Kto musi płacić za DPS w 2025? Nowe zasady, lista zwolnionych i kwoty

Domy pomocy społecznej to placówki oferujące całodobową opiekę osobom, które nie są w stanie samodzielnie funkcjonować. Zgodnie z ustawą, pobyt w DPS-ie wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty. Nowe przepisy zwiększają kryteria dochodowe, co może zmniejszyć obciążenie finansowe wielu rodzin. Sprawdź, jakie zasady obowiązują obecnie i jakie zmiany czekają nas w 2025 roku.

Kto ponosi koszty pobytu w DPS-ie w 2025 r.?

Podstawę prawną dla ustalania opłat za DPS stanowi ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej. Zgodnie z jej przepisami opłaty ponoszą:

• mieszkaniec DPS-u (lub jego przedstawiciel ustawowy, jeśli jest niepełnoletni),
• małżonek oraz zstępni przed wstępnymi,
• gmina, z której osoba została skierowana do DPS-u.

Obowiązek wniesienia opłaty w pierwszej kolejności spoczywa na mieszkańcu domu. Dopiero gdy jego dochody nie wystarczają na pokrycie kosztów, do płatności zobowiązane są kolejne osoby w hierarchii. Zstępni to potomkowie (dzieci) danej osoby, natomiast wstępni to jej przodkowie.

Jak oblicza się opłatę za DPS?

Mieszkaniec DPS-u pokrywa maksymalnie 70 proc. swojego dochodu na opłatę za pobyt. Oznacza to, że jeżeli koszt utrzymania w DPS-ie przekracza tę kwotę, pozostałe koszty muszą zostać uregulowane przez inne osoby zobowiązane, takie jak małżonek, zstępni przed wstępnymi, a ostatecznie przez gminę.

Pozostałą kwotę muszą uiścić kolejno:

• małżonek,
• zstępni przed wstępnymi,
• w przypadku ich braku lub niemożności zapłaty – gmina, która skierowała tę osobę do DPS-u.

Nowe zasady ustalania opłat - progi dochodowe 2025

Od stycznia 2025 roku zmieniły się progi dochodowe, które wpłynęły na zasady ustalania opłat przez osoby zobowiązane. W 2024 roku 300 proc. kryterium dochodowego wynosiło 2328 zł dla osoby samotnie gospodarującej i 1800 zł dla osoby w rodzinie. Od stycznia 2025 roku roku kwoty te wzrosły odpowiednio do 3030 zł i 2469 zł. W praktyce oznacza to, że osoby z dochodem poniżej tych progów są zobowiązane do partycypowania w kosztach pobytu mieszkańca w DPS-ie.

Warto dodać, że opłaty za DPS muszą być ustalane w sposób, który pozwala zachować niezbędne środki na życie osobom wnoszącym opłaty. Przepisy wyraźnie wskazują, że dochód osoby samodzielnie gospodarującej po uiszczeniu opłaty nie może być niższy niż 300 proc. kryterium dochodowego. Analogicznie, dla osób w rodzinie obowiązuje ten sam próg na osobę. W ten sposób system chroni przed nadmiernym obciążeniem finansowym rodziny osób wymagających opieki w DPS-ie.

Zwolnienie z opłat za DPS – kto może skorzystać?

Jeśli sytuacja finansowa osoby zobowiązanej jest wyjątkowo trudna, np. z powodu nagłych zdarzeń losowych, choroby czy utraty pracy, można wnioskować o zwolnienie z części lub całości opłat. Ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość zwolnienia z części lub całości opłat za DPS. Art. 64 jasno mówi, że zarówno osoby wnoszące opłatę, jak i zobowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca mogą zostać z niej zwolnione na swój wniosek. Decyzję podejmuje ośrodek pomocy społecznej na podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego.

W jakich sytuacjach można uniknąć opłat za DPS?

Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty jeżeli:

• wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
• występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
• małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu;
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.

Szczególne zasady dotyczą członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz osób represjonowanych z powodów politycznych. W ich przypadku możliwość zwolnienia zależy od sytuacji finansowej gminy.

Potrącanie opłaty za DPS z emerytury lub renty - zasady 2025

Opłaty za pobyt w DPS-ie mogą być regulowane bezpośrednio przez mieszkańca lub automatycznie potrącane z jego emerytury, renty lub zasiłku stałego. W takim przypadku odpowiedni organ emerytalno-rentowy lub ośrodek pomocy społecznej przekazuje odpowiednią kwotę na rachunek bankowy DPS-u. Jednak nawet przy takim mechanizmie potrąceń istnieją ściśle określone zasady, które chronią mieszkańców przed pozostaniem bez środków na codzienne wydatki.

Ile pieniędzy musi zostać mieszkańcowi?

Prawo stanowi, że po potrąceniu opłat mieszkaniec DPS-u musi zachować co najmniej 30 proc. swojego dochodu. W praktyce oznacza to, że jeśli emerytura wynosi 3500 zł, a mieszkaniec przeznacza 70 proc. swojego dochodu na opłatę za DPS (czyli 2450 zł), to pozostaje mu 1050 zł na własne potrzeby. Środki te mogą być wykorzystane na różne dodatkowe wydatki, takie jak leki, ubrania, wizyty lekarskie, drobne przyjemności czy potrzeby, które nie są pokrywane w ramach podstawowej opieki w DPS-ie.

Warto podkreślić, że zachowanie tej kwoty na potrzeby własne mieszkańca jest obligatoryjne i dotyczy wszystkich przypadków potrąceń. Dodatkowo, jeśli mieszkaniec DPS-u uznaje, że jego sytuacja finansowa wymaga szczególnego traktowania, może wnioskować o obniżenie opłat lub całkowite zwolnienie na podstawie indywidualnej oceny przeprowadzonej przez ośrodek pomocy społecznej.

System chroniący przed nadmiernym obciążeniem

Wprowadzona regulacja dotycząca pozostawienia 30 proc. dochodu na wydatki własne jest jednym z elementów mających na celu ochronę mieszkańców DPS-ów przed całkowitym pozbawieniem środków na życie. Zasada ta ma szczególne znaczenie w przypadku osób starszych i schorowanych, które często potrzebują dodatkowych funduszy na leki, rehabilitację czy inne indywidualne potrzeby. Dzięki temu rozwiązaniu, nawet osoby o niższych dochodach mają zapewnione podstawowe zabezpieczenie finansowe, niezależnie od wysokości kosztów ich pobytu w placówce.

Ile kosztuje pobyt w DPS w 2025 roku?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej jest corocznie ustalany przez organ prowadzący daną placówkę. Informacje te są publikowane w Biuletynach Informacji Publicznej (BIP) odpowiednich urzędów. Obecnie nie mamy jeszcze zarządzeń w tej sprawie na 2025 rok.

Możemy się jednak spodziewać, że koszty utrzymania w tym roku będą nieco wyższe lub zbliżone do tych z 2024 roku. Poniżej podajemy przykłady miesięcznych kosztów utrzymania w DPS-ach za 2024 rok:

• Domy Pomocy Społecznej w Krakowie - ok. 6800 zł do 10 200 zł (dom dla uzależnionych od alkoholu)
• Domy Pomocy Społecznej w Szczecinie - od 6252,40 zł do 9439,21 zł
• Domy Pomocy Społecznej w Warszawie - od 6485,32 zł do 12 087,88 zł
• Domy Pomocy Społecznej w Białymstoku - od 4750 zł do 8141 zł
• Domy Pomocy Społecznej we Wrocławiu - od 5353,26 zł do 10 198,13 zł (dom dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie)
• Domy Pomocy Społecznej w Łodzi - od 5530 zł do 8410 zł.