Puda o programie Dostępność Plus: W ciągu pięciu lat wartość inwestycji wyniosła 16,7 mld zł

Puda wziął udział w międzynarodowej konferencji "Fundusze Europejskie dla dostępności – 5 lat programu Dostępność Plus", która w środę odbyła się w Warszawie.

Rządowe wsparcie

"Dotrzymaliśmy słowa danego przez premiera Mateusza Morawieckiego, który w swoim exposé mówił o tym, że musimy wspierać osoby z niepełnosprawnościami i wówczas zapowiedział, że powstanie rządowy fundusz, który będzie wspierał seniorów i osoby z niepełnosprawnościami, który stworzy dla nich alternatywę i możliwość normalnego funkcjonowania (...). Ten program powstał pod nazwą Dostępność Plus" – mówił.

Zdaniem Pudy w ciągu pięciu lat funkcjonowania programu wiele udało się zrobić. "Najważniejsze cele programu Dostępność Plus to skuteczna likwidacja barier w normalnym życiu, tego, co dla osób bez niepełnosprawności wydaje się normalne, a co dla osób z niepełnosprawnościami stanowi duże wyzwanie. Właśnie w tym celu przygotowaliśmy program, który pozwala na to, aby te osoby mogły wykorzystywać swoje szanse" – wyjaśnił.

Ustawowe regulacje

Zaznaczył, że kluczową rolę w realizacji programu odgrywają zmiany systemowe prowadzone dzięki rozwiązaniom legislacyjnym.

"Przyjęliśmy dwie ustawy. Jedna z nich to ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. A druga to ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Obecnie pracujemy nad trzecią ustawą, która wdroży do polskiego prawa europejski akt o dostępności, czyli dyrektywę unijną, w sprawie wymogów dostępności produktów i usług" – poinformował Puda.

Nie tylko osoby z niepełnosprawnościami

Jak zaznaczył, "konsekwentnie likwidujemy bariery i utrudnienia, które utrudniają funkcjonowanie i pełną integrację ze społeczeństwem osobom starszym i osobom z niepełnosprawnościami".

Poinformował, że program Dostępność Plus wspiera także kobiety w ciąży i rodziców małych dzieci. "Ten program jest szeroki, to znaczy obejmuje wiele grup społecznych" – dodał.

Podjazdy i inne ułatwienia

Puda wyjaśnił, że dzięki programowi udało się dostosować do potrzeb osób z niepełnosprawnością dworce autobusowe i kolejowe, placówki medyczne, wejścia do autobusów i tramwajów oraz miejsca zamieszkania osób ze szczególnymi potrzebami.

"Uruchomiliśmy fundusz dostępności, dzięki któremu można skorzystać z bardzo tanich pożyczek na poprawę dostępności w budynkach publicznych czy mieszkalnictwa wielorodzinnego. Wprowadziliśmy wiele usprawnień w komunikacji z urzędami, takie jak zapewnienie tłumaczenia migowego (...), wyraźne, dodatkowe oznaczenia pomagające dotrzeć do tych miejsc w postaci oznaczenia pomieszczeń i recepcji czy takie działania jak szkolenia dla personelu i obsługi transportu" – wymienił.

Miejscowi koordynatorzy

Dodał, że MFiPR zobowiązało urzędy gmin, powiatów i województw do wyznaczenia tzw. koordynatorów dostępności, którzy mają wspierać osoby z niepełnosprawnościami w regionach.

"We wszystkich województwach zrealizowane są usługi społeczne i zdrowotne skierowane do osób ze szczególnymi potrzebami, które są świadczone poprzez usługi asystenta osobistego" – wyjaśnił.

Poinformował, że program Dostępność Plus został rozpisany do 2025 r. "Bilans tych 5 wspólnych lat to inwestycje o wartości 16 mld 700 mln zł" – wymienił.

"Osoby z niepełnosprawnościami są wśród nas"

Wiceminister edukacji i nauki Marzena Machałek zaznaczyła, że program Dostępność Plus obejmuje kilka sfer, jednak najważniejsza jest sfera świadomości. "Kiedy zaakceptujemy, że osoby z ograniczeniami są wśród nas, zaczynamy zmieniać rzeczywistość architektoniczną i edukacyjną" - mówiła.

Machałek przekazała, że obecnie 69 proc. dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi uczy się w szkołach ogólnodostępnych. Zaznaczyła, że liczba dzieci ze specjalnymi potrzebami rośnie z każdym rokiem. "W ciągu ostatnich 11 lat liczba dzieci ze spektrum autyzmu wzrosła 10-ktornie. Jest to ogromne wyzwanie (...). Szkoła powinna na nie odpowiadać" - zastrzegła.

Pomoc uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Poinformowała, że dzieciom ze specjalnymi potrzebami pomaga również program Wczesnego wspomagania rozwoju dziecka a także program Za życiem. "W tym roku 1 mld 870 mln przeznaczyliśmy na zatrudnienie dodatkowych specjalistów w szkołach ogólnodostępnych" - wymieniła.

Dodała, że do 1 września 2022 r. w szkołach ogólnodostępnych pracowało około 20 tys. specjalistów, tymczasem obecnie jest ich 42 tys.

Sprawni niepełnosprawni

Pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik podkreślił, że kluczową sprawą, jeśli chodzi o program Dostępność Plus, jest zmiana postrzegania osób z niepełnosprawnościami.

"Są dwa modele opisujące niepełnosprawność - model medyczny i interaktywny, społeczny, oparty o prawa człowieka. Zarówno Polska jak i Europa przez wiele lat trwały w przekonaniu, że najważniejszą rzeczą, jaką można zrobić dla niepełnosprawnych, to rehabilitować i ewentualne zatrudnić - i to jest szczyt marzeń. Tymczasem w tym drugim modelu widzimy, że niepełnosprawność jest cechą, która w pewnych zakresach determinuje, ale może zostać skutecznie kompensowana przez z technologię, likwidację barier a nawet rozwiązania o charakterze politycznym, wymuszającym brak dyskryminacji" - wyjaśnił.

Zdaniem pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych, "podmiotowość to przeniesienie prawa do decydowania na osobę z niepełnosprawnością". "To jest najważniejsza rzecz, która się dzieje dzięki programowi Dostępność Plus" - ocenił.

Łatwiejszy dostęp do POZ

Wiceminister zdrowia Marcin Martyniak poinformował, że program Dostępność Plus w MZ jest realizowany jako program Dostępność Plus dla Zdrowia. "W ramach tego programu całościowa wartość projektów to około 350 mln zł" - mówił.

Zaznaczył, że z pieniędzy tych skorzystało ponad 320 placówek, z czego większość to placówki POZ. "Ten program dawał tym placówkom możliwość rozwoju i dostosowania swojej oferty do osób ze szczególnymi potrzebami, rozumianymi nie tylko jako kwestie architektoniczne, ale również obszar usług cyfrowych" - dodał.

Jak wyjaśnił, w ramach programu odbyły się szkolenia dla pielęgniarek, lekarzy i wszystkich pozostałych pracowników ochrony zdrowia w jaki sposób powinny pracować z osobami z niepełnosprawnością.

Program Dostępność Plus koordynuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Program wspiera osiem obszarów: architekturę, transport, edukację, służbę zdrowia, cyfryzację, usługi, konkurencyjność i koordynację. Przez pięć lat realizacji programu udało się zmodernizować 70 dworców kolejowych, przebudować 650 peronów kolejowych, dostępnych dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się, zakupić blisko 1000 autobusów, tramwajów i wagonów kolejowych przystosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a także zrealizować usługi indywidualnego transportu door-to-door w ponad 170 gminach.

Autor: Iwona Żurek