W Polsce nadal obowiązuje podwyższona stawka podatku od towarów i usług (VAT)

Podatek VAT jest podatkiem pośrednim, pobieranym na każdym etapie obrotu towarami lub usługami, a jego wartość doliczana jest do każdej transakcji. Podatek ten obejmuje:

  • sprzedaż towarów i usług na terytorium Polski,
  • eksport towarów,
  • import towarów,
  • wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów oraz
  • wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Od momentu wprowadzenia podatku od towarów i usług, czyli od 1 lipca 1993 r., podstawowa stawka podatku wynosiła 22%, a stawka obniżona – 7%. Poziom tych stawek został ustalony w taki sposób, aby wpływy z nowego podatku były porównywalne z wpływami z dotychczasowego podatku obrotowego (z wyłączeniem akcyzy).

Takie same stawki przyjęto w obecnie obowiązującej ustawie z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Z dniem 1 stycznia 2011 r. zostały one jednak podniesione o 1 punkt procentowy – do 23% i 8%, przez pierwszy rząd Donalda Tuska. Ustawa z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726) uzależniła powrót do wcześniejszych stawek od relacji długu publicznego do PKB, jednocześnie wprowadzając możliwość ich dalszego podnoszenia.

Podwyższona stawka podatku VAT miała być rozwiązaniem tymczasowym

O powrót do podstawowych stawek podatku VAT apelowała – w odrzuconej przez komisję sejmową petycji – Fundacja Dobre Państwo. Fundacja zwracała uwagę, że obecne, wyższe stawki VAT zostały wprowadzone jako rozwiazanie tymczasowe. Pierwotnie podwyższenie stawki VAT planowano jedynie na dwa lata, w celu wyjścia z nadmiernego zadłużenia państwa.

Kolejna władza uzależniła powrót do stawek podstawowych od wskaźnika zadłużenia wyznaczonego na poziomie 43% –chodzi mianowicie o państwowy dług publiczny (PDP), pomniejszony o wartość gotówki, jaką Ministerstwo Finansów posiada na swoich rachunkach, m.in. ze sprzedaży obligacji.

Jak podkreśla Fundacja Dobre Państwo, bez zmiany przepisów podatkowych w Polsce będą obowiązywały jedne z najwyższych, a zarazem niekonkurencyjnych stawek podatku VAT, i to – zgodnie z harmonogramem spłat pożyczek z UE – nawet przez kolejne ćwierć wieku.

Systematyczne przedłużanie obowiązywania podwyższonych stawek podatku VAT

Pierwsze przedłużenie obowiązywania podwyższonych stawek VAT (w 2013 r.) na kolejne lata uzasadniano koniecznością ochrony „zagrożonej równowagi budżetowej, stanowiącej samoistną wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i realizacji jego zadań”.

Decyzję o ich utrzymaniu od 1 stycznia 2019 r. motywowano potrzebą zapewnienia stabilności finansów publicznych. Z kolei przedłużenie stosowania podwyższonych stawek od 1 stycznia 2021 r. uzasadniono wybuchem epidemii COVID-19, która – jak wskazano w uzasadnieniu rządowego projektu – stanowiła zagrożenie dla wzrostu gospodarczego oraz kondycji finansów publicznych.

Ministerstwo Finansów uzasadnia dalsze utrzymanie podwyższonych stawek podatku od towarów i usług

W odpowiedzi na interpelację z 28 października 2025 r. nr 13053 posłanki Pauliny Matysiak, dotyczącą przywrócenia podstawowej stawki podatku VAT do poziomu 22%, konieczność utrzymania podwyższonych stawek uzasadniał Jarosław Neneman, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.

Obecnie okres obowiązywania podwyższonych stawek VAT został powiązany z poziomem wydatków na obronność. Stawki te – 23% (podstawowa) oraz 8% (obniżona) – obowiązują od 1 stycznia 2024 r. do końca roku, w którym suma wydatków określonych w art. 40 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny przekroczy 3% wartości PKB.

Podwyższone o 1 punkt procentowy stawki VAT (23% i 8%) powrócą zatem do poziomu sprzed 1 stycznia 2011 r., czyli odpowiednio do 22% i 7%, w momencie gdy wydatki na obronność nie przekroczą 3% wartości produktu krajowego brutto (tj. wyniosą 3% PKB lub mniej). Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, takie rozwiązanie jest związane z koniecznością zapewnienia stabilnego finansowania kluczowego obszaru, jakim jest obronność państwa, zwłaszcza w kontekscie obecnej sytuacji geopolitycznej.

Nikłe szanse na powrót do podstawowej stawki podatku VAT

Ministerstwo Finansów poinformowało, że rząd uważnie monitoruje dynamikę sytuacji gospodarczej i podejmuje decyzje dotyczące stawek VAT adekwatnie do aktualnych uwarunkowań. Szanse na powrót do podstawowych stawek podatku VAT oceniane są jednak jako niewielkie.

Sytuację dodatkowo pogarsza procedura nadmiernego deficytu, którą objęta została Polska. Jak podkreśla resort finansów, wszelkie decyzje dotyczące powrotu do stawek 22% i 7% oraz rezygnacji z utrzymywania stawek 23% i 8% powinny być podejmowane z dużą ostrożnością. Ewentualne przywrócenie stawek do poziomu sprzed 1 stycznia 2011 r. wiązałoby się bowiem z istotnymi, negatywnymi skutkami dla budżetu państwa.

Podstawa prawna:

Interpelacja nr 13053 w sprawie przywrócenia podstawowej stawki podatku VAT do poziomu 22%

Odpowiedź Ministra Finansów i Gospodarki z dnia Warszawa, 7 listopada 2025 roku

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2025 poz. 775)