dobrodziejstw Internetu. W 2022 r. z globalnej sieci korzystała (w ciągu ostatnich trzech miesięcy poprzedzających badanie) znacznie ponad połowa osób w wieku 60–74 lata, bo 61,1 proc. Udział użytkowników Internetu w tej grupie wieku był oczywiście dużo niższy w porównaniu do osób młodszych, wśród których z Internetem łączyło się 95,4 proc. osób. Niemniej, regularnie (co najmniej raz w tygodniu) z Internetu korzystało 58,8 proc. osób w wieku 60–74 lata.
Jedną z ważnych form aktywności osób starszych w Polsce jest także uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez uniwersytety trzeciego wieku. W badaniu GUS w roku akademickim 2021/2022 udział wzięły 552 uniwersytety trzeciego wieku, a liczba ich słuchaczy wyniosła 86,6 tys.
Co szósty senior nadal pracuje
Jak pokazują badania GUS, nie wszyscy seniorzy mogą oddawać się aktywnościom kulturalnym w dowolnym momencie, ponieważ część z nich – a dokładnie 15,7 proc. – nadal jest aktywnych zawodowo. Wśród nich 40 proc. posiadało już prawo do emerytury, reszta na swoje świadczenia musiała jeszcze popracować.
Przeciętna miesięczna emerytura i renta brutto (poza KRUS) wynosiła 2870 zł i wzrosła nominalnie o 9,4 proc. w stosunku do 2021 r. Emerytura rolnicza, tj. z KRUS, osiągnęła wartość 1501 zł, co oznaczało wzrost o 5,0 proc.
/>
Wysokość emerytury ma niebagatelne znaczenie dla sytuacji finansowej najstarszych Polaków. Dochody ze świadczeń społecznych są podstawowym źródłem utrzymania gospodarstw domowych składających się wyłącznie z osób w wieku senioralnym - w zeszłym roku stanowiły one 84,3 proc. dochodu rozporządzalnego na jedną osobę w tych gospodarstwach.
Ze świadczeń społecznych najwyższy udział (aż 80,2 proc. ogółu dochodu rozporządzalnego) miały emerytury i renty.